WZłotogłowowate – rodzina roślin jednoliściennych. Ujęcie systematyczne tego taksonu w XXI wieku zostało istotnie zmienione. W dawniejszych systemach klasyfikacyjnych rośliny tu zaliczane były klasyfikowane do odrębnych rodzin. W systemie APG III z 2009 rodzina pod nazwą żółtakowate (Xanthorrhoeaceae) została zdefiniowana szeroko, jako takson monofiletyczny obejmujący podrodziny żółtakowe (Xanthorrhoeoideae), złotogłowowe (Asphodeloideae) i liliowcowe (Hemerocallidoideae). W systemie APG IV z 2016 skorygowano nazwę rodziny na złotogłowowate. Przedstawiciele tej rodziny występują głównie w Eurazji oraz w Australii, Afryce i w zachodniej części Ameryki Południowej. Cechą wspólną należących tu roślin jest obecność antrachinonów oraz bezzieleniowego, nie fotosyntetyzującego liścienia. Sok z liści różnych gatunków aloesu używany jest w kosmetyce, medycynie i przemyśle spożywczym. Młode pędy i pąki niektórych gatunków liliowców są jadane jako warzywo w Azji. Tęgosz mocny używany był jako roślina włóknodajna do wyrobu tkanin i lin, współcześnie sadzony jest głównie jako roślina ozdobna. W tej roli popularnie wykorzystywane są rośliny z rodzajów: aloes, złotnica, trytoma, haworsja, pustynnik i bulbine.
WZłotogłowowe, asfodelowe – podrodzina złotogłowowatych (Asphodelaceae) w systemie APG IV z 2016, w starszych systemach zwykle w randze rodziny roślin jednoliściennych. Należą tu przeważnie rośliny rozetowe o spichrzowych (gruboszowatych) liściach i mięsistych korzeniach lub kłączach. Cechą charakterystyczną jest występowanie antrachinonów gromadzących się w komórkach aloinowych wiązek naczyniowych liści oraz obecność mięsistych osnówek. Należy tu 19 rodzajów z ok. 800–940 gatunkami. Występują w rejonie Morza Śródziemnego, w Afryce, Azji zachodniej i środkowej oraz w Australii.
WAgrostocrinum – rodzaj roślin z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae). Obejmuje dwa gatunki występujące w południowo-wschodniej Australii.
WAloe helenae – gatunek rodzaju aloes z podrodziny złotogłowowych. Występującego naturalnie na Madagaskarze.
WAloe rauhii – gatunek z podrodziny złotogłowowych. Występuje naturalnie na południu Madagaskaru, na terenie dawnej prowincji Toliara.
WAloe suzannae – gatunek rodzaju aloes z podrodziny złotogłowowych. Występuje naturalnie na Madagaskarze.
WAloes – rodzaj jednoliściennych sukulentów liściowych. Liczy ok. 550 gatunków. Należą do niego formy drzewiaste, krzewiaste, byliny, niekiedy liany. Zasięg występowania roślin z tego rodzaju obejmuje Półwysep Arabski, Afrykę i Madagaskar. Gatunkiem typowym jest Aloë perfoliata L.
WAloes drzewiasty – gatunek roślin z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), z podrodziny Aloideae, które dawniej wyodrębniano w randze rodziny aloesowatych. Naturalnym środowiskiem aloesu drzewiastego są piaszczyste i kamieniste, ubogie w wodę tereny południowej Afryki oraz Półwyspu Arabskiego. W Polsce, gdzie występuje klimat umiarkowany, roślina uprawiana jest jako szklarniowa lub pokojowa; świetnie radzi sobie również w uprawach hydroponicznych. Na świecie na terenach otwartych hodowana w klimacie gorącym, głównie na plantacjach w Japonii, Chinach, obu Amerykach oraz w Polsce.
WAloes niski – gatunek naziemnopączkowej rośliny gruboszowatej, pochodzący z Kraju Przylądkowego, introdukowany do Francji, Algierii i Maroka.
WAloes ościsty – gatunek sukulenta pochodzącego z krajów południowej Afryki. Jedyny przedstawiciel rodzaju Aristaloe, do drugiej dekady XXI wieku zaliczany do rodzaju aloes Aloe. Jest uprawiany, w Polsce jako roślina doniczkowa. Nazwa odnosi się do włosowatych kolców na czubkach liści.
WAloes sokotrzański – gatunek rośliny występujący na południowym krańcu Afryki w formacji fynbos. Nazwa gatunku mylnie sugeruje pochodzenie z wyspy Sokotra, co wynika stąd, że długi czas nie udało się ustalić naturalnego pochodzenia rośliny. W końcu stanowisko naturalne odnaleziono w 1906 roku w Kraju Przylądkowym.
WAloes uzbrojony – gatunek drzewa pochodzący z południowej Afryki. Strefy mrozoodporności: 9-11. W Polsce uprawiany w doniczkach głównie dla potrzeb leczniczych oraz jako roślina ozdobna.
WAloes wielkolistny, znany też jako aloes spiralny – gatunek aloesu z podrodziny złotogłowowatych. Jego epitet gatunkowy polyphylla pochodzi od łacińskich słów poly – „wiele” i phyllus – „liściowy”. Jest lesotyjskim endemitem.
WAloes zwyczajny, aloes barbadoski – gatunek byliny pochodzący z terenów Afryki i Azji Mniejszej.
WAloesowate – rodzina roślin jednoliściennych, która wyróżniana była w różnych systemach klasyfikacyjnych okrytonasiennych, nawet jeszcze w latach 90. XX wieku. Badania molekularne wykazały, że aloesowate stanowią w istocie jedną z linii rozwojowych w obrębie kladu (rodziny) złotogłowowatych Asphodelaceae i obecnie włączane są do nich w randze podrodziny Aloideae.
WAloiampelos Klopper & Gideon F.Sm. – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący siedem gatunków występujących w Południowej Afryce. Gatunek Aloiampelos ciliaris, uprawiany jako roślina ozdobna, został introdukowany do Francji, Algierii, Maroka, na Wyspy Kanaryjskie, archipelag Juan Fernández oraz na wyspę Norfolk.
WAloidendron Klopper & Gideon F.Sm. – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący siedem gatunków, z których pięć występuje endemicznie w Południowej Afryce, Namibii, Mozambiku i Eswatini, Aloidendron eminens występuje w Somalii, a Aloidendron sabaeum w Jemenie i Arabii Saudyjskiej.
WArnocrinum Endl. & Lehm. – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący trzy gatunki, występujące endemicznie w zachodniej Australii.
WAstroloba Uitewaal – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący 10 gatunków, występujących endemicznie w Kraju Przylądkowym w Południowej Afryce.
WBulbine, bulwiczka – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący 82 gatunki, występujące we wschodniej i południowej Afryce tropikalnej, na obszarze od Sudanu i Erytrei do Południowej Afryki, w Australii i na Tasmanii oraz w Jemenie. Gatunek Bulbine asphodeloides został introdukowany do Włoch. Największa różnorodność rodzaju występuje w południowo-zachodnim Kraju Przylądkowym.
WBulbine krzewiasta – gatunek roślin z rodziny żółtakowatych. Naturalnie występuje w republice Południowej Afryki, najliczniej w suchych dolinach Prowincji Przylądkowej Wschodniej. Gatunek rozpowszechniony jako roślina uprawna, sadzona zwłaszcza w ogrodach skalnych.
WBulbinella Kunth – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący 25 gatunków, występujących na Wyspach Antypodów, na Wyspie Północnej i Wyspie Południowej w Nowej Zelandii oraz w Kraju Przylądkowym w Afryce Południowej.
WChamaescilla F.Muell. ex Benth. – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący cztery gatunki, występujące endemicznie w południowozachodniej i południowej Australii oraz na Tasmanii.
WCorynotheca F.Muell. ex Benth. – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący sześć gatunków, występujących endemicznie w Australii.
WDowiastka – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący 40 gatunków, występujących na obszarze od południowo-wschodniej Afryki do Azji Południowo-Wschodniej, Australazji i Oceanii. Ze względu na swoje walory ozdobne i wytrzymałość wiele gatunków i odmian uprawnych dowiastek uprawianych jest w krajach o ciepłym klimacie w ogrodach i pojemnikach, a także wykorzystywanych do nasadzeń obrzeżnych i jako rośliny okrywowe. Na obszarze naturalnego występowania rośliny te znalazły wiele zastosowań. Dzięki zawartości substancji czynnych, w tym o działaniu przeciwwirusowym, niektóre gatunki stosowane są w medycynie tradycyjnej w terapii chorób. Niebieskie jagody kilku gatunków uznawane są za jadalne, a obecne w nich barwniki z grupy antocyjanidynów wykorzystywane są jako substancje barwiące. Rośliny są też źródłem włókien, wykorzystywanych od dawna do produkcji koszy i sznurów. Rośliny wykorzystywane są też w komponowaniu perfum, do produkcji kadzidła oraz w obrzędach rytualnych.
WExcremis coarctata (Ruiz & Pav.) Baker – gatunek roślin z monotypowego rodzaju Excremis Willd. (Eccremis) z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), występujący na dużych wysokościach w Andach na terenie Kolumbii, Wenezueli, Ekwadoru, Peru i Boliwii oraz na Wyżynie Gujańskiej w Wenezueli i Brazylii.
WGasteria – rodzaj sukulentów z rodziny złotogłowowatych. Obejmuje ok. 26 gatunków. Występują one głównie w przylądkowej części południowej Afryki, w większości rosnąc w Karru. Sprowadzone zostały wcześnie do Europy – uprawiane są w Anglii od 1730 roku. Ze względu na łatwość tworzenia mieszańców – mnóstwo ich uzyskano w wyniku hodowli.
WGasteria brodawkowata, jęzorka brodawkowata, aloesik brodawkowaty – odmiana gatunku G. carinata z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae). Pochodzi z Południowej Afryki. Roślina ozdobna.
WGeitonoplesium cymosum (R.Br.) A.Cunn. ex R.Br. – gatunek roślin z monotypowego rodzaju Geitonoplesium A.Cunn. ex R.Br. z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), występujący na obszarze od Małych Wysp Sundajskich w Azji Południowo-Wschodniej do wschodniej Australii i wysp Fidżi w Oceanii, introdukowany na Jawie. Zasiedla dobrze rozwinięte lasy deszczowe, gdzie występuje na różnych typach skał, wzdłuż strumieni i wąwozów.
WGonialoe – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący trzy gatunki występujące w Angoli, Namibii i Afryce Południowej.
WHaworsja, haworcja – rodzaj roślin okrytonasiennych z rodziny złotogłowowatych pochodzący z Południowej Afryki. Do rodzaju zalicza się ponad 160 gatunków. Rośliny wyróżniają się rozetami liści pokrytymi z wierzchu i od spodu pasmami białych brodawek oraz orzęsionymi i ząbkowanymi brzegami. Nazwa pochodzi od botanika Adriana Hardy Hawortha.
WHaworthiopsis G.D.Rowley – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący 18 gatunków występujących w Mozambiku, Namibii, Eswatini i Afryce Południowej. Dwa gatunki, H. attenuata i H. coarctata zostały introdukowane do Meksyku. Rośliny z tego rodzaju są uprawiane ze względu na właściwości lecznicze i ozdobne, uważa się je też za mające właściwości magiczne.
WHensmania W.Fitzg. – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący trzy gatunki, występujące w południowo-zachodniej Australii.
WHerpolirion novae-zelandiae Hook.f. – gatunek rośliny z monotypowego rodzaju Herpolirion Hook.f. z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), występujący w południowo-wschodniej Australii, na Tasmanii i Nowej Zelandii.
WHodgsoniola junciformis (F.Muell.) F.Muell. – gatunek roślin z monotypowego rodzaju Hodgsoniola F.Muell. z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), występujący endemicznie w południowowschodniej Australii Zachodniej.
WJohnsonia R.Br. – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący pięć gatunków, występujących w południowo-zachodniej Australii.
WKokerboom, drzewo kołczanowe – jeden z najwyższych gatunków aloesu należący do rodziny aloesowatych. Rośnie w południowej Afryce, szczególnie w prowincji Northern Cape oraz sąsiadującej z nią Namibii.
WKumara Medik. – rodzaj roślin gruboszowatych należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący dwa gatunki występujące w Kraju Przylądkowym w Afryce Południowej.
WLiliowiec, dzienna lilia, pajęcza lilia – rodzaj bylin z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae). Obejmuje 16 gatunków. Rośliny te rosną w większości w Azji Wschodniej, zwłaszcza w Japonii, jeden gatunek także w Europie, a kolejny – liliowiec rdzawy H. fulva – od wschodniej części basenu Morza Śródziemnego po Indie. Liczne gatunki i mieszańce między nimi uprawiane są jako rośliny ozdobne dla dużych i barwnych kwiatów, otwierających się sukcesywnie i kwitnących przez jeden dzień. W Chinach i Japonii rośliny te uprawiane są od tysięcy lat. Współcześnie znanych jest ponad 38 tys. odmian. Czasem odmiany uprawne bywają określane jako liliowiec ogrodowy.
WLiliowiec Middendorffa, lilijka Middendorffa — gatunek ozdobnej byliny z rodziny złotogłowowatych. Pochodzi z Azji wschodniej oraz Europy Południowej. W Polsce roślina uprawiana, zakwita w połowie maja.
WLiliowiec ogrodowy – gatunek byliny z rodziny złotogłowowatych. Pochodzi z Azji wschodniej i Europy Południowej. Roślina powstała w wyniku wielokrotnego krzyżowania między sobą takich gatunków jak: liliowiec rdzawy, żółty, mniejszy, cytrynowy, Dumortiera, Midendorfa i Thumberga.
WLiliowiec Thunberga, lilijka Thunberga – gatunek ozdobnej byliny z rodziny złotogłowowatych. Pochodzi z Japonii. W Polsce roślina uprawiana. Kwitnie w sierpniu.
WLista gatunków z rodzaju aloes – lista gatunków rodzaju roślin należącego do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae). Według The Plant List w obrębie tego rodzaju znajduje się ok. 550 gatunków o nazwach zweryfikowanych i zaakceptowanych, podczas gdy kolejnych ok. 100 taksonów ma status gatunków niepewnych (niezweryfikowanych).
WPasithea caerulea (Ruiz & Pav.) D.Don – gatunek roślin z monotypowego rodzaju Pasithea D.Don z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), występujący w centralnym Chile i Peru w Ameryce Południowej.
WPustynnik (Eremurus) – rodzaj roślin z rodziny złotogłowowatych liczący ok. 60 gatunków. Występują od wschodniej części basenu Morza Śródziemnego po zachodnie Himalaje i północno-wschodnie Chiny. Ponad 40 gatunków rośnie w Azji Środkowej. Występują na siedliskach suchych – wydmach, pustyniach i półpustyniach, na stepach i murawach górskich. Nierzadko rosną masowo, zwłaszcza na terenach wypasanych, ponieważ ich liście nie są zjadane przez zwierzęta. Kilkanaście gatunków i ich mieszańców uprawianych jest jako rośliny ozdobne.
WSimethis mattiazzii (Vand.) Sacc. – gatunek reliktowych roślin z monotypowego rodzaju Simethis Kunth z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), występujący w zachodniej Europie, na terenie południowo-zachodniej Irlandii, Francji, Hiszpanii, Portugalii, zachodniego wybrzeża Włoch, Korsyki i Sardynii oraz w północno-wschodniej Afryce, na terenie Algierii, Tunezji i Maroka.
WStypandra R.Br. – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący dwa gatunki, występujące w Australii.
WTęgosz – rodzaj roślin z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący dwa gatunki występujące naturalnie na Nowej Zelandii, Wyspach Antypodów, Wyspie Norfolk i Wyspie Chatham. Tęgosz mocny został introdukowany do Ameryki Środkowej i Europy, a tęgosz Cooka do Wielkiej Brytanii.
WTęgosz mocny, len nowozelandzki – gatunek byliny z rodziny złotogłowowatych, dawniej umieszczany w rodzinie liliowatych (Liliaceae) lub agawowatych (Agavaceae). Pochodzi z Nowej Zelandii i Wyspy Norfolk. W uprawie na terenach Australii, Mauritiusa, w Indiach. Inne nazwy: tęgosz włóknodajny, tęgosz właściwy.
WThelionema R.J.F.Hend. – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący trzy gatunki, występujące w południowo-wschodniej i wschodniej Australii.
WTrachyandra Kunth – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący 60 gatunków, występujących w Afryce, na obszarze od Etiopii i Somalii do Afryki Południowej i na Madagaskarze, a także w Jemenie. Gatunek Trachyandra divaricata został introdukowany do Australii. Najwięcej gatunków występuje endemicznie w Kraju Przylądkowym w Afryce Południowej.
WTricoryne R.Br. – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący 10 gatunków, występujących w Australii, na Nowej Gwinei i Tasmanii.
WTrytoma, knifofia, wstydlin (Kniphofia) – rodzaj roślin z rodziny złotogłowowatych. Obejmuje 70 gatunków. Większość gatunków (48) występuje w południowej części Afryki, zwłaszcza w Górach Smoczych. W górach Afryki środkowej rosną 22 gatunki. Dwa opisano także z Madagaskaru, a jeden z Jemenu.
WTrytoma groniasta, knifofia groniasta – gatunek wieloletnich, naziemnopączkowych roślin z rodziny złotogłowowatych, pochodzący z Kraju Przylądkowego, introdukowany do Hiszpanii, na Wyspę Świętej Heleny, do Turcji i Meksyku, a także do Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz na Wyspy Normandzkie i Maderę. Gatunek jest rośliną rodzicielską wielu kultywarów pochodzenia mieszańcowego, uprawianych w ogrodach na całym świecie i znanych pod zbiorową nazwą trytomy ogrodowej.
WTulista Raf. – rodzaj roślin gruboszowatych należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący cztery gatunki występujące w Kraju Przylądkowym w Afryce Południowej.
WZłotnica – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Xanthorrhoeaceae). Obejmuje 17 gatunków występujących w basenie Morza Śródziemnego, w Azji Mniejszej, w rejonie Kaukazu i na wschodzie sięgających do Iranu. Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne, zwłaszcza złotnica żółta A. lutea i złotnica krymska A. taurica. Mięsiste korzenie tej pierwszej są jadane podobnie do ziemniaków.
WZłotnica żółta – gatunek roślin należący do rodziny żółtakowatych (Xanthorrhoeaceae). W naturze występuje w Afryce Północnej, wschodnich i południowo-wschodnich rejonach Europy (Albania, Bułgaria, Jugosławia, Rumunia,Grecja, Włochy i Ukraina, oraz na Kaukazie i w Azji Zachodniej. Ponadto jest uprawiany w wielu krajach świata.
WZłotogłów, asfodel, złotowłos – rodzaj roślin z podrodziny lub rodziny złotogłowowych. Obejmuje ok. 17 gatunków.
WŻółtak, ksantorea – rodzaj roślin z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae). Obejmuje 28 gatunków występujących na Tasmanii oraz w Australii, gdzie stanowią charakterystyczny składnik suchych lasów eukaliptusowych. Gatunkiem typowym jest Xanthorrhoea resinosa Persoon. Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów ξανθας i ρέω i odnosi się do żółtej żywicy gatunku typowego. Ze względu na charakterystyczny wygląd potocznie nazywany drzewem trawiastym lub trawowym.