23 Oświata w Polsce

Dzień Edukacji Narodowej – polskie święto oświaty i szkolnictwa wyższego ustanowione 27 kwietnia 1972 roku, określone ustawą – Karta praw i obowiązków nauczyciela jako Dzień Nauczyciela. Od 1982 roku na mocy ustawy Karta Nauczyciela obchodzone jako Dzień Edukacji Narodowej.

Biblioteki pedagogiczne – biblioteki specjalistyczne, służące kształceniu i doskonaleniu pracowników pedagogicznych i pedagogizacji społeczeństwa. Zgodnie z Rozporządzeniem MEN: (...) służą w szczególności wspieraniu procesu kształcenia i doskonalenia nauczycieli, a także wspieraniu działalności szkół, w tym bibliotek szkolnych, oraz placówek, o których mowa w art. 2 pkt 3–5 i 7 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, zakładów kształcenia nauczycieli i placówek doskonalenia nauczycieli.

Egzamin dojrzałości – nazwa egzaminu państwowego, w formie pisemnej i ustnej, zdawanego na zakończenie nauki w szkole średniej przed rokiem 2005. W wyniku reformy edukacji zastąpiony w 2005 egzaminem maturalnym w nowej formule.

Instytut Badań Edukacyjnych (IBE) – polski instytut badawczy prowadzący interdyscyplinarne badania naukowe nad funkcjonowaniem i efektywnością systemu edukacji w Polsce. Instytut uczestniczy w krajowych i międzynarodowych projektach badawczych, przygotowuje raporty, sporządza ekspertyzy oraz pełni funkcje doradcze. Wspiera szeroko rozumianą politykę i praktykę edukacyjną. Funkcjonuje pod nadzorem Ministerstwa Edukacji Narodowej.

Jakość kwalifikacji – przez jakość kwalifikacji rozumie się jej funkcjonalność dla osób, które ją uzyskały lub starają się ją uzyskać, oraz dla otoczenia społecznego, w którym dana kwalifikacja funkcjonuje.

Kantorat – w przeszłości w Kościołach ewangelickich jednostka terytorialna parafii, szkoła ewangelicka lub dom modlitwy (kaplica). Pojęcie oznacza także grupę wokalną prowadzoną przez kantora, lub jego stanowisko pracy.

Książnica-Atlas – polskie wydawnictwo szkolne i naukowe działające w okresie II RP we Lwowie i Warszawie.

Kwalifikacja – zestaw efektów uczenia się w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych, nabytych w edukacji formalnej, edukacji pozaformalnej lub poprzez uczenie się nieformalne, zgodnych z ustalonymi dla danej kwalifikacji wymaganiami, których osiągnięcie zostało sprawdzone w walidacji oraz formalnie potwierdzone przez uprawniony podmiot certyfikujący.

Legitymacja szkolna – legitymacja poświadczająca fakt uczęszczania ucznia do szkoły oraz jego uprawnienia do korzystania ze zniżek ustawowych przy przejazdach środkami publicznego transportu kolejowego i autobusowego; dla ucznia w wieku szkolnym, nieposiadającego dowodu osobistego ani paszportu legitymacja szkolna jest także poświadczeniem jego tożsamości. Legitymacja ma formę kartonika o wymiarach 72×103 mm; w lewym górnym rogu legitymacji jest miejsce do wklejenia fotografii jej posiadacza. Oprócz imienia, nazwiska, daty urodzenia i miejsca zamieszkania ucznia w legitymacji znajduje się numer legitymacji, pieczęć podłużna szkoły i podpisy, a na odwrocie miejsce na wpisy i pieczęcie, określające termin ważności legitymacji.

Lwowska szkoła geodezyjna – zarys polskiej historii lwowskiej geodezji.

Medal Komisji Edukacji Narodowej – polskie odznaczenie resortowe nadawane za szczególne zasługi dla oświaty i wychowania przez Ministra Edukacji Narodowej.

Ministerstwo Edukacji Narodowej (MEN) – polski urząd administracji rządowej obsługujący ministra właściwego do spraw działu administracji rządowej oświata i wychowanie, przywrócony 5 maja 2006 w wyniku podziału Ministerstwa Edukacji i Nauki. Nowo powstałym resortem zostało Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Nauczyciel kontraktowy – w Polsce nauczyciel, który uzyskał decyzję administracyjną o nadaniu mu stopnia nauczyciela kontraktowego w systemie awansu zawodowego nauczycieli i jest zatrudniony w systemie oświaty. Jest to wyższy stopień awansu zawodowego niż stopień nauczyciela stażysty i stopień niższy niż stopień nauczyciela mianowanego.

Odznaka honorowa „Za zasługi dla oświaty” – polskie resortowe odznaczenie w formie jednostopniowej odznaki honorowej, ustanowionej 25 stycznia 1985.

Ogród jordanowski – specjalistyczny teren zieleni, zakładany głównie na terenach miast, przeznaczony dla dzieci i młodzieży.

Ośrodek Rozwoju Edukacji (ORE) – publiczna placówka doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym, prowadzona przez ministra edukacji narodowej. Siedziba ORE znajduje się przy Al. Ujazdowskich 28 w Warszawie.

Oświata w Polsce – całokształt działań w historii Polski służących kształceniu i wychowaniu. Podstawowymi strukturami, w których prowadzi się działalność oświatową w państwie jest system oświaty oraz szkolnictwo wyższe.

Polonijne Centrum Nauczycielskie w Lublinie (PCN) – instytucja oświatowa powołana przez Ministra Edukacji Narodowej w 1991 r. Z dniem 1 stycznia 2011 r., na mocy zarządzenia nr 35 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 listopada 2010 r., Polonijne Centrum Nauczycielskie w Lublinie zostało włączone do Zespołu Szkół dla Dzieci Obywateli Polskich Czasowo Przebywających za Granicą z siedzibą w Warszawie. Utworzona w ten sposób instytucja nosi nazwę Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą (ORPEG). Polonijne Centrum Nauczycielskie ulokowane jest w Lublinie i stanowi część Ośrodka, którego główną siedzibą jest Warszawa.

Program Stypendialny Rządu Rzeczypospolitej Polskiej im. Konstantego Kalinowskiego pod Patronatem Prezesa Rady Ministrów RP – utworzony w marcu 2006 polski państwowy program pomocowy dla białoruskiej młodzieży. Początkowo przeznaczony dla studentów relegowanych z białoruskich uczelni z przyczyn politycznych, z biegiem czasu objął także osoby, które nie mogą studiować na Białorusi ze względu na swoje poglądy polityczne i zaangażowanie w obronę demokracji i praw człowieka. Jest to największy w Europie program tego rodzaju. Merytorycznie koordynowany jest przez Biuro Programu przy Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, we współdziałaniu z Ministerstwem Spraw Zagranicznych i Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego RP. Dyrektorem i koordynatorem Programu, kierującym pracami biura i pracami komisji kwalifikujących kandydatów na studia, jest dyrektor Studium Europy Wschodniej UW Jan Malicki. Program finansowany jest z budżetu państwa – w 2008 roku Minister Spraw Zagranicznych Polski przekazał na jego kontynuację 1,2 miliona euro.

Przygotowanie pedagogiczne – w polskim systemie uprawnień do nauczania w szkołach publicznych oznacza nabycie umiejętności pedagogicznych zapewniające prawidłowe nauczanie i sprawowanie opieki w oświacie.

Na gruncie polskiego prawa budynków, w których mieszczą się szkoły, dotyczą wymagania projektowe określone w rozporządzeniach Ministra Infrastruktury i Budownictwa. Na podstawie tego rozporządzenia budynek szkoły jest budynkiem użyteczności publicznej oraz rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu.

Tarcza szkolna – mała plakietka wykonana z sukna lub filcu najczęściej w kształcie tarczy herbowej, przeznaczona do noszenia na ubraniu w celu identyfikacji szkoły, do której uczęszcza noszący ją uczeń.

Związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP) – związek zawodowy pracowników oświaty i wychowania, szkolnictwa wyższego i nauki w Polsce. Należy do Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych.