38 Architektura I Rzeczypospolitej (województwo pomorskie)

Bastion św. Gertrudy – bastion typu nowowłoskiego, budowany w latach 1607–1638 w Gdańsku, jedyny zachowany w oryginalnym kształcie i ostatni z zachodniego ciągu fortyfikacji. Jeden z czternastu podobnych bastionów, którymi obwarowano miasto w XVII wieku, zlokalizowany na Starym Przedmieściu w okolicach Dolnego Miasta.

Bastion Żubr – jeden z czternastu podobnych bastionów, którymi obwarowano Gdańsk w latach 1622-1636, położony w okolicach Dolnego Miasta. Lity nasyp tego bastionu utworzony został m.in. z odpadów miejskich. Jest elementem fortyfikacji stałej wznoszonej na załamaniach obwarowania twierdzy na planie pięciokątnego masywu ziemnego wzmocnionego murem.

Brama Nizinna – jedna z zabytkowych, nowożytnych bram miejskich Gdańska. Znajduje się w Śródmieściu na Starym Przedmieściu.

Brama Wyżynna, dawniej także „Brama Wysoka” – renesansowa brama miejska w Gdańsku, obecnie przy głównej trasie samochodowej. Do 1895 znajdowała się w ciągu szesnastowiecznych fortyfikacji, pomiędzy Bastionem św. Elżbiety i Bastionem Karowym oraz stanowiła główną bramę wjazdową do miasta, otwierającą ciąg tzw. Drogi Królewskiej.

Złota Brama w Gdańsku – została wzniesiona w roku 1612 na miejscu czternastowiecznej bramy gotyckiej.

Brama Żuławska – zabytkowa brama miejska w Gdańsku, znajdująca się w Śródmieściu w obrębie ulicy Długie Ogrody, na jej wschodnim końcu prowadzącym na Żuławy.

Dom „Pod Żółwiem” – wczesnobarokowa kamienica w Gdańsku, na Głównym Mieście, przy ul. św. Ducha; dom rodzinny Johanny Schopenhauer.

Dom Angielski, niekiedy także „Dom Anielski” – jedna z najbardziej okazałych kamienic mieszczańskich Gdańska, położona przy ul. Chlebnickiej 16. Był największą kamienicą mieszkalną Gdańska sprzed epoki rozbiorów.

Dom Dobroczynności – zabytkowy budynek w Gdańsku. Mieści się na Starym Mieście przy ul. Sierocej.

Dom Opatów Pelplińskich – kamienica w Gdańsku, jeden z nielicznych zachowanych zabytków Starego Miasta. Siedziba Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego.

Dom pod Łososiem – barokowa kamienica w Gdańsku. Mieści się na Głównym Mieście, przy ul. Szerokiej.

Dom pod Murzynkiem – barokowy dom w Gdańsku.

Dom pod Złotą Gołębicą – zabytkowa kamienica w Gdańsku. Mieści się w Głównym Mieście przy ul. Ogarnej.

Dom przy Długim Targu 20 w Gdańsku – kamienica mieszczańska wzniesiona w 1680 r., z fasadą barokową o rzadkim w Gdańsku, bogatym wystroju.

Dom Schlütera – wczesnobarokowa kamienica przy ul. Piwnej 1 w Gdańsku.

Dom Trzech Kaznodziei – manierystyczna kamienica w Gdańsku. Mieści się na Starym Mieście przy ul. Katarzynki.

Dom Uphagena – zabytkowa kamienica znajdująca się przy ulicy Długiej 12 w Gdańsku. Oddział Muzeum Gdańska.

Dom Żeglarzy w Gdańsku – manierystyczna kamienica w Gdańsku, przy ul. św. Ducha 109.

Dwór Hiszpański w Sopocie - zabytkowy dwór w Sopocie.

Dwór Królewskiej Doliny – zabytkowy dwór w gdańskim Wrzeszczu, jeden z najstarszych budynków Wrzeszcza.

Dwór Kuźniczki – zabytkowy dwór w gdańskim Wrzeszczu Dolnym, jeden z najstarszych budynków Wrzeszcza.

Fontanna Neptuna – zabytkowa fontanna w Gdańsku, która powstała z inicjatywy burmistrza Bartłomieja Schachmanna i rady miejskiej. Stoi w najbardziej reprezentacyjnej części Gdańska – na Długim Targu, przed wejściem do Dworu Artusa.

Kaplica Królewska – barokowa kaplica katolicka na Głównym Mieście w Gdańsku.

Kalwaria Wejherowska – kalwaria to zespół 26 kaplic ufundowanych przez wojewodę malborskiego Jakuba Wejhera – założyciela Wejherowa, na trzech wzniesieniach noszących nazwy: Góry Oliwnej, Góry Syjon i Góry Kalwarii. Została zbudowana w latach 1649–1655. Jest ona perłą architektury sakralnej Polski Północnej i obok Kalwarii Zebrzydowskiej i Pakoskiej jest najstarszym sanktuarium Męki Pańskiej w Polsce. Wspólnie z zabudową miejską Wejherowa i zespołem pałacowo-parkowym, tworzy ona jednolity kompleks o dużych walorach krajobrazowo – przestrzennych. Jest jednym z trzech najwybitniejszych tego rodzaju założeń w Polsce. Opiekują się nią franciszkanie z wejherowskiego klasztoru św. Anny.

Kamienica Czirenbergów (Czirenbergów-Frederów) – barokowa kamienica, znajdująca się w Gdańsku przy ulicy Długiej 29.

Kamienica Holwela – zabytkowa kamienica w Gdańsku. Mieści się przy ul. Chlebnickiej 28. Została zbudowana w 1652 roku. Fasadę zaprojektował Andreas Schlüter starszy. Od 1973 roku figuruje w rejestrze zabytków.

Kolegiata Wejherowska pw. Trójcy Świętej – kościół wybudowany w latach 1754–1755 w stylu barokowym, najstarszy w mieście. Położony przy ulicy Kościuszki w Wejherowie, należący do dekanatu Wejherowo w archidiecezji gdańskiej.

Kolegiata Staroszkocka pw. św. Ignacego z Loyoli – zabytkowy, pojezuicki kościół w Gdańsku na osiedlu Orunia–Św. Wojciech–Lipce, w rejonie historycznym Stare Szkoty. Znajduje się przy niej siedziba rzymskokatolickiej parafii św. Ignacego, siedziba kapituły staroszkockiej oraz rezydencja Sławoja Leszka Głódzia – Arcybiskupa Metropolity Gdańskiego.

Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Chojnicach – barokowy kościół rzymskokatolicki w Chojnicach, w województwie pomorskim.

Lwi Dwór – zabytkowy dwupoziomowy dom podcieniowy znajdujący się w Gdańsku. Według prof. Ignacego Tłoczka jest to najstarszy dom podcieniowy w Polsce wybudowany w 1600 roku oraz najstarszy tego typu obiekt w tzw. Grupie Żuławskiej. Obiekt od 18 grudnia 1959 znajduje się w rejestrze zabytków.

Mała Zbrojownia – zabytkowy budynek dawnego arsenału, znajdujący się na Starym Przedmieściu w Gdańsku.

Nowa Pakownia – zabytkowy spichlerz w Gdańsku, znajdujący się w Śródmieściu przy ulicy Szafarnia.

Ratusz Starego Miasta – zabytkowy ratusz z końca XVI wieku w Gdańsku na Starym Mieście, usytuowany pomiędzy Wielkim Młynem a pokarmelickim kościołem św. Józefa. Jeden z najcenniejszych gdańskich zabytków.

Spichlerz pod Jeleniem – dawny spichlerz na Starym Mieście (Zamczysko) w Gdańsku. Mieści się przy ulicy Grodzkiej.

V Dwór – zabytkowa posiadłość przy ulicy Polanki 117, w dzisiejszej dzielnicy Gdańska, VII Dworze.

Kościół Matki Bożej Uzdrowienia Chorych na Duszy i Ciele i św. Anny – wzniesiony w latach 1648–1650 przez Jakuba Wejhera, to jeden z najstarszych zabytków miasta.Wraz z Kalwarią Wejherowską i obrazem Matki Bożej Wejherowskiej koronowanym przez papieża Jana Pawła II, tworzy on Sanktuarium Pasyjno – Maryjne w Wejherowie.

Wielka Zbrojownia w Gdańsku – nazywana też arsenałem, stanowi najokazalszy świecki budynek manierystycznej zabudowy Gdańska. Inspiracją do powstania stały się Hale Mięsne w Haarlemie.

Wieża kościoła Zbawiciela w Gdańsku – pozostałość ewangelickiego kościoła znajdująca się na gdańskim Zaroślaku, ul. Zaroślak 18.