43 Choroby układu oddechowego

Agenezja płuc – wada rozwojowa płuc polegająca na niewykształceniu się płuca i odpowiadającego mu oskrzela.

Aspergiloza jest zakażeniem lub reakcją alergiczną wywoływaną przez grzyby z rodzaju Aspergillus (kropidlak). Postacie aspergilozy o największym znaczeniu to poważne infekcje płucne u pacjentów z obniżoną odpornością, takich jak chorzy na AIDS, leczeni chemioterapią lub antybiotykami przez dłuższy czas. W alergiach Aspergillus odgrywa mniejszą rolę.

Beryloza – przewlekła choroba zawodowa wynikająca z zatrucia berylem, przede wszystkim spowodowana kontaktem z pyłem berylowym. Dotyczy uszkodzeń układu oddechowego, przede wszystkim płuc, ale mogą występować także obrażenia skóry. Klinicznie bardzo przypomina sarkoidozę.

Bliskowschodni zespół oddechowy, MERS – opisana w 2012 roku ciężka choroba zakaźna, wywoływana przez koronawirusa MERS-CoV.

Choroba legionistów – to ciężka zakaźna choroba dróg oddechowych wywołana zakażeniem Gram-ujemną bakterią Legionella pneumophila. Po raz pierwszy bakteria ta została wyizolowana podczas epidemii zachorowań, która miała miejsce w 1976 r. w Filadelfii, w trakcie zjazdu weteranów wojennych w hotelu Bellevue Stratford Hotel.

Gruźlica – powszechna i potencjalnie śmiertelna choroba zakaźna, wywoływana przez prątka gruźlicy. Gruźlica dotyczy najczęściej płuc, lecz może również atakować ośrodkowy układ nerwowy, układ limfatyczny, naczynia krwionośne, układ kostno-stawowy, moczowo-płciowy oraz skórę. Inne mykobakterie takie jak Mycobacterium bovis, Mycobacterium africanum, Mycobacterium canetti czy Mycobacterium microti wywołują choroby zwane mykobakteriozami i z reguły nie infekują zdrowych osób dorosłych, natomiast są często spotykane u osób z upośledzeniem odporności, np. w przebiegu AIDS.

Gruźlica prosówkowa, gruźlica rozsiana – potencjalnie śmiertelna postać gruźlicy. Stanowi ona 1–2% przypadków zachorowania na gruźlicę. Choroba najczęściej występuje u dzieci poniżej 5 lat i ludzi starszych, chorych na cukrzycę, mocznicę, niewydolność serca, nowotwory, osób niedożywionych, alkoholików, palących i zażywających leki immunosupresyjne.

Grypa – ostra choroba zakaźna układu oddechowego wywołana zakażeniem wirusem grypy.

Histoplazmoza, choroba Darlinga – choroba wywoływana przez grzyb Histoplasma capsulatum. Jej objawy mogą być bardzo różnorodne, ale choroba dotyczy najczęściej płuc. Czasami inne narządy mogą być zajęte i ta postać nosi nazwę histoplazmozy rozsianej i może być śmiertelna, jeśli nie leczy się jej właściwie.

Krwiak opłucnej – powstaje w wyniku uszkodzenia naczyń międzyżebrowych lub miąższu płuca przez złamany fragment żebra lub też w wyniku uszkodzenia przez uraz otwarty (ranę) klatki piersiowej. W każdym przypadku konieczne jest wykonanie zdjęcia RTG w pozycji siedzącej chorego, a jedynym sposobem leczenia jest wprowadzenie drenu i odsysanie krwiaka.

Międzybłoniak opłucnej – złośliwy nowotwór wywodzący się z komórek błony wyściełającej jamę opłucnową.

Mukowiscydoza – wrodzona choroba uwarunkowana genetycznie polegająca na zaburzeniu wydzielania przez gruczoły zewnątrzwydzielnicze.

Nadciśnienie płucne – stan, w którym dochodzi do podwyższenia ciśnienia krwi w krążeniu małym. Prawidłowe wartości ciśnienia krwi w tętnicy płucnej wynoszą:ciśnienie skurczowe 18–25 mm Hg ciśnienie rozkurczowe 6–10 mm Hg ciśnienie średnie 12–16 mm Hg

Niedodma – bezpowietrzność miąższu płucnego spowodowana zamknięciem oskrzela doprowadzającego powietrze do określonego obszaru miąższu płucnego lub uciskiem będącym skutkiem obecności płynu w jamie opłucnowej lub innej zmiany uciskającej na miąższ płucny.

Nieżyt nosa, potocznie katar – choroba oraz pojęcie dotyczące objawów zapalenia błony śluzowej nosa. Do objawów należą: kichanie, „drapanie”, kaszel, pieczenie spojówek, wyciek płynnej wydzieliny z nosa, lub jej spływanie po tylnej ścianie gardła, zatkany nos, ogólne osłabienie, ból głowy, stan podgorączkowy. Nieżyt nosa diagnozuje się, gdy objawy te trwają przez dwa lub więcej kolejnych dni oraz dłużej niż jedną godzinę przez większość tych dni.

Obrzęk płuc – stan chorobowy, w trakcie którego w pęcherzykach płucnych zamiast powietrza zaczyna gromadzić się płyn przesiękowy, który utrudnia wymianę gazową w płucach.

Obrzęk Reinkego jest chorobą fałdów głosowych. Występuje w szczelinowatej przestrzeni podnadbłonkowej fałdów głosowych, która nie posiada gruczołów i naczyń limfatycznych. Obrzęk występuje głównie obustronnie, niesymetrycznie na fałdach głosowych; przeważnie na ich górnej powierzchni, w przedniej części.

Odma opłucnej – wtargnięcie powietrza lub innych gazów do jamy opłucnej spowodowane najczęściej uszkodzeniem miąższu płucnego lub przedziurawieniem ściany klatki piersiowej. Odma opłucnowa jest jednym ze stanów nagłych i jako taka wymaga niezwłocznej interwencji chirurgicznej.

Pierwotna dyskineza rzęsek – rzadka, genetycznie uwarunkowana choroba dziedziczona w sposób autosomalny recesywny, w której objawy chorobowe wywołane są przez nieprawidłową budowę rzęsek pokrywających nabłonki urzęsione organizmu człowieka. PCD należy, razem z innymi chorobami spowodowanymi dysfunkcją rzęsek, do grupy ciliopatii. Najpoważniejsze objawy wynikają z upośledzenia funkcji nabłonka oddechowego górnych i dolnych dróg oddechowych. Choroba ta jest również przyczyną bezpłodności u mężczyzn, ponieważ defekt budowy dotyczy również witek plemników.

Pneumocystoza – zapalenie płuc wywołane przez grzyba Pneumocystis jiroveci, u osób z zaburzeniami odporności komórkowej. Do zakażeń dochodzi drogą wziewną, u chorych na AIDS, białaczki, chłoniaki lub leczonych immunosupresyjnie.

Przewlekła choroba płuc – ciężka, jatrogenna choroba płuc, wywołana długotrwałą sztuczną wentylacją i wysokimi stężeniami tlenu, stwierdzana głównie u wcześniaków.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc, POChP – zespół chorobowy charakteryzujący się postępującym i niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Ograniczenie to wynika z choroby małych dróg oddechowych i zniszczenia (rozedmy), o różnym nasileniu, miąższu płucnego, przy czym jest najczęściej związane z odpowiedzią zapalną układu oddechowego na szkodliwe pyły i substancje, z jakimi chory ma do czynienia w ciągu swojego życia. Najczęstszą przyczyną POChP jest narażenie na dym tytoniowy, ale inne czynniki, na przykład substancje drażniące z powietrza oraz stany wrodzone, również mogą doprowadzić do rozwinięcia się choroby. W Stanach Zjednoczonych POChP jest trzecią pod względem częstości przyczyną zgonów. Objawy są niespecyficzne, dominuje duszność. Rozpoznanie stawia się na podstawie badania spirometrycznego. Leczenie ma charakter objawowy. POChP jest chorobą nieuleczalną, a wszelkie działania lekarskie mają na celu spowolnienie procesu chorobowego i poprawę komfortu życia pacjenta.

Przeziębienie – wirusowa choroba zakaźna górnych dróg oddechowych ze szczególnie nasilonymi objawami w obrębie nosa, najpowszechniejsza choroba zakaźna występująca u ludzi. Objawami przeziębienia są: kaszel, ból gardła, nieżyt nosa oraz niewielka gorączka lub stan podgorączkowy. Objawy zwykle ustępują w ciągu siedmiu dni, choć niektóre mogą utrzymywać się do trzech tygodni. Przeziębienie może być wywołane przez ponad 200 wirusów, z których najpowszechniejszymi są rinowirusy.

Pylica azbestowa – choroba płuc, będąca wynikiem wieloletniego wdychania wraz z powietrzem włókien azbestowych o mikroskopijnych rozmiarach (20-50 µm). Następuje zwłóknienie płuc, często również i opłucnej, gdyż włókienka azbestu działają silnie drażniąco na drodze chemicznej i mechanicznej. Powikłaniem azbestozy jest często rak oskrzela oraz międzybłoniak opłucnej.

Pylica płuc – przewlekła choroba układu oddechowego, wywołana długotrwałym wdychaniem pyłów. Charakteryzuje się występowaniem przewlekłego zapalenia oskrzeli i postępowej rozedmy płuc, z czasem dochodzi do powstania serca płucnego i niewydolności krążenia.

Rak płuca – najczęstszy nowotwór złośliwy, na który umiera rocznie na całym świecie 1,6 mln osób. Jest jednym z najgorzej rokujących nowotworów. Stanowi on najczęstszą przyczynę zgonów z powodu raka u mężczyzn i jest na 2. miejscu pod tym względem u kobiet. Obecny stan wiedzy wskazuje na to, że największy wpływ na ryzyko zachorowania na raka płuca ma długotrwałe narażenie na wdychane karcynogeny, a zwłaszcza dym tytoniowy. Wydaje się, że w rzadkich przypadkach zachorowań na raka płuca u osób, które nigdy nie paliły tytoniu, do zachorowania dochodzi najczęściej przez połączenie czynników genetycznych oraz ekspozycji na bierne palenie. Poza tym radon oraz zanieczyszczenie powietrza także mają wpływ na powstawanie raka płuca.

Ropień płuc – choroba układu oddechowego, obecnie rzadko występująca. Przyczynami powstania ropnia mogą być zejście zapalenia płuc, zaaspirowane ciało obce lub rak płuca.

Ropniak opłucnej – choroba stanowiąca powikłanie wysięku opłucnowego. Jest on rzadkim, ale groźnym powikłaniem zapalenia płuc.

Rozedma płuc – przewlekła choroba płuc, która charakteryzuje się nieprawidłowym powiększeniem przestrzeni powietrznych położonych obwodowo od oskrzelików końcowych i destrukcją ścianek tych struktur. Skutkiem tego jest nadmierne upowietrznienie płuc, przy zmniejszeniu ilości pęcherzyków płucnych.

SARS – wirusowa choroba oddechowa, wywoływana przez koronawirusa SARS-CoV. Po raz pierwszy pojawiła się w listopadzie 2002 roku w prowincji Guangdong w południowych Chinach.

Stwardnienie guzowate, choroba Bourneville’a-Pringle’a, TSC – rzadka, wielonarządowa choroba uwarunkowana genetycznie, należąca do grupy fakomatoz, powodująca zmiany w nerkach, sercu, gałkach ocznych, mózgu, płucach i skórze, często związana z niepełnosprawnością intelektualną i padaczką. Stwardnienie guzowate zostało opisane jako nowa jednostka chorobowa w 1880 roku przez Désiréa-Magloire’a Bourneville’a. Przez ostatnie dwa dziesięciolecia dokonał się znaczny postęp w wiedzy o tej chorobie, związany z odkryciem jej genetycznego podłoża – mutacji w genach TSC1 i TSC2. Stwarza on nowe możliwości skutecznej terapii stwardnienia guzowatego.

Torbiel Tornwaldta – łagodna torbiel zlokalizowana pośrodkowo w tylnej ścianie części nosowej gardła, będąca pozostałością płodowego połączenia między struną grzbietową a jamą gardła.

Zapalenie opłucnej – stan zapalny opłucnej, który rzadko występuje samoistnie na ogół towarzysząc innym chorobom.

Zapalenie płuc – stan zapalny płuc atakujący pęcherzyki płucne. Przyczyną choroby są zwykle infekcje wirusowe lub bakteryjne albo, w rzadszych przypadkach, zakażenie innymi drobnoustrojami, reakcje na leki, a także inne czynniki, na przykład choroby autoimmunologiczne.

Zatorowość płucna – choroba polegająca na zwężeniu lub zamknięciu tętnicy płucnej lub części jej rozgałęzień przez materiał zatorowy. Najczęściej jest kliniczną manifestacją żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, która oprócz zatorowości płucnej obejmuje zakrzepicę żył głębokich.

Zawał płuca – martwica tkanki płucnej spowodowana przez zatrzymanie przepływu krwi przez naczynia płucne.

Zespół bezdechu sennego, zespół bezdechu śródsennego – zespół objawów chorobowych powodowanych bezdechami w czasie snu. Za bezdech uważa się ustanie wentylacji płuc przez okres dłuższy niż 10 sekund lub spłycenie oddechu poniżej 50%. Podczas bezdechu dochodzi do zmniejszenia wysycenia krwi tlenem. Cierpiący na tę chorobę mogą w trakcie nocy mieć setki takich epizodów.

Zespół Goodpasture’a, choroba Goodpasture’a – zespół chorobowy należący do układowych zapaleń naczyń, spowodowany przeciwciałami przeciw błonie podstawnej naczyń włosowatych znajdujących się w kłębuszkach nerkowych i pęcherzykach płucnych, w którego przebiegu dochodzi do gwałtownie postępującego kłębuszkowego zapalenia nerek i rozlanego krwawienia pęcherzykowego.

Zespół Hammana – spontanicznie powstała odma podskórna i odma śródpiersia, które czasami wiążą się z wystąpieniem bólu. Występuje najczęściej u młodych kobiet.

Zespół Lady Windermere – zespół objawów spowodowanych zakażeniem dolnych dróg oddechowych wywołanym przez prątki Mycobacterium avium complex. Nazwa pochodzi od bohaterki komedii Oscara Wilde’a, Wachlarz Lady Windermere. Objawy obejmują kaszel, duszność i męczliwość.

Zespół ostrej niewydolności oddechowej, ARDS, zespół (ostrej) niewydolności oddechowej (u) dorosłych, dawniej: mokre płuco, płuco wstrząsowe – poważna reakcja płuc na różne czynniki je uszkadzające. Jest to najpoważniejsze schorzenie prowadzące do obrzęku płuc wskutek wzrostu przepuszczalności bariery włośniczkowo-pęcherzykowej.

Zespół Swyera-Jamesa – rzadka choroba płuc będąca powikłaniem obliteracyjnego zapalenia oskrzelików. Zajęte płuco lub jego część nieprawidłowo się rozwija, radiologicznie stwierdza się jednostronne zwiększenie przejrzystości płuca, wywołane zmniejszonym przepływem naczyniowym.

Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń – choroba układowa z martwiczym zapaleniem małych i średnich naczyń, która obejmuje głównie górne drogi oddechowe, płuca i nerki.