RadioteleskopW
Radioteleskop

Radioteleskop – teleskop do obserwacji odległych obiektów astronomicznych z wykorzystaniem fal radiowych. W odróżnieniu od teleskopu optycznego, który pozwala na badanie wyłącznie światła docierającego do Ziemi, radioteleskop umożliwia odbiór szerszego zakresu sygnałów. Wiele obiektów astronomicznych przesłania (optycznie) pył, który jednak nie pochłania wysyłanych fal radiowych. Jednocześnie radioteleskopy mogą być łączone w większe układy, dzięki czemu ich czułość użytkowa i zdolność rozdzielcza wzrastają.

Atacama Large Millimeter ArrayW
Atacama Large Millimeter Array

Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) – największy na świecie interferometr radiowy, znajdujący się na płaskowyżu Chajnantor w Chilijskich Andach na wysokości ponad 5000 m n.p.m. Miejsce to, około 50 km na wschód od San Pedro de Atacama w północnym Chile, ma jedną z najsuchszych atmosfer na Ziemi. Astronomowie stwierdzili, że warunki jakie tam panują są w innych miejscach globu nieosiągalne. Obserwatorium jest położone tak wysoko, że pracujący w nim astronomowie muszą korzystać z masek tlenowych. W jego skład wchodzi 66 precyzyjnie wykonanych radioteleskopów o średnicach czasz 12 i 7 metrów. Prowadzą one obserwacje w zakresie fal milimetrowych i submilimetrowych. Interferometr powstał we współpracy międzynarodowej krajów Europy, Ameryki Północnej i Azji Wschodniej, przy współudziale Chile.

Atacama Pathfinder ExperimentW
Atacama Pathfinder Experiment

Atacama Pathfinder Experiment (APEX) – radioteleskop o średnicy 12 metrów, działający na falach milimetrowych i submilimetrowych. Instrument znajduje się na wysokości 5100 m n.p.m., na płaskowyżu Chajnantor na pustyni Atacama w Chile i pozwala na badanie zimnego pyłu i gazu w Drodze Mlecznej i odległych galaktykach.

Australia Telescope Compact ArrayW
Australia Telescope Compact Array

Australia Telescope Compact Array (ATCA) – radiointerferometr składający się z sześciu anten parabolicznych, znajdujący się w Obserwatorium Paula Wilda około 24 km na zachód od miasta Narrabri w stanie Nowa Południowa Walia w Australii. Jego operatorem jest Wydział Astronomii i Nauk Kosmicznych CSIRO. ATCA jest częścią australijskiej sieci radioteleskopów o nazwie Australia Telescope National Facility.

Caltech Submillimeter ObservatoryW
Caltech Submillimeter Observatory

Caltech Submillimeter Observatory (CSO) – radioteleskop o średnicy 10,4 m, znajdujący się obok teleskopu Jamesa Clerka Maxwella (JCMT) na wulkanie Mauna Kea na Hawajach. Prowadzi obserwacje w paśmie submilimetrowym.

Combined Array for Research in Millimeter-wave AstronomyW
Combined Array for Research in Millimeter-wave Astronomy

Combined Array for Research in Millimeter-wave Astronomy (CARMA) – astronomiczny instrument badawczy składający się z 23 radioteleskopów. Ten zespół radioteleskopów używany jest jako interferometr, gdy wszystkie sygnały z poszczególnych anten są jednocześnie zbierane i przesyłane do specjalnego komputera w celu uzyskania obrazów obiektów astronomicznych o wysokiej rozdzielczości. Znajduje się we wschodniej części Kalifornii w USA.

Eupatoria RT-70W
Eupatoria RT-70

Eupatoria RT-70 – radioteleskop należący do grupy trzech radioteleskopów RT-70, zlokalizowany w Eupatorii na Półwyspie Krymskim na Ukrainie. Z czaszą o średnicy 70 m, jest jednym z największych radioteleskopów na świecie. Jest często nazywany radarem planetarnym. Moc nadajnika 70-metrowej anteny to 150 kW na fali o długości 6 cm.

Five hundred meter Aperture Spherical TelescopeW
Five hundred meter Aperture Spherical Telescope

Five hundred meter Aperture Spherical Telescope (FAST) – największy na świecie radioteleskop w chińskiej prowincji Kuejczou, w Pingtang, w naturalnym zagłębieniu terenu, o pojedynczej czaszy o średnicy 500 m, będący większym od dotychczas największego Obserwatorium Arecibo o średnicy 305 m i trzy razy od niego wydajniejszym. Koszty szacowane były na 107,9 mln dolarów. Budowę rozpoczęto w marcu 2011, a zakończono w lipcu 2016. Koszty budowy wyniosły ostatecznie ok. 180 mln USD.

Radioteleskop Green BankW
Radioteleskop Green Bank

Radioteleskop Green Bank im. Roberta C. Byrda – największy na świecie w pełni sterowalny radioteleskop i największa na świecie lądowa konstrukcja ruchoma. Wchodzi w skład National Radio Astronomy Observatory (NRAO); znajduje się w miejscowości Green Bank w Wirginii Zachodniej w Stanach Zjednoczonych. Teleskopowi nadano imię senatora Roberta C. Byrda.

Interferometria wielkobazowaW
Interferometria wielkobazowa

Interferometria wielkobazowa, interferometria międzykontynentalna – rodzaj interferometrii, w której dane odbierane przez niezależne od siebie radioteleskopy, znajdujące się w znacznej odległości od siebie są zapisywane razem z dokładnym czasem obserwacji i przechowywane do późniejszej analizy na taśmie magnetycznej lub twardym dysku. Postęp w dziedzinie technik sieci komputerowych pozwolił także na przeprowadzanie eksperymentów, w których dane przesyłane są na bieżąco poprzez specjalnie zestawiane łącza o gigabitowej przepustowości. Zebrane zapisy są następnie zestawiane z danymi pochodzącymi z innych radioteleskopów i używane do utworzenia obrazu końcowego.

LOFARW
LOFAR

LOFAR – wieloantenowy radioteleskop wykorzystujący zjawisko interferencji fal radiowych.

Międzynarodowe Centrum Radioastronomii w WindawieW
Międzynarodowe Centrum Radioastronomii w Windawie

Międzynarodowe Centrum Radioastronomii w Windawie – była radziecka instalacja radiowa położona 30 km na północny wschód od Windawy. Obecnie Instytut badawczy Ventspils University College (VUC).

Obserwatorium AreciboW
Obserwatorium Arecibo

Obserwatorium Arecibo – radioteleskop o pojedynczej czaszy o średnicy 305 metrów. Znajduje się w okolicach miejscowości Arecibo w Portoryko. Jest wykorzystywany przez Cornell University, SRI International, USRA oraz Metropolitan University w Portoryko we współpracy z National Science Foundation w badaniach radioastronomicznych, atmosferycznych i radarowych. Dostęp do teleskopu jest udzielany jednostkom naukowym na podstawie podań przez niezależną komisję naukową. Od 1963 do 2016 roku był radioteleskopem o największej pojedynczej czaszy na świecie. W 2016 powstał większy od niego radioteleskop FAST w Chinach.

Obserwatorium Astronomiczne UMK w PiwnicachW
Obserwatorium Astronomiczne UMK w Piwnicach

Obserwatorium Astronomiczne UMK w Piwnicach – ośrodek astronomiczny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Piwnicach koło Torunia, kształcący studentów Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej, a także służący obserwacji kosmosu, badaniom naukowym, popularyzacji wiedzy o wszechświecie.

Obserwatorium Jodrell BankW
Obserwatorium Jodrell Bank

Obserwatorium Jodrell Bank – obserwatorium radioastronomiczne należące do Uniwersytetu w Manchesterze, położone koło Macclesfield, w hrabstwie Cheshire, w Wielkiej Brytanii. Założone w 1945 z inicjatywy sir Bernarda Lovella.

Parkes ObservatoryW
Parkes Observatory

Parkes Observatory – australijskie obserwatorium astronomiczne z 64-metrowym radioteleskopem, położone ok. 20 km na północ od Parkes.

RadioastronW
Radioastron

RadioAstron albo Spektr-R – rosyjski radioteleskop kosmiczny, wprowadzony na orbitę 18 lipca 2011. Ma średnicę anteny 10 m oraz masę 3295 kg. Znajduje się na orbicie okołoziemskiej z perycentrum 10 000 km i apocentrum 390 000 km.

Radioteleskop EffelsbergW
Radioteleskop Effelsberg

Radioteleskop Effelsberg – największy radioteleskop w Europie, zlokalizowany około 1 km od Effelsbergu, części Bad Münstereifel w powiecie Euskirchen w Nadrenii Północnej-Westfalii.

South Pole TelescopeW
South Pole Telescope

South Pole Telescope (SPT) – radioteleskop zbudowany w stacji Amundsena-Scotta na biegunie południowym przez konsorcjum amerykańskich uczelni.

Square Kilometre ArrayW
Square Kilometre Array

Square Kilometre Array (SKA) – planowana sieć radioteleskopów o całkowitej powierzchni jednego kilometra kwadratowego. SKA jest oparta na międzynarodowej współpracy 20 krajów, których celem jest udzielenie odpowiedzi na podstawowe pytania dotyczące ewolucji i pochodzenia Wszechświata.

Teleskop Horyzontu ZdarzeńW
Teleskop Horyzontu Zdarzeń

Teleskop Horyzontu Zdarzeń – międzynarodowy program naukowy, którego zadaniem jest obserwacja przestrzeni kosmicznej znajdującej się w bezpośredniej bliskości czarnej dziury z rozdzielczością kątową porównywalną do rozmiarów horyzontu zdarzeń czarnej dziury.

Teleskop Jamesa Clerka MaxwellaW
Teleskop Jamesa Clerka Maxwella

Teleskop Jamesa Clerka Maxwella – radioteleskop umożliwiający obserwacje fal submilimetrowych. Jego główna czasza ma średnicę 15 m i jest on największym teleskopem o pojedynczej czaszy umożliwiającym obserwacje w submilimetrowym pasmie fal elektromagnetycznych. Znajduje się w pobliżu wierzchołka wulkanu Mauna Kea na Hawajach, w obrębie zespołu obserwatoriów astronomicznych. Rozpoczął pracę w 1987 roku. Został nazwany na cześć szkockiego fizyka i matematyka Jamesa Clerka Maxwella.

Teleskop kosmologiczny AtacamaW
Teleskop kosmologiczny Atacama

Teleskop kosmologiczny Atacama – teleskop służący do badania mikrofalowego promieniowania tła za pomocą zjawiska soczewkowania grawitacyjnego. Zlokalizowany jest pod wygasłym wulkanem Cerro Toco, na pustyni Atakama w Chile.

Very Large ArrayW
Very Large Array

Very Large Array (VLA) – obserwatorium radioastronomiczne znajdujące się w Socorro, w stanie Nowy Meksyk w USA, w hrabstwie Socorro.

Very Long Baseline ArrayW
Very Long Baseline Array

Very Long Baseline Array (VLBA) – system 10 radioteleskopów z centrum zdalnego sterowania położonym w Socorro w stanie Nowy Meksyk w USA, które podlega pod National Radio Astronomy Observatory. Radioteleskopy współpracują jako największy wyspecjalizowany, pełnoetatowy instrument astronomiczny, wykorzystujący technikę interferometrii wielkobazowej. Jego budowa rozpoczęła się w lutym 1986, a została ukończona w maju 1993. Pierwsza obserwacja wykorzystująca wszystkie 10 jednostek miała miejsce 29 maja 1993. Całkowity koszt budowy wyniósł 85 milionów USD.

Wielki Teleskop MilimetrowyW
Wielki Teleskop Milimetrowy

Wielki Teleskop Milimetrowy – największy i najbardziej czuły radioteleskop o pojedynczej czaszy na świecie, zbudowany do obserwacji fal radiowych o długości od 0,85 do 4 mm. Posiada aktywną powierzchnię o średnicy 50 m i 1960 m² powierzchni czaszy. Znajduje się w stanie Puebla na szczycie wygasłego wulkanu Sierra Negra – szóstego pod względem wysokości szczytu Meksyku, na wysokości 4600 m n.p.m.