AnkouW
Ankou

Ankou – uosobienie śmierci w kulturze Bretanii. Według tamtejszych wyobrażeń, odbiera on dusze zmarłych i pomaga im w podróży do następnego świata, używając swojego starego, zniszczonego wozu. Wóz ten ciągną dwa konie, jeden stary i chudy, drugi młody i silny.

BagadW
Bagad

Bagad – rodzaj bretońskiej orkiestry wzorowanej na szkockich pipe bandach, który pojawił się we Francji po II wojnie światowej. Każdy bagad dzieli się na trzy sekcje instrumentalne: binioù – binioù braz lub binioù kozh, bombardes – rodzaj oboju oraz batterie – werble. Okazjonalnie kooptowane są dodatkowe instrumenty, jak saksofon czy gitara elektryczna.

Barzaz BreizW
Barzaz Breiz

Barzaz Breiz – antologia pieśni bretońskich wydana w 1839 przez wicehrabiego Théodore’a Hersarta de La Villemarqué (1815-1895). Utwór prezentował ludowe pieśni, będące rzekomo średniowiecznymi celtyckimi utworami zachowanymi w formie ustnej w miejscowym folklorze. Zbiór odegrał bardzo ważną rolę w odrodzeniu narodowym Bretończyków. Doczekał się kilku wydań. Przyciągnął uwagę ludzi spoza samej Bretanii i Francji. Stał się jednak przedmiotem dyskusji. W 1870 roku stwierdzono, że antologia nie jest w istocie jednorodnym zbiorem pieśni ludowych, ale mieszaniną utworów dawnych, zredagowanych na nowo przez antologistę lub kogoś innego, przede wszystkim wierszy miłosnych i ballad, liryków nowych, wystylizowanych na pieśni średniowieczne i współczesnych prób epickich o postaciach mitycznych lub historycznych, jak czarodziej Merlin albo książę Nomenoë. Autorowi zarzucano oszustwo. Jednak w 1980 roku na podstawie analizy jego pism uznano, że część wydanych pieśni była autentyczna.

Cairn de BarnenezW
Cairn de Barnenez

Cairn de Barnenez – neolityczne stanowisko megalityczne znajdujące się w pobliżu miejscowości Plouezoc’h w departamencie Finistère we francuskiej Bretanii. Od 18 stycznia 1956 roku posiada status monument historique, w kategorii classé.

Catholicon (Jehan Lagadeuc)W
Catholicon (Jehan Lagadeuc)

Catholicon – słownik bretońsko-francusko-łaciński. Jest to pierwszy słownik języka francuskiego i bretońskiego w historii, powstały w 1464 roku przez bretońskiego księdza Jehan'a Lagadeuc'o. Wydrukowany w 1499 w mieście Tréguier. Manuskrypt jest przechowywany w Muzeum Narodowym w Paryżu jako egzemplarz Latin 7656.

Dolna BretaniaW
Dolna Bretania

Dolna Bretania – określenie części Bretanii położonej na zachód od francuskiej miejscowości Ploërmel, gdzie język bretoński oraz kultura związana z tym językiem ma większe oddziaływanie, niż w przypadku Górnej Bretanii, w której dominuje oddziaływanie kultury oraz języków romańskich, w tym języka gallo. W szkołach Dolnej Bretanii nauczano języka bretońskiego przez około 130 lat – od lat 30 XIX wieku do mniej więcej roku 1960.

Fest-nozW
Fest-noz

Fest-noz (dosł. z bretońskiego „zabawa nocna”) – tradycyjna zabawa taneczna w Bretanii oparta na tradycyjnych, zbiorowych tańcach w towarzystwie śpiewu i muzyki instrumentalnej.

GalloW
Gallo

Gallo – język romański z grupy langues d’oïl, posługują się nim Bretończycy – we Francji.

Górna BretaniaW
Górna Bretania

Górna Bretania – określenie części Bretanii położonej na wschód od francuskiej miejscowości Ploërmel, w której język bretoński oraz kultura z nim związana ma zdecydowanie mniejsze oddziaływanie, niż w przypadku Dolnej Bretanii. W Górnej Bretanii dominuje oddziaływanie kultury oraz języków romańskich, w tym języka gallo, spokrewnionego z językiem szampańskim, francuskim, normandzkim, pikardyjskim oraz walońskim. Wszystkie wymienione języki należą do tej samej podgrupy dialektowej – języków oïl. Istnienie języka gallo, w którym porozumiewa się obecnie około 30 tys. mieszkańców Górnej Bretanii jest obecnie poważnie zagrożone, w nawet większym stopniu niż języka bretońskiego.

Victor HenryW
Victor Henry

Victor Henry – francuski językoznawca. W Antonomiach językowych poddał krytyce założenia dziewiętnastowiecznego językoznawstwa historyczno-porównawczego. W Języku marsjańskim analizował przypadek glosolalii u Hélène Smith, którym interesowali się także Ferdinand de Saussure i Théodore Flournoy. Badał także język bretoński.

Język bretońskiW
Język bretoński

Język bretoński – język z grupy brytańskiej języków celtyckich. Posługuje się nim ponad 200 tys. Bretończyków, zamieszkujących dolną (zachodnią) Bretanię. Bretoński jest językiem p-celtyckim, podobnie jak pozostałe języki brytańskie, a także język galijski.

PassepiedW
Passepied

Passepied – bretoński taniec ludowy, popularny w Bretanii od XVI wieku do dziś, będący rodzajem szybkiego menueta, zwykle w takcie 3/8 lub 6/8. W XVI wieku stał się tańcem dworskim i wszedł do muzyki baletowej. Szczególnie popularny był na dworach Ludwika XIV i Ludwika XV. Bywa częścią suity: pojawił się m.in. w suitach Johanna Sebastiana Bacha czy w Suicie bergamaskiej Claude'a Debussy'ego (1888).

Tri YannW
Tri Yann

Tri Yann, to bretoński zespół muzyczny z Nantes założony w 1971 przez Jeana Chocuna, Jeana-Paula Corbineau'a i Jeana-Louisa Jossica. Nazwa wywodzi się od imion założycieli, gdyż w języku bretońskim Yann, to francuski Jean.