51 Choroby roślin sadowniczych

Antraknoza liści porzeczek lub opadzina liści porzeczek – grzybowa choroba roślin wywoływana przez Drepanopeziza ribis.

Antraknoza maliny i jeżyny, zwana też antraknozą maliny lub antraknozą jeżyny – grzybowa choroba roślin atakująca maliny i jeżyny. Jest to choroba z grupy antraknoz, wywołana przez Elsinoë veneta.

Antraknoza orzecha włoskiego – grzybowa choroba z grupy antraknoz porażająca orzecha włoskiego. Wywołana jest przez Ophiognomonia leptostyla.

Biała plamistość liści gruszy lub septorioza gruszy – grzybowa choroba gruszy wywołana przez Mycosphaerella pyri.

Biała plamistość liści maliny – grzybowa choroba roślin atakująca maliny i jeżyny. Wywołuje ją Mycosphaerella rubi.

Biała plamistość liści truskawki – grzybowa choroba roślin atakująca truskawki i poziomki. Wywołuje ją grzyb Ramularia grevilleana, którego anamorfą jest Mycosphaerella fragariae.

Brudna plamistość jabłek, zwana też brudną plamistością jabłek i gruszek – choroba jabłek i gruszek charakteryzująca się występowaniem na nich ciemnoszarych plam. Choroba ta szczególnie dobrze rozwija się w niechronionych chemicznie sadach ekologicznych. Czasami występuje razem z kropkowaną plamistością jabłek.

Brunatna zgnilizna drzew pestkowych, monilioza – grzybowa choroba drzew pestkowych wywoływana przez Monilinia laxa i Monilinia fructigena.

Brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych, monilioza – grzybowa choroba roślin wywoływana przez paciornicę owocową.

Chloroza nerwów liści maliny – wirusowa choroba malin wywołana przez 3 różne szczepy wirusa o nazwie wirus chlorozy liści maliny.

Czerwona plamistość śliwy – choroba śliw wywołana przez grzyba Polystigma rubrum.

Drobna plamistość liści drzew pestkowych – grzybowa choroba drzew pestkowych wywołana przez Blumeriella jaapii.

Drobna plamistość liści jabłoni – grzybowa choroba jabłoni wywołana przez Mycosphaerella pomi.

Dziurkowatość liści drzew pestkowych – grzybowa choroba drzew pestkowych wywołana przez Stigmina carpophila.

Fytoftoroza – choroba roślin wywołana przez gatunki grzybopodobnych lęgniowców zaliczane do rodzaju Phytophthora. Opisano już około 120 gatunków zaliczanych do tego rodzaju. Jest to groźna choroba atakująca liczne gatunki uprawianych roślin rolniczych, warzyw, roślin ozdobnych, a także rośliny sadownicze oraz drzewa i krzewy leśne.

Gorzka plamistość podskórna – nieinfekcyjna choroba roślin występująca głównie na jabłkach, rzadziej na gruszkach i owocach pigwy.

Gorzka zgnilizna jabłek – choroba jabłek i gruszek wywołana przez kilka gatunków grzybów. Najczęściej są to Neofabraea malicorticis i Neofabraea vagabunda, sporadycznie także Colletotrichum gloeosporioides.

Gorzka zgnilizna wiśni – grzybowa choroba roślin wywoływana przez grzyb Colletotrichum gloeosporioides. Najgroźniejsza jest dla wiśni, ale występuje także na wielu innych gatunkach roślin – truskawce, jabłoni, drzewach cytrusowych, awokado, bananie, papryce, łubinie i wielu innych. Występuje w różnych strefach klimatycznych na całym świecie.

Gruzełek cynobrowy – gatunek grzybów należący do rodziny gruzełkowatych (Nectriaceae).

Guzowatość korzeni – choroba roślin spowodowana przez bakterię Agrobacterium tumefaciens. Ta proteobakteria, należąca do rodziny Rhizobiaceae, jest bakterią Gram-ujemną. Powodowana przez nią choroba ma duże znaczenie gospodarcze dla ponad 150 gatunków roślin z rzędu dwuliściennych (Dicotyledones). Najczęściej porażane przez nią gatunki to winorośl (Vitis), jabłoń (Malus), grusza (Pyrus), śliwa, wiśnia, czereśnia (Prunus), oraz inne należące do rodziny różowatych (Rosaceae), bądź orzechowatych (Juglandaceae), takich jak orzesznik (Carya) i orzech (Juglans).

Kropkowana plamistość jabłek – choroba jabłek charakteryzująca się występowaniem na nich licznych i bardzo drobnych plamek. Często występuje razem z brudną plamistością jabłek, choroby te wywołane są jednak przez różne patogeny.

Mączniak prawdziwy jabłoni – grzybowa choroba jabłoni wywołana przez Podosphaera leucotricha.

Mączniak prawdziwy maliny – grzybowa choroba malin z grupy mączniaków prawdziwych, wywoływana przez Podosphaera macularis.

Mączniak prawdziwy winorośli – grzybowa choroba roślin atakująca winorośl. Wywołana jest przez grzyba Erysiphe necator, oraz jego stadium konidialne, dawniej określane jako odrębny gatunek – Oidium tuckeri. Choroba znana od dawna we wszystkich krajach, gdzie uprawiana jest winorośl. W Polsce choroba ma mniejsze znaczenie niż mączniak rzekomy winorośli, od którego różni się m.in. tym, że atakuje wszystkie części roślin.

Mączniak rzekomy winorośli – choroba roślin rozwijająca się na ich zielonych częściach: pędach, kwiatostanach i owocach. Rozwojowi choroby sprzyja wysoka temperatura powietrza oraz duża wilgotność. Wywoływana przez drzewika mającego postać grzyba strzępkowego, przez co traktowana jest jak choroba grzybowa.

Mokra zgnilizna jabłek – choroba wywołana przez gatunki grzybów z rodzaju Penicillium. Jest najważniejszą z przechowalniczych chorób jabłek.

Mozaika maliny – wirusowa choroba malin wywołana przez 3 gatunki wirusów:wirus cętkowanej plamistości liści maliny, wirus plamistości liści maliny, wirus żółtaczki nerwów maliny.

Niebieska zgnilizna owoców cytrusowych – grzybowa choroba owoców cytrusowych wywołana przez Penicillium italicum i Penicillium digitatum.

Oparzelina borówki wysokiej – wirusowa choroba borówki wysokiej wywołana przez wirusa oparzeliny borówki wysokiej. W niektórych opracowaniach opisywany jest jako wirus oparzeliny BBScV.

Ospowatość śliwy lub szarka śliwy – wirusowa choroba roślin wywołana przez wirus ospowatości śliwy. Występuje na wielu gatunkach roślin z rodzaju śliwa (Prunus).

Parch gruszy – grzybowa choroba drzew z rodzaju grusza , wywołana przez Venturia pyrina Aderh., należący do gromady workowców. Powoduje znaczne obniżenie plonowania i zmniejszenie wartości plonu, straty owoców mogą wynieść nawet do 50%, oraz znaczne osłabienie drzew. Choroba bardzo podobna do parcha jabłoni.

Parch jabłoni – grzybowa choroba większości gatunków drzew z rodzaju jabłoń, wywołana przez Venturia inaequalis. Parch jest najpospolitszą i najgroźniejszą chorobą jabłoni. Powoduje znaczne obniżenie plonowania i zmniejszanie jego wartości oraz znaczne osłabienie drzew. Porażone owoce odmian zimowych jabłoni gorzej się przechowują lub też nie nadają się do przechowywania.

Plamistość liści borówki – grzybowa choroba borówek (Vaccinium) wywołana przez Valdensinia heterodoxa.

Pleśnienie owoców i nasion – proces pleśnienia zachodzący na powierzchni i wewnątrz owoców i nasion.

Przypąkowe zamieranie pędów maliny – grzybowa choroba malin i jeżyn wywoływana przez Didymella applanata.

Rak drzew liściastych zwany też rakiem drzew owocowych lub rakiem gruzełkowym drzew liściastych – grzybowa choroba drzew wywołana przez Neonectria ditissima.

Rdza jeżyny – grzybowa choroba roślin z grupy rdzy, wywoływana przez Phragmidium violaceum i Phragmidium bulbosum. Występuje zarówno na jeżynach uprawnych, jak i na dziko rosnących gatunkach jeżyn.

Rdza maliny – choroba malin zaliczana do grupy rdzy. Wywołana jest przez grzyba Phragmidium rubi-idaei.

Rdza wejmutkowo-porzeczkowa, obwar wejmutkowo-porzeczkowy, rdza pęcherzykowata sosny wejmutki, rdza kory wejmutki – dwudomowa grzybowa choroba drzew iglastych z grupy rdzy. Występuje przede wszystkim na sosnach i porzeczkach, głównie porzeczce czarnej. Choroba powoduje u sosen uszkodzenia pędów głównych i bocznych, jak również obumieranie całych drzewek, u porzeczek powoduje zamieranie i przedwczesne opadanie liści.

Różowa pleśń jabłek – choroba jabłek wywołana przez Trichothecium roseum.

Sina pleśń – grzybowa choroba wielu gatunków roślin wywołana przez niektóre gatunki z rodzaju Penicillium, najczęściej przez Penicillium expansum. Gdy występuje na jabłkach nosi nazwę sinej pleśni jabłek, na gruszkach sinej pleśni gruszek, itd.

Srebrzystość liści – grzybowa choroba wielu roślin, głównie drzew liściastych, wywoływana przez chrząstkoskórnika purpurowego należącego do klasy podstawczaków.

Szara pleśń – grzybowa choroba wielu roślin, wywoływana głównie przez gronowca szarego, grzyba z klasy workowców. Patogen atakuje różne rośliny: od doniczkowych poprzez ogrodowe, polne do leśnych drzew; w różnych fazach rozwojowych i różne ich części: od nasion po owoce i dorosłe osobniki.

Torbiel śliwek lub torbiel śliwy – grzybowa choroba roślin wywoływana przez grzyba Taphrina pruni.

Tumory roślinne – patologiczne nabrzmienia na organach roślinnych wywoływane działaniem bakterii, wirusów lub czynnikami genetycznymi. Choroby związane z powstawaniem tumorów występują u wielu gatunków roślin o dużym znaczeniu ekonomicznym, takich jak jabłonie, śliwy, maliny, buraki cukrowe czy róże.

Uszkodzenia mrozowe – rodzaj nieinfekcyjnych chorób roślin spowodowanych przez mróz. W strefie klimatu umiarkowanego, w jakim znajduje się Polska, uszkodzenia mrozowe występują dość często i powodują duże straty gospodarcze.Wrażliwość na uszkodzeniaWrażliwość roślin na niskie temperatury jest charakterystyczna dla danego gatunku, ale w jego obrębie różne odmiany i kultywary wykazują często dość znaczne różnice. Zależy także od wieku rośliny; starsze rośliny są bardziej odporne od młodych. Również w obrębie tej samej rośliny różne tkanki wykazują różną odporność na mróz. Przykładowo pąki są bardziej wrażliwe, niż pędy, a kwiaty bardziej niż liście. Wrażliwość na mróz zależy także od stanu fizjologicznego rośliny. Zbyt silne i późno zastosowane nawożenie powoduje, że u roślin drzewiastych nie następuje zdrewnienie ich tkanek i takie rośliny są bardziej podatne na mróz. Bardziej podatne na uszkodzenia mrozowe często są także rośliny osłabione przez choroby. Czas powstawania uszkodzeńUszkodzenia mrozowe mogą nastąpić w różnych porach roku:zimą. Wskutek dużych mrozów mogą przemarzać organy przetrwalnikowe bylin, a u roślin drzewiastych pękać konary i pnie. Przemarzanie takie następuje, gdy temperatura spadnie poniżej –25 °C. Wiele zależy od grubości pokrywy śnieżnej. Gdy jest wystarczająco gruba, oziminy przetrzymują największe mrozy, przy jej braku przemarzają już przy temperaturze –12 °C. Przy bezśnieżnej i mroźnej zimie mogą przemarznąć także korzenie drzew i krzewów. Najszybciej przemarzają cienkie i młode pędy i gałęzie. wiosną. Następują, gdy po okresie ciepłej pogody pojawią się wiosenne przymrozki. Powodują one przemarzanie kwiatów, zalążków owoców, a czasami także liści jesienią, gdy pojawią się przymrozki jeszcze przed zakończeniem wegetacji roślin.Skutki uszkodzeń mrozowychUszkodzenia mrozowe powstają wskutek zamarzania wody w komórkach i przestrzeniach międzykomórkowych. Powstające kryształki lodu uszkadzają strukturę komórek. Rozległość uszkodzeń zależy od tego, jak szybko obniża się temperatura, oraz jak szybko roślina ulega rozmrożeniu. Skutkiem uszkodzeń powstałych jesienią i zimą u bylin może być całkowite lub częściowe ich obumarcie, u roślin drzewiastych pęknięcia pni i konarów, ale czasami także całkowite obumarcie. Przymrozki wiosenne skutkują brakiem lub zmniejszeniem plonu wskutek uszkodzeń kwiatów i zalążków owoców. Przez rany powstałe wskutek uszkodzeń łatwo wnikają do rośliny patogeny, powodując ich choroby.Rodzaje uszkodzeń

Werticilioza drzew i krzewów owocowych – choroba korzeni drzew i krzewów zaliczanych do roślin sadowniczych. Jej sprawcą są dwa gatunki grzybów Verticillium albo-atrum i Verticillium dahliae.

Werticilioza truskawki – choroba truskawki zaliczana do grupy werticilioz. Wywołana jest przez grzyba Verticillium dahliae.

Zaraza ogniowa, zaraza ognista – choroba bakteryjna wielu roślin, głównie z rodziny różowatych (Rosaceae), powodowana przez Gram-ujemną bakterię Erwinia amylovora z rodziny enterobakterii (Enterobacteriaceae).

Zgnilizna korzeni maliny – choroba malin i jeżyn wywołana przez zaliczany do grzybopodobnych lęgniowców gatunek Phytophthora rubi. Jest to choroba z grupy fytoftoroz.

Zgorzel kory jabłoni – choroba jabłoni wywołana przez dwa gatunki grzybów: Neofabraea malicorticis i Neofabraea vagabunda. Te same gatunki wywołują także gorzką zgniliznę jabłek.