W

Dolina U-kształtna, dolina lodowcowa, rynna polodowcowa, dolina rynnowa, żłób lodowcowy – dolina powstała w wyniku przekształcenia doliny V-kształtnej przez lodowiec górski.

W

Dolina zawieszona – rodzaj doliny bocznej oddzielonej od doliny głównej stromym progiem. Dno doliny bocznej przy ujściu znajduje się powyżej dna doliny głównej. Powstaje wtedy, gdy proces pogłębiania dna doliny, powodowany np. przez rzekę lub częściej lodowiec górski, przebiega bardziej intensywnie lub dłużej w dolinie głównej niż w bocznej. Efekty erozji lodowca na dno doliny zależą od jego masy, czyli grubości, dlatego są znacznie większe w dolinie głównej niż mniejszych dolinach bocznych. Dolina zawieszona może być efektem poszerzenia doliny w czasie przekształcania jej z doliny wciosowej w dolinę U-kształtną w wyniku działalności lodowca (egzaracja).

W

Drumlin – forma ukształtowania powierzchni ziemi pochodzenia glacjalnego. Jest to niskie, owalne wzgórze o podłużnym, asymetrycznym profilu.

W

Jezioro drumlinowe – typ jeziora wyróżniany na podstawie genetycznej, podtyp jeziora lodowcowego. Powstaje w wyniku wypełnienia wodą zagłębień towarzyszących drumlinom, w trakcie lub po cofaniu się lodowca. Zazwyczaj jest niewielkie i stosunkowo płytkie, może być wypełnione torfem. Przykładami mogą być chronione drumliny i jeziora na Pojezierzu Dobrzyńskim koło Zbójna czy pola drumlinowe koło Stargardu. W bliźniaczy niemalże sposób powstają jeziora przyozowe.

W

Fierd, fiard, fjärd – wąska zatoka morska powstała przez zalanie doliny lodowcowej na obszarze nizinnym.

W

Karling – szczyt o strzelistym kształcie, wycięty przez wsteczną erozję glacjalną – kary.

W

Kem – forma ukształtowania powierzchni ziemi: garb, pagórek lub stoliwo o wysokości od kilku do kilkunastu metrów i średnicy kilkuset metrów, o kształcie stożka lub z płaskim wierzchołkiem i stromymi zboczami. Tworzą go warstwowo ułożone piaski, mułki i żwiry, które były osadzane w szczelinach i zagłębieniach w obrębie lądolodu, martwego lodu, bądź między sąsiednimi lobami lodowca przez wody roztopowe lub wody stojące. Osady przy brzegach kemu są zwykle zaburzone. Wyznacznik deglacjacji arealnej. Jest przeciwną formą ukształtowania do ozu.

W

Muton lub baraniec – forma ukształtowania powierzchni ziemi przez lodowiec : rodzaj pagórka, wyniosłości skalnej o wysokości od kilkunastu centymetrów do kilkudziesięciu metrów. Forma ta powstaje w wyniku procesu mechanicznego niszczenia preglacjalnego wyniesienia przez lodowiec. Mutony odznaczają się charakterystycznym podłużnym kształtem o kierunku głównej osi zgodnym z kierunkiem ruchu lodowca. Stok proksymalny (dowietrzny) w odniesieniu do ruchu lodowca charakteryzuje się gładką, wyślizganą przez detersję powierzchnią o niewielkim nachyleniu. Stok dystalny (zawietrzny) jest stromy i poszarpany. Proces odpowiedzialny za ukształtowanie bardziej stromego, dystalnego stoku nazywamy detrakcją. W przypadku mutonów detersja jest związana z przymarzaniem lodowca do podłoża po stronie dystalnej, i odrywaniem tak „przyczepionych” fragmentów od podłoża w wyniku ruchu lodowca. Najlepiej zachowane mutony zbudowane są z odpornych skał krystalicznych, w związku z czym związane są najczęściej ze zlodowaceniami obszarów górskich, a nie sukcesjami lądolodów na obszary nizinne w czasie plejstocenu.

W

Nunatak – wzgórze, szczyt wznoszący się nad powierzchnię lądolodu i otoczony zewsząd przez pokrywę lodową.

W

Oz – wał lub silnie wydłużony pagórek o wysokości najczęściej kilkunastu metrów i długości nawet kilkudziesięciu kilometrów, wyniesiony wskutek osadzania piasku i żwiru przez wody płynące pod lądolodem, w jego szczelinach lub na powierzchni. Ozy zbudowane są z piasków i żwirów, ułożonych poziomymi lub skośnymi warstwami. Niekiedy pokryte są cienką warstwą gliny. Zwykle wał ozu jest na przemian węższy i szerszy, przy czym rozszerzenia są wyższe, zwężenia zaś niższe. Górna powierzchnia wału niekiedy jest płaska i biegnie poziomo. Zbocza ozów są zwykle strome.

W

Pole drumlinowe – obszar licznego występowania drumlinów ułożonych wachlarzowato lub równolegle, zgodnie z kierunkiem ruchu lodowca. Obniżenia oddzielające sąsiednie drumliny zazwyczaj wypełnione są przez bagna, torfowiska lub jeziora.

W

Pradolina – element rzeźby terenu stanowiący szerokie obniżenie o płaskim dnie. Pradoliny powstawały w czasie cofania się lądolodu na jego przedpolu w wyniku działalności wód z topniejącego lodowca i wód rzecznych płynących z południa, które połączywszy się utworzyły ogromne rzeki, płynące w kierunku zachodnim, zgodnie z ogólnym nachyleniem kontynentu europejskiego.

W

Jezioro przyozowe – typ jeziora wyróżniany na podstawie genetycznej, podtyp jeziora lodowcowego. Powstaje w wyniku wypełnienia wodą zagłębień towarzyszących ozom. Zazwyczaj jest niewielkie, podłużne i stosunkowo płytkie, może być wypełnione torfem. Przykładami mogą być jeziora na Pojezierzu Dobrzyńskim. W bliźniaczy niemalże sposób powstają jeziora drumlinowe.

W

Rynna polodowcowa, dolina rynnowa – podłużne formy powierzchniowe Ziemi powstające pod powierzchnią lodowca wskutek erozji przez wody podlodowcowe. Stanowią one prostolinijne lub lekko kręte zagłębienia szerokości od kilkuset metrów do 2–3 km i długości nieraz kilkudziesięciu kilometrów, o stromych wysokich krawędziach z obu stron. Przebieg rynny nawiązuje do biegu i siły erozyjnej rzeki podlodowcowej. Po ustąpieniu lodowca rynny polodowcowe są wypełnione martwym lodem, co zapobiega zasypaniu przez morenę denną lub piaski sandrowe.

W

Sandr – rozległy, bardzo płaski stożek napływowy zbudowany ze żwirów i piasków osadzonych i wypłukanych przez wody pochodzące z topnienia lądolodu. Powstaje podczas regresji lub postoju lądolodu na jego przedpolu.

W

Serak – element lodowca, wielotonowa bryła lodu tworząca się w wyniku pękania lodowca, spowodowanego przez ruch progu lodowcowego ponad wybrzuszeniami i progami podłoża.

W

Wygład lodowcowy – powierzchnia litej skały wygładzona wskutek mechanicznej działalności lodowca. Zachodzi w wyniku szorowania o podłoże fragmentów skał przemieszczanych w spągowej części lodowca, czyli w efekcie procesu detersji.

W

Wytopisko - zagłębienie powstałe wskutek wytopienia się bryły lodu tkwiącej w osadach polodowcowych lub lodowcoworzecznych. Małe wytopiska noszą nazwę oczek wytopiskowych. Często bywają zajęte przez jeziorka - oczka.