39 Choroby wirusowe

Afrykański pomór świń – wirusowa, posocznicowa choroba świń o przebiegu ostrym lub przewlekłym. Cechą charakterystyczną jest bardzo silna wybroczynowość i bardzo wysoka śmiertelność.

Białaczka kotów to choroba zakaźna, wywoływana przez retrowirus FeLV, charakteryzująca się przewlekłym przebiegiem. Występuje u kotów domowych na całym świecie. Pierwsze doniesienia o tej chorobie pojawiły się w latach 60. XX wieku. Białaczka uznawana jest za jedną z głównych przyczyn zachorowań i śmierci młodych kotów. Przyjmuje się, że w Polsce 12 - 14% kotów jest zakażonych FeLV. Choroba ta jest specyficzna dla kota domowego, a więc nie przenosi się na inne gatunki zwierząt, nie jest groźna dla człowieka.

Bliskowschodni zespół oddechowy, MERS – opisana w 2012 roku ciężka choroba zakaźna, wywoływana przez koronawirusa MERS-CoV.

Chikungunya, czikungunia – tropikalna choroba wirusowa, występująca głównie w południowej Azji i wschodniej Afryce, podobna do dengi, przenoszona przez komary.

Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej – choroba zakaźna, infekcja wywoływana przez grupę wirusów. Najczęściej rozpoczyna ją pojawienie się gorączki i ogólnie złe samopoczucie. Dzień lub dwa później na śluzówce jamy ustnej pacjenta (herpangina), na spodzie stóp, we wnętrzu dłoni a czasem także na pośladkach i w pachwinach pojawia się wysypka grudkowo-plamista w postaci płaskich, zaczerwienionych plamek lub guzków, które mogą przerodzić się w pęcherze. Objawy choroby zazwyczaj pojawiają się w trzy do sześciu dni od kontaktu z wirusem. Wysypka zwykle mija sama po około tygodniu. W niektórych przypadkach po kilku tygodniach może nastąpić utrata paznokcia lub paznokci u stóp lub rąk, jednak te następnie odrastają.

Choroba Heinego-Medina – wirusowa choroba zakaźna wywoływana przez wirusa polio, przenoszona drogą fekalno-oralną. Nazwa tej choroby wywodzi się od nazwisk dwóch uczonych, którzy tę chorobę opisali: Jakob Heine i Karl Oskar Medin. Aby rozpoznać polio, należy wyizolować i zidentyfikować wirusa, czy jest to szczep dziki, czy to zakażenie poszczepienne wirusem po rewersji do pełnej wirulencji.

Cytomegalowirus – zwyczajowa nazwa należącego do podrodziny Betaherpesvirinae herpeswirusa HHV-5. Nazwą tą określa się też niektóre inne wirusy z podrodziny Betaherpesvirinae nieatakujące ludzi.

Denga – infekcyjna choroba tropikalna wywoływana przez wirus dengi. Objawy obejmują gorączkę, ból głowy, mięśni i stawów oraz charakterystyczną wysypkę, przypominającą spotykaną w odrze. W odosobnionych przypadkach choroba prowadzi do zagrażającej życiu gorączki krwotocznej z krwotokami, trombocytopenią i hipowolemią, może się także rozwinąć wstrząs.

Gorączka Lassa – jest ostrą wirusową gorączką krwotoczną po raz pierwszy opisaną w 1969 w nigeryjskim mieście Lassa w dolinie rzeki Yedseram. Kliniczne przypadki występowania choroby znane już były znacznie wcześniej, lecz nie były skojarzone z patogenem wirusa. Infekcja występuje powszechnie w państwach zachodniej Afryki, powodując wiele przypadków śmierci. Wybuch epidemii zaobserwowano w następujących państwach:Nigeria Liberia Sierra Leone Gwinea Republika Środkowoafrykańska

Hantawirusowy zespół płucny – jednostka chorobowa po raz pierwszy opisana w 1993, jednakże następnie w analizach retrospektywnych udowodniono, że choroba występowała już wcześniej, jednak nie była rozpoznawana. Występuje w obu Amerykach i związana jest z zakażeniem wirusami - hantawirusami, które są przenoszone przez gryzonie:wirus Sin Nombre przenoszony przez myszaka leśnego i myszaka białołapego ; wirus kanału Czarnego Strumienia przenoszony przez bawełniaka ; wirus Bayou przenoszony przez szczura ryżowego ; wirus Andów wywołujący chorobę na terenach Ameryki Południowej.

Jaagsiekte, owczy gruczolakorak płuc – przewlekła, zakaźna choroba płuc u owiec i kóz, opisana po raz pierwszy w 1865 roku. Nazwa pochodzi z języka afrikaans i znaczy mniej więcej „choroba po pościgu”; wzięła się stąd, że chore zwierzęta cierpią na niewydolność oddechową i sprawiają wrażenie wyczerpanych po dużym wysiłku.

Kleszczowe zapalenie mózgu – wirusowa choroba ośrodkowego układu nerwowego przenoszona przez kleszcze. Czynnikiem etiologicznym jest należący do rodzaju flawiwirusów wirus kleszczowego zapalenia mózgu.

Księgosusz lub pomór bydła – bardzo zaraźliwa, ostro przebiegająca choroba wirusowa bydła i dziko żyjących przeżuwaczy. Umieralność wynosi powyżej 90%. Powoduje martwicę błon śluzowych. W Polsce nie występuje od wiosny 1922 roku. Ostatni potwierdzony przypadek tej choroby na świecie miał miejsce w 2001 roku. 14 października 2010 roku księgosusz, jako druga w historii po ospie prawdziwej choroba zakaźna, został ogłoszony przez Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa chorobą całkowicie eradykowaną.

Limfocytarne zapalenie splotu naczyniówkowego i opon mózgowych, LCM – choroba wywoływana przez wirusa przenoszonego przez gryzonie, której głównymi objawami są: aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu.

Łupież różowy Giberta – choroba skóry o łagodnym przebiegu, cechująca się zmianami rumieniowo-złuszczającymi w obrębie skóry tułowia i proksymalnych (dosiebnych) części kończyn. Zwykle ustępuje sama i nie wymaga leczenia. W patogenezie łupieżu różowego zaproponowano udział ludzkiego wirusa opryszczki HHV-7 albo HHV-6.

Mięczak zakaźny – choroba wywoływana przez DNA-wirus z grupy ospy (Poxvirus), objawiająca się zmianami na skórze o charakterze twardych woskowobiałych guzków.

Mononukleoza zakaźna – częsta choroba wirusowa spowodowana najczęściej pierwotną infekcją wirusem Epsteina-Barr (EBV). Istotą choroby jest podlegający samoczynnemu zahamowaniu proces limfoproliferacyjny. Zakażenie następuje drogą kropelkową, poprzez przetoczenie krwi albo przez przeszczep komórek krwiotwórczych lub narządów. Okres wylęgania wynosi 30-50 dni, a zaraźliwość utrzymuje się przeważnie do 5 dni od pojawienia się wysokiej gorączki, ale EBV może utrzymywać się w ślinie osoby chorej ok. 6 miesięcy, czasami nawet do 1,5 roku. Choroba pozostawia trwałą odporność.

Nagminne zapalenie przyusznic, świnka – choroba wirusowa ludzi dotycząca głównie dzieci w wieku szkolnym, wywoływana przez wirus świnki, objawiająca się w około połowie przypadków bolesnym powiększeniem ślinianek przyusznych. Dzięki wprowadzeniu szczepień ochronnych zachorowalność i częstość powikłań w krajach rozwiniętych znacznie się zmniejszyły. Wbrew powszechnej opinii, na świnkę można zachorować więcej niż jeden raz w ciągu życia, jednak nie zdarza się to często.

Odra – jedna z najbardziej zaraźliwych chorób zakaźnych wieku dziecięcego wywoływana przez należący do rodziny paramyksowirusów wirus odry. Zidentyfikowano 21 szczepów wirusa.

Opryszczkowe zapalenie mózgu – najczęstszy rodzaj wirusowego zapalenia mózgu, wywołany wirusem opryszczki. Szacowana roczna zapadalność wynosi około 1 na 500 000. Maksimum zachorowalności jest w grupie poniżej 20 lat, zwykle jako zakażenie pierwotne, i po 50. roku życia, zazwyczaj jako reaktywacja infekcji. Śmiertelność nieleczonych wynosi do 70%, leczonych spada do 20%. Większość przeżywających ma dolegliwości neurologiczne.

Ospa małpia – rzadka choroba zakaźna odzwierzęca, wywołana przez wirus ospy małpiej należący do rodzaju Orthopoxvirus i przenoszony przez wiewiórki.

Ospa prawdziwa, dawne nazwy: ospa naturalna, czarna ospa – wirusowa choroba zakaźna o ostrym przebiegu wywoływana przez jedną z dwóch odmian wirusa ospy prawdziwej. Okres inkubacji trwa od 7 do 17 dni, średnio 13 dni. Chorobę cechuje śmiertelność u osób szczepionych około 3%, a u nieszczepionych średnio 30%.

Ospa wietrzna – choroba zakaźna wywołana pierwotnym zakażeniem wirusem ospy wietrznej i półpaśca (VZV). Reaktywacja zakażenia wirusem ospy wietrznej i półpaśca jest przyczyną ograniczonego zakażenia pod postacią półpaśca. Choroba najczęściej pojawia się w wieku dziecięcym. Głównym objawem jest występowanie charakterystycznej wysypki pojawiającej się po parodniowym okresie niecharakterystycznych objawów prodromalnych. Wysypka początkowo przybiera formę grudek ulegających przemianie w pęcherzyki, następnie powstają krostki, które po kilku dniach zasychają w strupy. Zmiany występują przede wszystkim w obrębie twarzy i tułowia. Charakterystyczny jest wielopostaciowy charakter zmian związany z występowaniem zmian w różnych etapach ich ewolucji. Przebieg choroby na ogół jest łagodny, ale mogą występować potencjalnie groźne powikłania infekcyjne wykwitów skórnych, ospowe zapalenie płuc i powikłania neurologiczne. Pierwotne zakażenie wirusem VZV w I trymestrze ciąży wiąże się z ryzykiem obumarcia płodu lub jego uszkodzenia pod postacią zespołu ospy wrodzonej. Rozpoznanie choroby jest stawiane na podstawie obrazu klinicznego. U większości chorych wystarczającym leczeniem jest leczenie objawowe. Acyklowir znajduje zastosowanie w ciężkim przebiegu choroby lub w sytuacjach zwiększonego ryzyka powikłań.

Plamki Koplika – charakterystyczne dla odry małe, białe plamki z czerwoną obwódką na błonie śluzowej policzków na wysokości dolnych zębów przedtrzonowych i trzonowych. Odnotowywano je także w zakażeniach parwowirusem B19 i echowirusami. Składają się z wysięku surowiczego, w obrazie histologicznym można stwierdzić obecność licznych komórek olbrzymich.

Postępująca leukoencefalopatia wieloogniskowa – rzadka, ale w znacznej części przypadków śmiertelna choroba wirusowa, charakteryzująca się rozsianą demielinizacją w obrębie istoty białej mózgowia. Występuje przede wszystkim u osób z immunosupresją i jest jedną z chorób wskaźnikowych AIDS.

Półpasiec – ostra wirusowa choroba zakaźna, której czynnikiem wywołującym jest wirus herpes virus varicella. Jest to ten sam wirus, który wywołuje ospę wietrzną. Schorzenie występuje u osób, które przebyły w przeszłości ospę wietrzną i u których doszło do reaktywacji utajonego zakażenia w zwojach czuciowych lub zakażenie nastąpiło w wyniku zetknięcia się z chorym na wietrzną ospę. Półpasiec objawia się występowaniem bolesnych pęcherzyków i wysypki, zlokalizowanej w charakterystycznych miejscach, wzdłuż przebiegu nerwów.

Przeziębienie – wirusowa choroba zakaźna górnych dróg oddechowych ze szczególnie nasilonymi objawami w obrębie nosa, najpowszechniejsza choroba zakaźna występująca u ludzi. Objawami przeziębienia są: kaszel, ból gardła, nieżyt nosa oraz niewielka gorączka lub stan podgorączkowy. Objawy zwykle ustępują w ciągu siedmiu dni, choć niektóre mogą utrzymywać się do trzech tygodni. Przeziębienie może być wywołane przez ponad 200 wirusów, z których najpowszechniejszymi są rinowirusy.

Różyczka, także odra niemiecka – choroba zakaźna wywoływana przez wirus różyczki, występująca wyłącznie u człowieka. Klasyczne objawy obejmują krótkotrwałą wysypkę plamisto-grudkową i powiększenie węzłów chłonnych. Wysypka pojawia się od 14 do 17 dni po zakażeniu i zazwyczaj trwa 3 dni. Początkowo obejmuje tylko głowę, stopniowo jednak przechodzi na klatkę piersiową i kończyny górne i dolne. Oprócz tego wystąpić może gorączka, ból gardła i osłabienie, a osób dorosłych często obecny jest też ból i zapalenie stawów. Czasem stwierdza się zapalenie spojówek, zapalenie jąder bądź ich bolesność. Objawy są zazwyczaj łagodne i u ponad 50% zakażonych infekcja może przebiegać bezobjawowo. Powikłania różyczki nie są częste, a prawdopodobieństwo ich wystąpienia jest większe u dorosłych niż u dzieci. Powikłania obejmują nieprawidłowe krwawienia, obrzęk jąder, zapalenie nerwów oraz zapalenie mózgu.

Rumień nagły – choroba zakaźna dzieci, głównie w wieku do 2 lat, wywołana przez wirus HHV-6 oraz HHV-7. Gorączkę trzydniową po raz pierwszy opisano w 1910 roku, jej przyczynę znaleziono w 1988 roku. Chorują na nią dzieci między 6 a 24 miesiącem życia. Okres wylęgania wynosi od 7 do 17 dni.

Rumień zakaźny – zakaźna choroba wirusowa, przebiegająca ostro, występuje najczęściej u niemowląt i dzieci. Spowodowana zakażeniem parwowirusem B19. Okres wylęgania choroby wynosi od 4 do 14 dni. Głównym objawem chorobowym jest wysypka, która początkowo ma charakter ostro odgraniczonego rumienia zlokalizowanego na policzkach, często przybierającego kolor sinoczerwony. Po 1–4 dniach wysypka rozszerza się na ramiona, tułów, pośladki przybierając postać plam, obrączek, girland. Wysypka ustępuje i nawraca przez 1 do 3 tygodni. Zanika bez pozostawiania blizn i bez złuszczania naskórka. Przebieg choroby jest zazwyczaj łagodny, ale niekiedy w trakcie choroby może wystąpić depresja układu czerwonokrwinkowego szpiku, prowadząc w rzadkich przypadkach do ostrego zespołu hemolitycznego. U kobiet w ciąży może dojść do uogólnionego obrzęku płodu oraz do jego obumarcia.

SARS – wirusowa choroba oddechowa, wywoływana przez koronawirusa SARS-CoV. Po raz pierwszy pojawiła się w listopadzie 2002 roku w prowincji Guangdong w południowych Chinach.

Wirus Nipah – paramyksowirus zaliczany razem z wirusem Hendra do rodzaju Henipavirus, wywołujący chorobę Nipah. Wirus ten przenoszony jest przez nietoperze owocożerne z rodzaju Pteropus.

Wirus zdeformowanych skrzydeł – wirus atakujący pszczoły i odpowiedzialny za nie do końca wykształcone skrzydła.

Wścieklizna – niebezpieczna wirusowa choroba zakaźna zwierząt, mogąca przenieść się na człowieka (antropozoonoza). Główną przyczyną śmierci jest niewydolność oddechowa. Według WHO każdego roku z powodu wścieklizny umiera ok. 60 tysięcy ludzi.

Opryszczka zwykła lub opryszczka pospolita, potocznie zimno lub febra – choroba zakaźna wywołana przez wirusy HSV1 i HSV2.

Zanokcica opryszczkowa – zakażenie wału paznokciowego spowodowane przez wirusa opryszczki zwykłej. Zmiany są bolesne i ograniczają się do palców rąk. Rzadko infekcja może dotyczyć palców stopy albo oskórka paznokcia. Zanokcica opryszczkowa może być wywołana przez infekcję wirusem HSV 1 albo HSV 2. Zanokcica wywołana przez wirusa HSV 1 często występuje u pracowników opieki medycznej, którzy mają kontakt z wirusem; dotyczy to przeważnie stomatologów i pracowników medycznych narażonych na kontakt z wydzielinami z jamy ustnej. Zanokcica opryszczkowa często dotyczy również niemowląt ssących kciuki z pierwotnym zakażeniem jamy ustnej przez wirus HSV 1 (samozakażenie) przed serokonwersją i u dorosłych w wieku 20–30 lat po kontakcie z okolicą narządów płciowych osób zakażonych wirusem HSV 2. Zastosowanie ogólnych środków ostrożności doprowadziło do zmniejszenia częstości występowania zanokcicy opryszczkowej u narażonej grupy zawodowej.

Zespół Gianottiego-Crostiego in. choroba Gianottiego-Crostiego, ZGC – choroba dermatologiczna o podłożu wirusowym, o łagodnym przebiegu, charakteryzującą się czerwonomiedzianą symetryczną wysypką na policzkach, pośladkach oraz wyprostnych powierzchniach kończyn.

Zespół nabytego niedoboru odporności, zespół nabytego upośledzenia odporności, AIDS, SIDA – choroba wywoływana przez ludzki wirus niedoboru odporności (HIV), prowadząca do postępującego upośledzenia odporności osoby zakażonej i ostatecznie do rozwoju zespołu nabytego niedoboru odporności.

Żółta gorączka, żółta febra – choroba wywoływana przez wirusa należącego do grupy flawiwirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń.