W

Ornament – motyw lub zespół motywów zdobniczych, stosowanych w architekturze lub sztukach plastycznych. Motywy te, złożone z drobnych elementów, mogą pokrywać całą powierzchnię, występować tylko w określonych polach albo przybierać formę pasową. Mogą także współgrać z tektoniką lub nad nią dominować. Zazwyczaj ornament nie jest elementem niezbędnym dla istnienia struktury danego przedmiotu czy budowli, a jedynie jest stosowany jako element podziału określonej kompozycji.

W

Akant – motyw zdobniczy w formie stylizowanego liścia rośliny śródziemnomorskiej – akantu.

W

Alternacja – przemienny, powtarzający się układ elementów dekoracyjnych lub architektonicznych, najczęściej w układzie liniowym. W sztuce zdobniczej występuje np. na bordiurach, wstęgach, w biżuterii. W architekturze jest to rytmiczny układ elementów konstrukcyjnych lub dekoracyjnych, takich jak filary i kolumny, półkolumny i pilastry, blendy i okna, elementy attyk, fryzów i inne.

W

Arabeska – ornament wywodzący się ze starożytnej sztuki hellenistyczno-rzymskiej. Jest to ornament roślinny, w formie stylizowanej wici roślinnej, której często towarzyszą dodatkowe elementy.

W

Astragal albo perełkowanie – rodzaj uwypuklonego ornamentu ciągłego utworzonego z pasma perełek oddzielonych pionowymi krążkami („cekinami”) w postaci podwójnych soczewek.

W

Astwerk, ornament gałęziowy – ornament późnogotycki, składający się z suchych, bezlistnych i ostro łamiących się gałęzi o nerwowym przebiegu.

W

Ball flower (ang.) – rodzaj ornamentu architektonicznego w postaci kuli zamkniętej w płatkach kwiatu. Występował zwłaszcza w dojrzałej fazie gotyku angielskiego zwanej Decorated Style. Kula najczęściej otoczona była trzema płatkami. Ornament umieszczany był w rzędzie w równych odległościach.

W

Draperia – dekoracyjna tkanina ułożona w ozdobne fałdy, stosowana jako element wystroju wnętrz.

W

Girlanda – dekoracyjny, roślinny ornament w formie podwieszonej wiązanki kwiatów, liści i owoców.

W

Groteska – ornament roślinny powstały w starożytności. Groteska składa się z wici roślinnej, w którą nierozerwalnie są wplecione inne elementy, takie jak postacie ludzkie, zwierzęta, części uzbrojenia, obrazy, owoce i inne. Groteska może także być pozbawiona wici, zamiast której występuje ornament popularny w danej epoce.

W

Malatura – część ornamentyki architektonicznej stanowiąca obraz malowany farbami, zwłaszcza na ścianie lub na drewnie, ale także na szkle. Malatury (malowidła) w architekturze najczęściej spotykane są w połączeniu z takimi technikami malarskimi jak fresk, graffiti, medalion, monochrom, polichromia, panneau, supraporta czy petroglify.

W

Ornament okuciowy – późnorenesansowy ornament składający się z motywów naśladujących płaskie żelazne okucia, wycięte w kształcie listew i ażurowych plakiet, wśród których występują m.in. kaboszony, małe rauty i motywy imitujące główki gwoździ, nitów, bulli itp., a jako motywy towarzyszące maszkarony, lwie głowy, motywy fantastyczne, groteskowe, roślinne itp.

W

Ornament strigilowy – rodzaj ornamentu architektonicznego w postaci powtarzającego się rytmicznie motywu Strigilis. Występował na rzymskich wannach, sarkofagach, trzonach kolumn, pilastrach, wazach oraz na wczesnochrześcijańskich sarkofagach.

W

Palmeta – dekoracyjny motyw w kształcie stylizowanego liścia palmy, ułożonego symetrycznie i wachlarzowo rozpostartego. Palmeta może występować pojedynczo lub szeregowo jako ornament ciągły.

W

Perebory – ornament tkacki wykonany techniką wybierania, tworzący wzorzyste pasy, w którym partie deseniowe tkane są jednocześnie z gładkim płótnem, co nadaje im wypukły charakter. Technika ta nie jest wykorzystywana na całości lnianej tkaniny, a jedynie w pojawiającym się pasowo ornamencie. Perebory zdobiły obrusy, koszule, spódnice, ręczniki – były tkane razem z płótnem na określoną rzecz. Sposób tkania sprawiał, iż technika ta do złudzenia przypominała haft wykonany przy pomocy igły i nitki. Choć perebory polskie wykazują duże podobieństwo z do perebor białoruskich czy ukraińskich, występuje kilka cech które stanowią o ich odrębnym charakterze:układy pasowe ornamentów wyraźnie symetryczny charakter rzadkie występowanie elementów grzebykowatych i schodkowych brak zakończeń haczykowatych tworzących meandry

W

Plecionka – motyw zdobniczy w architekturze lub wyrób użytkowy w rzemiośle.

W

Rocaille – motyw dekoracyjny w postaci ornamentu charakterystyczny dla zdobnictwa architektury rokokowej.

W

Rollwerk, in. ornament kartuszowo-zwijany – ornament przypominający przestrzenne komponowanie form wyciętych z blaszanej taśmy o podgiętych lub spiralnie zwiniętych zakończeniach. Stosowany w dekoracji architektonicznej, rzeźbie i snycerstwie, meblarstwie, złotnictwie, tkactwie, malarstwie, grafice i iluminatorstwie.

W

Rozeta, różyca – ornament architektoniczny w kształcie rozwiniętej róży.

W

Rustyka – sposób dekoracyjnego obrobienia faktury powierzchni muru kamiennego lub kamiennej okładziny ściennej, tak aby miały surowy wygląd. Obrobione w ten sposób lico było imitacją naturalnego łomu kamiennego.

W

Szyszka (ozdoba) – motyw dekoracyjny w kształcie szyszki, stosowany w dekoracji architektonicznej i rzemiośle artystycznym. Szyszka pini w starożytności symbolizowała płodność, w sztuce chrześcijańskiej życie i nieśmiertelność.

W

Węzły celtyckie, zwane Icovellavna to rodzaj splotów oraz motywów dekoracyjnych, szeroko stosowanych w sztuce i kulturze celtyckiej. Motyw węzła celtyckiego pojawił się również w chrześcijańskich budowlach oraz w manuskryptach, takich jak Księga z Kells czy Ewangeliarz z Lindisfarne. Większość węzłów celtyckich to sploty zamknięte, bez początku i końca, takie jakie często spotyka się w plecionych koszach. 

W

Ornament wstęgowy - późnobarokowy ornament oparty na motywach wstęgi, początkowo występujący samodzielnie, później jako część ornamentu regencyjnego. Ukształtowany w oparciu o wcześniejsze wzory i spopularyzowany we Francji ok. 1690 na dworze Ludwika XIV. Szeroko stosowany w Europie w latach 1700-1730. Stosowany przede wszystkim w dekoracji architektonicznej, również w złotnictwie i snycerstwie

W

Zygzak – motyw geometryczny w postaci wstęgi łamanej, stosowany powszechnie w zdobnictwie od późnej epoki kamienia. Występuje w wielu kulturach, od neolitycznych Chin (garncarstwo), po romańską Francję. Rozpowszechniony w starożytnym Egipcie, gdzie symbolizował wodę. Często stosowany jako tzw. szewron, czyli motyw powtarzany. Jego odmianą jest meander, czyli wstęga łamana pod kątem prostym.