16 Historia Kambodży

Terytorium Kambodży było zamieszkiwane przynajmniej od V tysiąclecia p.n.e. Do najwcześniejszych, zorganizowanych form politycznych w tym rejonie zalicza się państwo Funan. W tym okresie dominującą religią rejonu stał się hinduizm, w ramach którego władcy Funanu mieli godność boską. Ok. VI w. Funan został podbity przez powstałe w wyniku secesji księstwo Czenla. Na początku IX w. powstało zjednoczone państwo Khmerów pod rządami dynastii angkorskiej. Jego złoty wiek to okres IX-XIII wieku. W skład imperium Khmerów wchodziły także terytoria znajdujące się we współczesnym Laosie, Mjanmie, Tajlandii, Wietnamie i Malezji. W XIV wieku roku imperium Khmerów zostało zajęte przez sąsiednich Tajów, a stolica przeniesiona z Angkor Thom do Phnom Penh a część terenów znajdowała się od tej chwili w strefie wpływów Wietnamu. Wraz z upadkiem imperium w kraju zanikały wierzenia hinduistyczne a w ich miejsce wpływy zyskał buddyzm. Około XVI wieku na obszar Kambodży przybyli misjonarze europejscy.

Kalendarium historii Kambodży – uporządkowany chronologicznie wykaz dat i wydarzeń z historii Kambodży.I w. n.e. – założono państwo Funan na terenie obecnej Kambodży VI w. – państwo Czenla podbiło państwo Funan IX w. – powstało państwo Khmerów XIII w. – imperium Khmerów zaczęło upadać 1432 – Tajowie zdobyli Angkor, imperium Khmerów przeniosło stolicę z Angkor do Phnom Penh XVI w. – pierwsi Europejczycy dotarli do obecnej Kambodży 1884 – Francja uznała Kambodżę za swoją kolonię 1887 – Kambodżę włączono do Indochin Francuskich 1941–1945 – okupacja japońska 1945–1946 – okupacja przez Tajlandię 1949 – Francja przyznała Kambodży niepodległość w ramach Unii Francuskiej 1955 – Kambodża wystąpiła z Unii Francuskiej i została członkiem ONZ 1970 – w wyniku zamachu stanu przeprowadzonego przez gen. Lon Nola obalono księcia Sihanouka. Wkrótce potem Sihanouk założył Zjednoczony Front Narodowy Kambodży (FUNK). Wybuch wojny domowej 1975 – oddziały FUNK zdobyły Phnom Penh, władzę objęli Czerwoni Khmerowie, szefem państwa został ponownie Sihanouk 1975 – Kambodża zmieniła nazwę na Demokratyczną Kampuczę 1976 – Czerwoni Khmerzy zmusili Sihanouka do rezygnacji ze stanowiska grudzień 1978 – przeciwnicy Pol Pota utworzyli Zjednoczony Front Ocalenia Narodowego Kampuczy 1979 – nazwę państwa zamieniono na Ludową Republikę Kampuczy 1987 – po raz pierwszy przeprowadzono spotkanie Sihanouka z premierem rządu w Phnom Penh Hun Senem kwiecień 1989 – nazwę państwa zamieniono na Kambodżę sierpień 1989 – w Paryżu zwołano konferencję w sprawie Kambodży październik 1991 – na konferencji paryskiej uzgodniono powołanie Najwyższej Rady Narodowej pod przewodnictwem księcia Sihanouka maj 1993 – pod nadzorem ONZ przeprowadzono wybory parlamentarne, zbojkotowane przez Czerwonych Khmerów listopad 1993 – przywrócono monarchię 1997 – Hun Sen odsunął od władzy partię monarchistów 2001 – Zgromadzenie Narodowe i Senat zatwierdziły ustawę o powołaniu trybunału do osądzenia zbrodni Czerwonych Khmerów 2003 – w wyborach parlamentarnych wygrała ponownie Kambodżańska Partia Ludowa 2004 – Norodon Sihanouk abdykował. Władzę po nim objął jego syn Norodom Sihamoni lipiec 2010 – na karę 35-letniego więzienia skazano Kaing Guek Eava, naczelnika więzienia Tuol Sleng

’Ânlóng Vêng – miejscowość na północnym krańcu Kambodży przy granicy z Tajlandią. Baza ruchu Czerwonych Khmerów, w której przez ostatnie lata swojego życia ukrywał się Pol Pot. 9 czerwca 1997 roku wydał on rozkaz zamordowania Son Sena wraz z całą liczną rodziną, który został wykonany. 25 lipca 1997 roku odbył się proces Pol Pota, na którym zapadł wyrok dożywotniego aresztu domowego. Strzeżony przez Ta Moka zmarł 15 kwietnia 1998 roku.

Bitwa o Battambang – starcie zbrojne, które miało miejsce w dniach od 28 marca do 16 kwietnia 1986 r. w trakcie wojny kambodżańskiej (1975–1995).

Bitwa o Non Mak Mun – starcie zbrojne, które miało miejsce 23 czerwca 1980 w trakcie wojny kambodżańskiej (1975–1995).

Bitwy pod Preah Vihear − walki o ruiny świątyni Preah Vihear i fragment spornej granicy Tajlandii oraz Kambodży, które miały miejsce w lutym oraz kwietniu i maju 2011.

Boat people – termin określający uchodźców lub osoby emigrujące z powodów ekonomicznych (ubóstwo), którzy starają się opuścić kraj zamieszkania drogą wodną, najczęściej przy pomocy wyeksploatowanych, prowizorycznych lub nawet własnoręcznie wykonanych jednostek pływających. Wybór drogi morskiej determinowany może być przez położenie geograficzne państwa opuszczanego i docelowego, mniejsze ryzyko wykrycia, zaznajomienie z morzem czy brak innej możliwości ucieczki itp.

Demokratyczna Kampucza – państwo kambodżańskie w okresie rządów Czerwonych Khmerów, w latach 1975–1979.

Indochiny Francuskie – dawna kolonia francuska na Półwyspie Indochińskim, w jego wschodniej części nazywanej przez Europejczyków właśnie Indochinami. Obecnie na tym terytorium znajdują się niepodległe państwa: Laos, Kambodża i Wietnam. Największymi miastami kolonii były: Sajgon, Hanoi, Hajfong, Wientian, Phnom Penh, Luang Prabang, Kâmpóng Chhnăng i Huế.

Królestwo Kambodży – niepodległe państwo na terytorium obecnej Kambodży, które uzyskało pełną suwerenność w 1954 po konferencji genewskiej. Było kontynuacją pozostającego od pod protektoratem francuskim Królestwa Kambodży.

Ludowa Republika Kampuczy – nazwa państwa kambodżańskiego obowiązująca w latach 1979–1989, czyli pomiędzy obaleniem Czerwonych Khmerów a wycofaniem wojsk wietnamskich. W 1989 roku nazwę kraju zmieniono na Państwo Kambodżańskie oraz flagę na nową. Nazwa Państwo Kambodżańskie funkcjonowała krótko w latach 1989–1993 do momentu przywrócenia monarchii w Kambodży.

Henri Mouhot – francuski przyrodnik i podróżnik z połowy XIX w.

Pola śmierci – miejsca kaźni w Kambodży, gdzie masowo zabijano i grzebano ofiary reżimu podczas rządów Czerwonych Khmerów. Ludobójcze praktyki w Demokratycznej Kampuczy trwały od 1975 do obalenia Czerwonych Khmerów w 1979, w wyniku interwencji przeprowadzonej przez Wietnam. Liczbę ofiar ocenia się na 1,7 do 2,3 mln z ok. 7 mln mieszkańców kraju ogółem.

Polski Kontyngent Wojskowy w Tymczasowej Administracji Organizacji Narodów Zjednoczonych w Kambodży – wydzielony komponent Sił Zbrojnych RP, przeznaczony do zabezpieczenia logistycznego i inżynieryjnego ONZ-owskich sił pokojowych w Kambodży w latach 1992–1993. Jednostka Wojskowa 3240.

Prek Sbauv – wieś w Kambodży w prowincji Kampong Thum,w powiecie Kampong Svay, położona nad rzeką Sen, miejsce narodzin Pol Pota. Okres jego rządów w latach 1975-1979 przeżyło ok. 10% mieszkańców miejscowości.

Republika Khmerów – państwo kambodżańskie w okresie rządów generała Lon Nola, w latach 1970–1975.