23 Kwiatostan

Baldach – u roślin rodzaj kwiatostanu, w którym pojedyncze kwiaty wyrastają na mniej więcej jednakowej długości szypułkach z jednego miejsca na szczycie pędu. Najwcześniej rozkwitają kwiaty zewnętrzne, czym bliżej środka, tym później.

Baldach złożony – rodzaj kwiatostanu, w którym na szypułkach baldachów I rzędu wyrastają baldachy II rzędu. Czasami spotyka się baldachy podwójnie złożone, w których występują baldaszki drugiego rzędu. Kwiatostan jest wówczas trzypiętrowy. W poszczególnych baldachach najwcześniej rozkwitają kwiaty zewnętrzne, czym bliżej środka, tym później.

Baldachogrono – rodzaj kwiatostanu, w którym szypułki poszczególnych kwiatów wyrastają na różnej wysokości na pędzie głównym i dorastają mniej więcej do tej samej wysokości. Zbliżony budową do niego jest podbaldach.

Baldaszek – mały baldach, najczęściej będący częścią składową kwiatostanu zwanego baldachem złożonym. W baldaszku pojedyncze kwiaty wyrastają na mniej więcej jednakowej długości szypułkach z jednego miejsca na osi pędu. Najwcześniej rozkwitają kwiaty zewnętrzne, czym bliżej środka, tym później. Baldaszki są charakterystyczną częścią składową kwiatostanów roślin z rodziny selerowatych. Czasami występują też jako części składowe innych kwiatostanów, np. u konwalijki dwulistnej kilkukwiatowe baldaszki wchodzą w skład grona. Listki występujące czasami u nasady baldaszka noszą nazwę pokrywek.

Cyjacjum, cyjatium, cyathium – struktura zawierająca organy generatywne występująca u roślin wilczomleczowatych (Euphorbieae), szczególny rodzaj kwiatostanu. Taki kwiatostan funkcjonuje jak jeden obupłciowy kwiat, czyli jest rodzajem pseudanthium. Rozbieżności w interpretacji, czy struktura jest kwiatem, czy kwiatostanem sięgają XVIII wieku. Jako kwiat traktował strukturę Linneusz w opisie z 1753 roku, jako kwiatostan opisał Lamarck w roku 1786. Chociaż w kolejnych latach opis jako kwiatostan pojawiał się częściej, problem interpretacji pozostaje otwarty. Specyfika struktury jest na tyle duża, że ani określenie kwiatostan ani kwiat nie w pełni zadowala botaników.

Dwurzędka – rodzaj kwiatostanu z grupy wierzchotek jednoramiennych. Ma kwiat na szczycie pędu. Gdy kwiat ten zaczyna się rozwijać, wyrasta odgałęzienie drugiego rzędu, które znowu kończy się kwiatem. Kolejne odgałęzienia wyrastają naprzemiennie po obu stronach. Jest to dość rzadko spotykany typ kwiatostanu, występuje np. u niektórych gatunków z rodziny kosaćcowatych.

Główka – rodzaj kwiatostanu groniastego o osi głównej silnie skróconej, zgrubiałej i zwykle wypukłej. Kwiaty wyrastają na nim bez szypułek, lub na bardzo krótkich szypułkach. Zwykle są to drobne kwiaty, mogą być luźno ułożone, jak u koniczyny alpejskiej, lub gęsto zbite, jak np. u jeżogłówki gałęzistej.

Grono – jeden z rodzajów kwiatostanów groniastych. Ten typ kwiatostanu składa się z osi głównej, od której odchodzą osie boczne, które tworzą kwiaty szypułkowe.

Kłębik – gęsty i drobny kwiatostan wierzchotkowy o skróconej osi i krótkoszypułkowych lub siedzących kwiatach typowy dla komosowatych. Skupione kłębiki tworzą wiechowate i kłosokształtne kwiatostany złożone.

Kłos – rodzaj kwiatostanu groniastego, w którym na osadce siedzą kwiaty bezszypułkowe. Odmianą kłosa jest kwiatostan zwany kotką i kolba.

Kłosek – kwiatostan charakterystyczny dla traw, okryty od zewnątrz dwiema plewami, obejmujący jeden lub więcej kwiatów, z których każdy znajduje się w okrywie łuskowatych plewek. Kłoski nie występują pojedynczo, lecz wchodzą w skład innych kwiatostanów złożonych – kłosów, gron i wiech.

Kolba – rodzaj kwiatostanu roślin, zwany z rosyjskiego kaczanem. W botanice określeniem tym nazywa się kłos o silnie zgrubiałej osi. Zwykle w kolbie kwiaty ułożone są bardzo gęsto, ściśle obok siebie i są siedzące. Kolba występuje m.in. u niektórych roślin z rodziny arekowatych, obrazkowatych, wiechlinowatych.

Koszyczek – typ kwiatostanu groniastego. Na szerokim dnie kwiatostanowym gęsto osadzone są bezszypułkowe, zwykle drobne kwiaty. Mogą to być same rurkowate kwiaty lub wyłącznie kwiaty języczkowe. Najczęściej jednak na zewnątrz, jako kwiaty brzeżne umieszczone są kwiaty języczkowe, a wewnątrz kwiaty rurkowate. Zewnętrzne kwiaty brzeżne pełnią wówczas zwykle rolę powabni, mającej za zadanie zwabianie owadów, są duże i barwne, często też bezpłodne. Kwiaty w koszyczku z zewnątrz otoczone są łuskami okrywy. Często kielich kwiatów przekształcony jest w puch kielichowy. U podstawy poszczególnych kwiatów w koszyczku często znajduje się łuseczka zwana plewinką, będąca przekształconą przysadką.

Kotka, bazia – odmiana kłosa lub grona, typ kwiatostanu, w którym pojedyncze kwiaty osadzone są na osi pędu bez szypułek lub z krótkimi szypułkami. Od kłosa i grona różni się tym, że po spełnieniu swojej roli odpada w całości. Kotki mają przeważnie wiotką, zwieszająca się oś główną.

Pęczek – kwiatostan wierzchotkowy charakteryzujący się bardzo skróconą osią oraz kwiatami osadzonymi na nieco dłuższych szypułkach. Taki rodzaj kwiatostanu występuje między innymi u wiązów czy u niektórych gatunków z rodziny rdestowatych.

Podbaldach – rodzaj kwiatostanu, będącego odmianą wiechy, w której kwiaty dorastają mniej więcej do tej samej wysokości. Swoim wyglądem natomiast przypomina baldachogrono lub baldach złożony.

Pseudancjum – kwiatostan podobny z wyglądu do pojedynczego kwiatu. Termin dotyczy kwiatostanów, w przypadku których poszczególne, tworzące je kwiaty są drobne i rosną skupione, np. w formie główki lub koszyczka. Dodatkowo listki okrywy lub brzeżne kwiaty języczkowate otaczają cały kwiatostan, tworząc odpowiednik korony. Funkcjonalnie kwiatostany takie funkcjonują jak pojedynczy kwiat. Do przykładów pseudancjów należą koszyczki astrowatych, kolby obrazkowatych i cyjacja wilczomleczowatych. W budowie kwiatostanów występują także postaci podobne do pseudancjów, w których skupione kwiatostany otoczone są powabnią powstającą z liści przykwiatowych, jak u jarzmianki Astrantia czy dereni Cornus.

Sierpik – rodzaj kwiatostanu, z grupy wierzchotek jednoramiennych. Wszystkie kwiaty wyrastają na szypułkach po jednej tylko stronie głównego pędu. Gdy patrzymy na kwiatostan z góry widać, że ułożone one są w jednej linii.

Skrętek – rodzaj kwiatostanu z grupy wierzchotek jednoramiennych. Ma kwiat na szczycie pędu. Gdy kwiat ten zaczyna się rozwijać, z kąta liścia wyrasta odgałęzienie drugiego rzędu, które znowu kończy się kwiatem. Kolejne odgałęzienia wyrastają zawsze po tej samej stronie. Skrętek jest bardzo podobny do sierpika, z tą różnicą, że widziany z góry jest zygzakowaty, podczas gdy sierpik widziany z góry ma kwiaty ułożone w prostej linii. Sierpiki występują np. w rodzinie ogórecznikowatych.

Spatha – wyróżniający się liść przykwiatowy okrywający kwiatostan (podsadka).

Wachlarzyk – rodzaj kwiatostanu z grupy wierzchotek jednoramiennych. Ma kwiat na szczycie pędu. Od osi tego pędu wyrasta odgałęzienie drugiego rzędu, które znowu kończy się kwiatem. Kolejne odgałęzienia wyrastają naprzemiennie po obu stronach. Wachlarzyk jest bardzo podobny do dwurzędki – różni się od niej tym, że wszystkie kwiaty dorastają mniej więcej do tego samego poziomu. Najdłuższe szypułki mają kwiaty dolne, czym wyżej w górę, tym krótsze. Kwiaty w wachlarzyku zaczynają kwitnąć od kwiatu znajdującego się w początkowej części kwiatostanu, stopniowo w kierunku pojawiających się osi drugiego, trzeciego i następnych rzędów, czyli od zewnątrz do wewnątrz kwiatostanu. Listki, z kątów których wyrastają te osie noszą nazwę podsadek.

Wiecha – typ kwiatostanu groniastego złożonego, w którym na głównej osi pędu wykształcają się boczne odgałęzienia drugiego i trzeciego rzędu, a na nich wyrastają kwiaty. Istnieje jeszcze tzw. wiecha złożona, w której rozgałęzienia nie są zakończone pojedynczymi kwiatami, lecz kwiatostanami – np. kłoskami lub koszyczkami.

Wierzchotka – rodzaj kwiatostanów, należący do grupy kwiatostanów zamkniętych. Kwiaty wyrastają na wierzchołkach rozgałęziających się osi. Gdy zaczyna wyrastać kwiat, oś kończy swój wzrost, zaczynają natomiast w kącie listków rozwijać się boczne osie drugiego rzędu, znowu kończące się kwiatem. Wskutek tego w wierzchotce kwiaty zaczynają kwitnąć od środka kwiatostanu, promieniście w kierunku jego obrzeży. Wierzchotki to cała grupa kwiatostanów, dzieląca się na kilka jeszcze typów:wierzchotka jednoramienna : sierpik – pojedyncze odgałęzienia boczne z kwiatem, który zwrócony jest w jedną stronę. skrętek – podobnie jak u sierpika, ale widziany z góry ma kwiaty ułożone zygzakowato. dwurzędka – pojedyncze kwiaty wyrastają naprzemiennie po obydwu stronach. wachlarzyk – kwiaty dorastają do jednakowej wysokościwierzchotka dwuramienna – pod każdym kwiatem szczytowym znajdują się rozgałęzienia drugiego rzędu zakończone kwiatem.wierzchotka wieloramienna, wielopromienista – wytwarza w podobny sposób jak wierzchotka dwuramienna nie dwa, lecz kilka osi.