28 Polany pienińskie

Polana Andrzejówka – polana w masywie Jarmuty w Małych Pieninach. Jest to polana podwierzchołkowa, rozciągająca się po zachodniej i północnej stronie góry od ok. 700 m n.p.m. aż do szczytu Jarmuty. Na szczycie znajduje się przekaźnik TV. Polana wykorzystywana jest przez paralotniarzy do startu. Doskonale nadaje się do tego celu. Miejsca jest sporo, a stromizna stoku ułatwia start. Zamontowany na maszcie przekaźnika rękaw pomaga ustalić kierunek wiatru, a „buczenie” masztu wskazuje, że wiatr jest za silny do lotu. Jedynym mankamentem jest konieczność wejścia na szczyt pieszo.

Bosiłskie Ubocze – kompleks polan w Małych Pieninach pomiędzy Skalskim Potokiem i jego dopływem – potokiem Spadnik, tuż powyżej lasu w górnej części doliny Skalskie.

Burzana – przełęcz i polana w Pieninach. Dawniej nazywała się Burzyna, później na mapach jej nazwa uległa zmianie. Również szczyt na południowy wschód od przełęczy dawniej nazywał się Burzyną, później na mapach zmieniono jego nazwę na Kurnikową Skałę. Przełęcz Burzana położona jest na wysokości 724 m pomiędzy Ociemnym Wierchem i Czerteżem w części Pienin zwanej Pieninkami. Od południowej strony jej stoki opadają do doliny Pienińskiego Potoku, od północy do doliny Dunajca. Nazwa pochodzi prawdopodobnie od nazwiska Burza, które w Krościenku jest notowane już od 1625 r. Niejaki Tomasz Burza został w 1631 stracony za bunt przeciwko staroście.

Cisówka – polana na grzbiecie Tabor w Pieninach Spiskich. Nosi taką samą nazwę jak szczyt Cisówka, od którego we wschodnim kierunku odchodzi ten grzbiet. Jest to bardzo duża polana, jej większa część znajduje się na północnych stokach grzbietu Tabor. Całą polanę zajmuje łąka, przez jej środek, grzbietem, prowadzi szlak turystyki pieszej, rowerowej i konnej. Obok polany znajduje się las modrzewiowy, a w nim wapienna skała Bartuska.

Dubantowska Dolinka – znajdująca się na wysokości ok. 640 m n.p.m. dolinka nad potokiem Kamionka, tuż powyżej Wąwozu Homole w Małych Pieninach. Zwykle odpoczywają tutaj turyści po przejściu rezerwatu przyrody Wąwóz Homole. Na niewielkiej trawiastej równince są stoły i ławy dla turystów, zaś po wschodniej stronie nieduże zbocze z oryginalnymi i interesującymi pod względem geologicznim skałami. Strome ściany skalne porośnięte jałowcem. Tuż przy wyjściu z Wąwozu Homole płaskie skały, tzw. Kamienne Księgi. Według opowiadań najstarszych wśród miejscowej ludności zapisane są w nich wszystkie losy ludzkie. Jest to zaszyfrowane pismo, którego nikt dotąd nie dał rady odczytać. Udało się to dopiero pewnemu staremu popowi z Wielkiego Lipnika na Słowacji, ale Pan Bóg nie chcąc, by ludzie poznali koleje swojego przyszłego życia, odebrał mu mowę.

Połonina Kiczera – duży trawiasty obszar na północnych stokach grzbietu Małych Pienin, pomiędzy zboczami Borsuczyn i Wysokiej (1050 m), oraz południowymi zboczami szczytu Homola. Od Polany pod Wysoką oddzielony jest wąskim pasem zalesionego jaru potoku Kamionka.

Klejczyna lub Klejczyzna – polana w Masywie Trzech Koron w Pieninach. Położona jest na dość stromym północnym stoku, przy niebieskim szlaku z Przełęczy Szopka na Trzy Korony. Przy szlaku tym znajdują się kolejno 4 polany: Polana Szopka, Wyrobisko, Klejczyna i Polana Pieniny. Obok Klejczyny szlak turystyczny prowadzi stromym chodnikiem z drewnianymi barierkami. Jak inne polany powstała w wyniku wyrąbania lasu. Porośnięta jest bujnymi ziołoroślami. Wiosną licznie zakwita na niej śnieżyczka przebiśnieg.

Koszarzyska – położona na wysokości 821–880 m n.p.m. przełęcz i polana pienińska na północnym zboczu Trzech Koron, w grani biegnącej z ich szczytu w kierunku Zamkowej Góry, na południe od Ostrego Wierchu. Położona w Masywie Trzech Koron, w Pieninach Właściwych, na obszarze Pienińskiego Parku Narodowego (PPN). Nazwa pochodzi od wołoskiego słowa koszar oznaczającego przenośną zagrodę dla owiec i jest często spotykana w nazewnictwie podhalańskim. W gwarze ludowej wymawiana była jako "Kosarzyska".

Kurnikówka – przełęcz i polana w Pieninach, w grani Pieninek, pomiędzy Ociemnym Wierchem i Białymi Skałami, na niektórych mapach nazywanymi Sutrówką. Dawniej z przełęczy Kurnikówka prowadziła leśna ścieżka do doliny Pieńskiego Potoku. Obecnie jest to obszar Pienińskiego Parku Narodowego, a Dolina Pienińskiego Potoku jest obszarem ochrony ścisłej. Polana znajduje się na północnych stokach pod przełęczą. Rozciąga się z niej widok na Pasmo Radziejowej w Beskidzie Sądeckim. Z rzadkich w Polsce roślin na polanie rośnie storczyk drobnokwiatowy.

Ligarki – niewielka polana w Pieninach. Znajduje się na wysokości 730-750 m w Masywie Trzech Koron. Położona jest na grzbiecie porośniętym dzikim lasem jodłowo-świerkowym, który już Kazimierz Sosnowski uważał za las pierwotny. Ma powierzchnię 0,45 ha i z powodu niewielkich rozmiarów pozbawiona jest widoków, gdyż przesłania je las. Mimo niewielkich rozmiarów stwierdzono występowanie na niej ok. 100 gatunków roślin naczyniowych. Do 1980 polana była regularnie koszona, później zaprzestano koszenia, prowadzi się natomiast badania nad sukcesją wtórną.

Limierczyki – polana w Pieninach. Znajduje się przy żółtym szlaku turystycznym z Krościenka na przełęcz Szopka, powyżej Bajkowego Gronia i powyżej Pienińskiego Potoku, w miejscu, gdzie od szlaku tego odgałęzia się niebieski szlak na Zamkową Górę. Nazwa polany pochodzi od słowa limierz, oznaczającego kopiec do wypalania węgla drzewnego. Od 1933 działało tutaj prywatne schronisko górala Orkisza. Spaliło się w 1937.

Majerz – niewielka polana na wschodnich stokach Cisówki w Pieninach Spiskich. Położona jest na wysokości około 740 m n.p.m. Według podań dawniej istniał tutaj dom letni właścicieli zamku w Niedzicy. Hanna Pieńkowska i Tadeusz Staich w 1956 piszą o nim: „... osobny letni dwór, zapewne rodzaj dużego pawilonu, wznoszony rękami zelorzy i od nich przeklęty: spalić go miał ognisty deszcz, piorun, i to piorun z jasnego nieba”. Obecnie resztki fundamentów zarośnięte są już krzakami. Istnieje natomiast wybudowany dużo później, na sztucznej platformie drewniany domek z altaną.

Hala Majerz – duża hala znajdująca się na grzbiecie i stokach Majerza w Pieninach Czorsztyńskich. Przebiega przez nią droga z Krośnicy do Niedzicy oraz odgałęziająca się od niej droga do Czorsztyna. Hala ciągnie się od przełęczy Osice do zabudowań Czorsztyna i przełęczy Snozka Zamecka. Po południowej stronie stoki opadają do doliny Harczygrund, po północnej do Lasku.

Mały Sosnów – niewielka polana na Przełęczy Sosnów w Pieninach, pomiędzy Sokolicą a Czertezikiem. Na dawnych mapach oraz w przewodniku „Pieniny” J. Nyki zarówno polana, jak i przełęcz mają nazwę Mały Sosnów.

Wapienne lub Pastwisko Wapienne – duża polana w Pieninach Spiskich. Znajduje się w ich grani głównej, pomiędzy Żarem a przełęczą Przesła. Górna część, na płaskim i rozległym w tym miejscu grzbiecie nosi nazwę Hramcowe Sprzeczki, dawniej były to pola uprawne. Polana Wapienne położona jest na wysokości 794-830 m n.p.m. Zajmuje również stoki południowe, schodząc w dół aż do podnóży Ostrej Góry. Przechodzi przez nią droga gruntowa do Łapszy Niżnych. Polana jest użytkowana jako łąka i pastwisko. Jest dobrym punktem widokowym na Tatry i Zamagurze.

Pieniny – położona na wysokości 900–970 m n.p.m. polana w Pieninach Centralnych, znajdująca się na szlaku turystycznym pomiędzy przełęczą Szopka a przełęczą Siodło pod Trzema Koronami. Ludowego pochodzenia nazwa polany (Pieniny) jest bardzo stara. W pracach naukowych nadawano jej często nazwę Polana pod Trzema Koronami lub Łąka pod Trzema Koronami. Jest jedną z kilku polan na tym odcinku, najbliżej położoną od Siodła. Jest to polana grzbietowa. Szlak turystyczny przechodzi przez jej środek. Dzięki temu rozciągają się z niej widoki zarówno na północ, jak i południe. Według Józefa Nyki jest to najpiękniejsza z polan pienińskich. Porasta ją bujna łąka ziołoroślowa, średnia wysokość roślin wynosi ok. 40 cm, ale największe dochodzą do 1,5 m. Licznie występuje ciemiężyca zielona i okrzyn szerokolistny, na wiosnę na łące zakwita śnieżyczka przebiśnieg. Z rzadkich roślin występuje kokorycz żółtawa. Jest to łąka bogata w gatunki; na 100 m² stwierdzono występowanie 60-70 gatunków roślin naczyniowych. Objęta jest ochroną od początków istnienia Pienińskiego Parku Narodowego. Dawniej na zakwitających na niej kwiatach licznie występowały rzadkie gatunki motyli: niepylak apollo i niepylak mnemozyna, obecnie znacznie rzadziej.

Podosice – położona na wysokości 685 m przełęcz w Pieninach Czorsztyńskich pomiędzy Macelową Góra a Cyrlową Skałą. Nazwa pochodzi od tego, że mieszkańcy Sromowiec Wyżnych nazywają Macelową Górę Osicami. Po drugiej stronie przełęczy, na jej zachodnich stokach i niżej, znajduje się druga polana – Zaosice.

Polana Janeczków – polana w Małych Pieninach na północny wschód poniżej Wysokiej, pomiędzy zalesionym korytem potoku Spadnik i górną częścią potoku Kamionka. Polana sięga aż po grzbiet Małych Pienin. Dawniej były to pola uprawne Łemków zamieszkujących Jaworki. Po wysiedleniu Łemków i spaleniu ich domów przez jakiś czas funkcjonowało tu socjalistyczne gospodarstwo zajmujące się hodowlą owiec. Na pobliskiej Polanie pod Wysoką istnieją jeszcze resztki jego zabudowań. Gospodarstwo wkrótce jednak upadło. Obecnie Polana Janeczków i inne polany wokół są wypasane przez gazdów z Podhala. Z polany widok na wznoszący się w lesie, na zachodnich zboczach Repowej wapienny mur Dziobakowych Skał. Za Bosiłowskim Potokiem dwie następne duże polany: Bosiłskie Ubocze i Zaskalskie.Szlaki turystyki pieszej – górną częścią polany prowadzi niebieski szlak biegnący od Drogi Pienińskiej grzbietem Małych Pienin przez Szafranówkę, Łaźne Skały, Cyrhle, Wysoki Wierch, Durbaszkę, Wysoką, Wierchliczkę, Przełęcz Rozdziela do Gromadzkiej Przełęczy w Beskidzie Sądeckim.BibliografiaJózef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8. Pieniny polskie i słowackie. Mapa 1:20 000. Wrocław: Wyd. Kartograficzne Eko-Graf, 2000. ISBN 83-86645-38-5.

Polana pod Wysoką – polana pienińska, znajdująca się na północnych zboczach najwyższego szczytu Pienin – Wysokiej, a powyżej rezerwatu przyrody Wąwozu Homole. Po wschodniej stronie Wysokiej połonina ta ciągnie się do samego grzbietu małych Pienin i dalej na południowych jego zboczach, już po słowackiej stronie.

Sosnów – dość duża, położona na wysokości 500-610 m polana na północno-wschodnim stoku Sokolicy w Pieninach. Dawniej używano również nazwy Sosnowo, Sosnówka. Otoczona jest świerkowo-jodłowym lasem w którym po południowej stronie ukryta jest Hukowa Skała. Z polany rozciąga się dość obszerny widok na Beskid Sądecki, szczególnie na Dzwonkówkę i Małe Pieniny, w których widoczne są : Niżny Groń, Groń, Palenica, Szafranówka i Bystrzyk z Białą Skałą. W dole tuż pod polaną widoczny jest zalesiony wierzchołek Długiego Gronika. Przez polanę prowadzi szlak turystyczny zwany Sokolą Percią.

Suszyna – stok na głównym grzbiecie Pienin Czorsztyńskich pomiędzy Kozią Górą a Macelakiem. Znajduje się tutaj duży kompleks łąk tzw. Nowiny. Suszyną nazywa się południowy stok z łąkami opadającymi do wzniesień Rabsztyn i Stronia. Jest suchy, woda bowiem wsiąka głęboko w porowatym wapiennym podłożu. Porastają go murawy z wapieniolubnymi i ciepłolubnymi gatunkami roślin.

Polana Szopka – jedna z polan pienińskich. Znajduje się na południowych stokach opadających z Przełęczy Szopka w Pieninach Właściwych do Wąwozu Szopczańskiego. Właśnie od nazwy polany pochodzi nazwa tego wąwozu. Z polany ładny widok na Tatry.

Walusiówka – niewielka polana w Pieninach. Znajduje się na południowych stokach przełęczy Burzana pomiędzy Ociemnym Wierchem i Czerteżem. Z polany tej rozciąga się ograniczony widok na Masyw Trzech Koron. Poniżej polany, w dolinie Pienińskiego Potoku leży jaskinia Walusiowa Jama.

Wymiarki – niewielka polana w Pieninach. Znajduje się przy żółtym szlaku turystycznym z Krościenka na przełęcz Szopka, zaraz powyżej rozdroża na Bajkowym Groniu. Jest to polana dwuczęściowa; część po wschodniej stronie szlaku nosi nazwę Niżnie Wymiarki. Z polany ograniczone widoki na Pasmo Radziejowej. O tych okolicach pisał w 1939 Tadeusz Malicki: „Otwierają się przed nami czarodziejskie polany pełne różnobarwnego kwiecia. Jak w najwspanialej pomyślanym parku porozrzucane są po nich kępy jasnych buków, ciemnych smreków, niebieskich jodeł i srebrnych brzóz”.

Wyrobek – duża polana w Pieninach. Znajduje się na północno-wschodnim stoku poniżej przełęczy Szopka. Położona jest na wysokości 740-800 m n.p.m. Ma długość 0,6 km, szerokość 0,2 km i powierzchnię 10,5 ha. W 2001 wykupiono od właścicieli z Krościenka część polany o powierzchni 5,3 ha w tym celu, aby można było uchronić ją od zarastania lasem poprzez prowadzenie zabiegów ochrony czynnej: coroczne wykaszanie oraz usuwanie siana. Polanę porastają ciepłolubne łąki pienińskie, oraz ziołorośla z 27 gatunkami roślin znajdujących się na czerwonej liście roślin zagrożonych w Polsce. Z rzadkich w Polsce roślin rośnie tutaj m.in. pępawa różyczkolistna, a przy szlaku z polany Wyrobek na Zamkową Górę również rzadki kruszczyk Muellera. Na polanie gdzieniegdzie rosną kępy drzew i lasu. Duże bogactwo grzybów.

Wyżni Łazek – znajdująca się na wysokości ok. 695 m n.p.m.przełęcz w Masywie Trzech Koron w Pieninach, pomiędzy Łysiną, a Trzema Koronami. Na przełęczy niewielka polanka o tej samej nazwie. Widoków brak, gdyż polanka jest tak mała, że otaczający ją las przesłania widoki. Bardzo strome stoki porośnięte są potężnym jodłowym lasem. Od północnej strony stoki spod przełęczy opadają do Doliny Szerokiej. Dawniej turyści wchodzili na Wyżni Łazek również od Przełomu Dunajca poprzez polanę Niżni Łazek. Od dawna przejście to jest już nieczynne.

Zaosice – polana w Pieninach Czorsztyńskich na zachodnich stokach pod przełęczą Podosice, na wysokości około 600-660 m n.p.m. Znajduje się na północno-zachodnich stokach Macelowej Góry i południowo-zachodnich Cyrlowej Skały. Stoki polany opadają do doliny Strasznego Potoku, ale polana znajduje się jeszcze sporo powyżej jego koryta.

Zaskalskie – polana w Małych Pieninach. Znajduje się na zachód od Wysokiej i Polany Janeczków, poniżej szczytu Smerekowej. Przed II wojną światową były to tereny rolnicze łemkowskiej wsi Biała Woda. Na znajdującym się poniżej Zaskalskiego Bosiłskim Uboczu było całe osiedle łemkowskich chyżek (domów). Przez jakiś czas funkcjonowało na opustoszałych polach uprawnych socjalistyczne gospodarstwo mleczarskie, wypasano tu owce. Na polanie pod Wysoką istnieją jeszcze ruiny bacówki (fundamenty). Socjalistyczne gospodarstwo wkrótce jednak upadło. Wypas na tych terenach przejęli gazdowie z Podhala. Ogromny obszar pastwisk ulega ze szkodą dla walorów widokowych ciągłemu zmniejszaniu się, wskutek postępującego naturalnego zalesiania. Dokonuje się też nasadzeń lasu. Z szlaku turystycznego prowadzącego przez Zaskalskie widoczny jest znajdujący się poniżej Wąwóz Homole, Pawłowska Góra i dolina Skalskiego Potoku. W zboczach Repowej, poniżej Bosiłskiego Ubocza bieleje wapienny mur Dziobakowych Skał, w północno-wschodnim kierunku wśród drzew widoczny skalny szczyt Watriska.Szlaki turystyki pieszej – niebieski od Drogi Pienińskiej grzbietem Małych Pienin przez Szafranówkę, Wysoki Wierch, Durbaszkę, Wysoką, Watrisko, Wierchliczkę, Przełęcz Rozdziela do Gromadzkiej Przełęczy w Beskidzie Sądeckim. BibliografiaJózef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8. Pieniny polskie i słowackie. Mapa 1:20 000. Wrocław: Wyd. Kartograficzne Eko-Graf, 2000. ISBN 83-86645-38-5.