40 Wady drewna

Wady drewna – anomalie budowy drewna, wszelkie jego uszkodzenia lub inne wrodzone i nabyte cechy, które obniżają jego wartość techniczną i ograniczają zakres użyteczności. Z punktu widzenia przerobu surowca drzewnego drewno powinno mieć kształt walca, równomierną słoistość, przebieg włókien równoległy do podłużnej osi, oraz nie powinno mieć sęków (gałęzi).

Biała zgnilizna drewna, zgnilizna korozyjno-destrukcyjna, zgnilizna biała, zgnilizna biała jednolita – wada drewna, jedna z rodzajów zgnilizn z grupy zgnilizn miękkich. Zgnilizna ta stanowi formę pośrednią między korozyjną a destrukcyjną.

Brewka, brewki - wada drewna z grupy sęków zarośniętych. Są to symetryczne pasma ukośnych zmarszczeń kory, biegnące stycznie do okrągłej, owalnej lub trójkątnej blizny, zakrywającej zrośnięty sęk. Od kory pnia różnią się (najczęściej) ciemniejszym zabarwieniem.

Chodniki owadzie – wada drewna z grupy uszkodzeń mechanicznych polegająca na naruszeniu tkanek drzew rosnących, składowanych w postaci drewno okrągłego lub tarcicy przez owady. Chodniki owadzie występują w drewnie wszystkich gatunków drzew. Ze względu na głębokość dzielą się je na:chodniki powierzchowne, płytkie, głębokie,

Dziupla – pusta komora wewnątrz pnia lub gałęzi drzewa, powstała w wyniku:pęknięcia lub innego rodzaju mechanicznego uszkodzenia drewna, wewnętrznego rozkładu drewna wywołanego przez grzyby (zgnilizna) lub inne organizmy, stanowi wtedy typ próchnowiska, wykucia przez dzięciołowate.

Fałszywa twardziel – ciemniej zabarwiona, wewnętrzna strefa beztwardzielowych gatunków drzew. Fałszywa twardziel należy do wad drewna z grupy zabarwień.

Gnilica mózgowata – gatunek grzybów z rodziny gnilicowatych (Coniophoraceae).

Guz – wada drewna z grupy sęków zarosniętych stanowi wypukłość na pobocznicy drewna okrągłego, zakrywającą zrośnięty sęk. Występuje w drewnie wszystkich gatunków drzew i stanowi podstawę do oceny wymiarów i głębokości zalegania zarośniętego sęka. Im większy jest stosunek długości guza do jego wysokości, tym sęk zalega głębiej.

Krzywizna, krzywizna strzały - jedna z najpospolitszych wad drewna, należąca do grupy wad kształtu. Jest to trwałe skrzywienie morfologicznej osi drewna, przebiegające w jednej lub kilku płaszczyznach. Charakterystycznym elementem krzywizny jest strzałka wygięcia - jest to odległość osi drewna od osi o prostym przebiegu.

Mimośrodowość rdzenia – wada drewna z grupy wad budowy polegająca na odchyleniu rdzenia od środka przekroju poprzecznego. Rdzeń mimośrodowy występuje często łącznie ze spłaszczeniem i twardzicą.

Napływy korzeniowe, fałdy korzeniowe, nabiegi korzeniowe - wada drewna z grupy wad kształtu. Są to zniekształcenia szyi korzeniowej i odziomkowej części pnia w postaci podłużnych wypukłości ciągnących się od korzeni i stopniowo zmniejszających się na pniu.

Nierównomierna szerokość słojów rocznych – wada drewna z grupy wad budowy, jest to często występująca wada drewna różnych gatunków drzew, polegająca na wyraźnej różnicy między szerokością pojedynczych słojów rocznych lub grupowo.

Obrzęk, obrzęk pnia – wada drewna z grupy wad kształtu. Zniekształcenie w postaci narośli, zgrubień, wybrzuszeń, w przeciwieństwie do raka składające się z drewna zdrowego, jednak często o odmiennej, zawiłej budowie.

Pęcherz żywiczny – wada drewna z grupy wad budowy polegająca na miejscowym wypełnieniu żywicą przestrzeni między słojami drewna.

Pęknięcia desorpcyjne, pęknięcia z przesychania - wada drewna z grupy pęknięć występująca w drewnie wszystkich gatunków drzew.

Pęknięcia drewna - grupa wad drewna określana jako lokalne rozerwanie drewna pod wpływem działania różnych czynników:naprężeń wewnętrznych występujących za życia drzew i po ścięciu: wiatr wywołuje tzw. "kołowanie koron". Korona drzewa wychylając się i skręcając powoduje wzrost naprężeń szczególnie w przyobwodowej części pnia, desorpcja wody powoduje skurczanie się drewna, duże wahania temperatury mogą spowodować powstanie dużych naprężeń i rozerwanie przyobwodowych kilku- kilkunastu słojów rocznych, uszkodzeń bezpośrednich: działanie ostrych przedmiotów, silne wiatry powodujące złomy, śniegołomy i wywroty, uderzenia piorunów.

Pęknięcia mrozowe – wada drewna z grupy pęknięć występująca w drewnie wszystkich gatunków drzew.

Pęknięcia okrężne, pęknięcia słojowe – wada drewna z grupy pęknięć występująca w drewnie wszystkich gatunków drzew.

Pęknięcia przechodzące - wada drewna z grupy pęknięć występująca w drewnie wszystkich gatunków drzew.

Przeżywiczenie - wada drewna z grupy wad budowy, polegająca na miejscowym, nadmiernym przesyceniu żywicą drewna.

Róża – wada drewna z grupy sęków zarosniętych stanowi koliste lub soczewkowate zmarszczenie kory na pobocznicy pnia, zakrywające głęboko zalegający sęk. Występuje na wszystkich gatunkach drzew z grubą, płytkową korowiną, np. na sośnie, dębie i olszy.

Sęki – grupa wad drewna określająca wrośnięte w drewno pnia części gałęzi o węższych przyrostach rocznych i barwie zazwyczaj ciemniejszej niż otaczające drewno.

Sęk niezarośnięty, sęk otwarty – grupa wad drewna z grupy sęków. Sęki te powstają po odcięciu lub niezarośnięciu odpadłych gałęzi (tylców) przez słoje roczne. Na powierzchni żyjącego drzewa są nimi gałęzie: żywe (gałęzie górnej części korony oraz martwe najczęściej dolne gałęzie korony. Na powierzchni drewna okrągłego - po odcięciu gałęzi lub ich pozostałości widoczne są w postaci owalnych blizn. Sęki otwarte dzielą się:w zależności od stopnia zrośnięcia na: Sęk zrośnięty którego słoje roczne są zrośnięte ze słojami otaczającego drewna na całym obwodzie, lub na całej długości sęka. Sęk częściowo zrośnięty, którego słoje roczne są zrośnięte z otaczającym drewnem jedynie na części obwodu lub długości. Sęk niezrośnięty, sęk wypadający – wada drewna z grupy sęków otwartych, w którym drewno otaczające nie jest zrośnięte z drewnem sęka lub też zrośnięte jest do 1/4 jego obwodu. Sęki te, które mają na obwodzie korę, nazywamy sękami obrączkowymi Sęki niezrośnięte ujawniają się najczęściej po przetarciu i przeschnięciu powstałej tarcicy. w zależności od stanu zdrowotnego na: Sęk zdrowy – wada drewna z grupy sęków otwartych, w którym drewno nie wykazuje oznak zgnilizny. Sęki zdrowe dzielą się na: sęki zdrowe jasne, których drewno jest jasne i zbliżone barwą do otaczającego drewna, sęki zdrowe ciemne , których drewno jest znacznie ciemniejsze od otaczającego z powodu większej gęstości usłojenia, przesycenia żywicą lub garbnikami. Sęk nadpsuty jest to sęk, który wykazuje częściowe zniszczenie tkanki drzewnej, przy czym struktura sęka zostaje jeszcze zachowana. Sęk zepsuty jest to sęk znajdujący się w stanie daleko posuniętego rozkładu. Barwa takiego sęka różni się od barwy normalnej, na tle sęka mogą występować jasne i ciemne plamy. U gatunków beztwardzielowych otaczające drewno wykazuje najczęściej również oznaki zgnilizny. w zależności od stopnia zgrupowania na: sęk pojedynczy, skupienie sęków.

Sękatość – wskaźnik liczby znajdujących się w jednostce długości, powierzchni lub w okółku sęków liczonych na pobocznicy drewna okrągłego lub na tarcicy. Sękatość podaje się w sztukach: na 1 metr [m], na 1 metr kwadratowy [m²], na okółek lub jego część. Przy pomiarze i ocenie tarcicy mierzy się też powierzchnię widocznych sęków i odnosi do powierzchni bocznej tarcicy.

Sinizna drewna, barwica drewna – wada drewna z grupy zabarwień. Siniznę określa się jako smugi i plamy różnej wielkości, kształtu i barwy: od szarej do czarnej, występujące w drewnie różnych gatunków drzew.

Skręt włókien, skręt włóknistości - Wada drewna z grupy wad budowy polegająca na występowaniu spiralnego przebiegu włókien.

Spała żywiczarska - wada drewna z grupy uszkodzeń mechanicznych polegająca na naruszeniu tkanek drzew rosnących, na dużej powierzchni pnia. Spała powstaje w wyniku celowego korowania i nacinania pni drzew iglastych w celu pozyskania z nich żywicy. Spała przyczynia się do przeżywiczenia, często do zasinienia drewna otaczającego spałę, a nawet do zgnilizny w przypadku wieloletniego przetrzymywania drzewostanu na pniu po zakończeniu żywicowania.

Spłaszczenie – wada drewna z grupy wad kształtu. Jest to zbliżony do eliptycznego kształt przekroju poprzecznego drewna, niepożądany m.in. z uwagi na dużą ilość odpadów powstałych podczas przecierania.

Twardzica, drewno kompresyjne, drewno naciskowe – wada drewna z grupy wad budowy, określana również jako drewno reakcyjne. Tworzy się w drewnie drzew iglastych. Widoczna na przekroju poprzecznym drewna okrągłego jako czerwonobrunatna strefa słoja rocznego. Przypomina drewno późne, zajmuje znaczną lub całą szerokość słoja rocznego, może obejmować pojedynczy słój, wycinek przekroju bądź też tworzyć nieregularny pierścień.

Uszkodzenia mechaniczne – grupa wad drewna polegająca na naruszeniu tkanek na ogół drzew rosnących lub krótko po ich ścięciu – drewna i jego składowaniu.

Uszkodzenia drewna przez ptaki – wada drewna z grupy uszkodzeń mechanicznych polegająca na naruszeniu przez ptaki tkanek drzew stojących żywych, obumierających, martwych lub rzadziej drewna okrągłego i przetworzonego. Występuje w postaci otworów na pobocznicy pnia o różnej średnicy i głębokości, rzadziej w innych postaciach. Uszkodzenia te występują w drewnie wszystkich gatunków drzew, obniżając wydajność surowca drzewnego. Pomiaru wady nie wykonuje się, stwierdza się jedynie obecność lub określa się liczbę występujących otworów.

Wewnętrzny biel – pierścień lub łuk jaśniej zabarwionego drewna w obrębie twardzieli, złożony nieregularnie z jednego lub kilku słojów rocznych. Wewnętrzny biel należy do wad drewna z grupy zabarwień.

Wielordzenność – wada drewna z grupy wad budowy, polegająca na występowaniu na przekroju poprzecznym drewna dwóch lub więcej rdzeni.

Zabitka, martwica boczna – wada drewna z grupy wad budowy. Jest to przyobwodowa warstwa obumarłego, zranionego drewna, znajdująca się na pniu, powstała w wyniku miejscowego zniszczenia kambium na skutek: pożaru, silnego nasłonecznienia, działania niskich temperatur, uszkodzeń wywołanych przez zwierzęta - osmykiwanie (czemchanie), spałowanie) lub człowieka oraz innych urazów mechanicznych.

Zakorek – wada drewna z grupy wad budowy. Jest to pasmo kory zarośniętej częściowo lub całkowicie przez drewno. Zakorek powstaje w następstwie: zrastania się rozwidleń gałęzi z pniem, nabiegów korzeniowych, zrakowaceń, zarastania zabitek.

Zbieżystość – wada drewna z grupy wad kształtu. Polega na zmniejszaniu się średnicy pnia drewna w kierunku od odziomka ku wierzchołkowi.

Zgnilizna brunatna drewna, zgnilizna destrukcyjna, zgnilizna czerwona, zgnilizna błonnikowa – wada drewna, jeden z rodzajów zgnilizn z grupy zgnilizn miękkich. Zgnilizna ta powoduje zmianę barwy na ciemniejszą od barwy drewna zdrowego.

Zgnilizna strzały - wada drewna, występująca w środkowej części pnia drzew. Wywołują ją różne grzyby rozkładającą tkankę drzewa. Porażone drewno przybiera bardzo różnorodne zabarwienia, w zależności od gatunków drzewa i grzyba.

Zgrubienie odziomkowe - wada drewna z grupy wad kształtu, jest zbliżona do zbieżystości, lecz ograniczona do dolnej części pnia. Można ją określić jako gwałtowny spadek średnicy pnia na odcinku nie przekraczającym 2 metrów.

Zrakowacenie lub rak drzewa – jeden z objawów chorobowych roślin, wywoływany przez bakterie lub grzyby. Występuje u roślin drzewiastych. Powoduje go np. grzyb Melampsorella caryophyllacearum, grzyby z rodzaju Nectria i bakteria Pseudomonas syringae.