31 Migracje ludności

Migracja ludności – zmiana miejsca zamieszkania lub czasowego pobytu.

Angel Island – wyspa należąca do USA, leżąca w hrabstwie Marin, w Zatoce San Francisco. Ma powierzchnię 3,1 km², najwyższy punkt wyspy leży na wysokości 240 m n.p.m.

Boat people – termin określający uchodźców lub osoby emigrujące z powodów ekonomicznych (ubóstwo), którzy starają się opuścić kraj zamieszkania drogą wodną, najczęściej przy pomocy wyeksploatowanych, prowizorycznych lub nawet własnoręcznie wykonanych jednostek pływających. Wybór drogi morskiej determinowany może być przez położenie geograficzne państwa opuszczanego i docelowego, mniejsze ryzyko wykrycia, zaznajomienie z morzem czy brak innej możliwości ucieczki itp.

Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń – publiczna placówka o charakterze naukowo-badawczym i edukacyjnym z siedzibą w Krakowie w Forcie „Skotniki”. Pierwotnie planowano inną nazwę: Centrum Dokumentacji Przymusowych Migracji Polaków w Krakowie, jednak uwzględniając prośby Sybiraków, przyjęto obecną nazwę. Centrum zostało powołane we współpracy wojewody małopolskiego i Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, 12 stycznia 2011 roku, a swoją działalność zainaugurowało 3 marca 2011 roku. W zamyśle, Centrum jest w pewnym stopniu „odpowiedzią” na tworzone w Berlinie Centrum przeciwko Wypędzeniom. Pierwszym dyrektorem centrum został dr Hubert Chudzio.

Cholmeraktion Akcja chełmska – akcja przesiedleńcza i kolonizacyjna ludności niemieckiej będącej częścią większej akcji zwanej „Heim ins Reich” z terenów ziemi chełmskiej i lubelszczyzny na tereny III Rzeszy i okupowanej Wielkopolski.

Drang nach Osten – pojęcie historyczne określające politykę niemieckiej ekspansji terytorialnej na tereny słowiańskie i nadbałtyckie, stosowane w odniesieniu do czasów średniowiecznych, przełomu XIX i XX wieku oraz w kontekście polityki nazistowskiej w XX wieku. Współcześnie pojęcie to nabrało szerszego kontekstu.

Electronic System for Travel Authorization – wymóg rządu USA dla wszystkich pasażerów podróżujących w ramach Visa Waiver Program (VWP). Nakłada on obowiązek elektronicznej rejestracji przed przybyciem do Stanów Zjednoczonych. Pasażerowie, którzy nie dokonają autoryzacji w ramach ESTA mogą nie zostać wpuszczeni na pokład statku powietrznego lecącego na terytorium USA. Dokonanie ESTA rekomendowane jest na minimum trzy dni przed przybyciem do USA. ESTA wymagana jest przez linię lotniczą podczas odprawy biletowej (check-in), ale nie może być wymagana podczas robienia rezerwacji biletu. ESTA jest jedynie potrzebna kiedy przekraczamy granice USA drogą morską lub powietrzną, nie ma potrzeby aplikowania o ESTA gdy przekraczamy granice USA drogą lądową.

Garb migracyjny to:krótkookresowe nasilenie migracji, powstające wskutek liberalizacji przepływów handlowych i inwestycyjnych pomiędzy integrującymi się gospodarczo krajami, krótkookresowe skumulowanie odpływu migracyjnego, wynikające z popytu migracyjnego odłożonego w przeszłości.

Gastarbeiter – określenie robotników cudzoziemskich przybywających do Republiki Federalnej Niemiec na pobyt tymczasowy w celu podjęcia pracy.

Heim ins Reich – masowe i (teoretycznie) dobrowolne przesiedlenia ludności pochodzenia niemieckiego, tzw. volksdeutschów z obszarów ZSRR, Rumunii i krajów bałtyckich na tereny Niemiec, Generalnego Gubernatorstwa oraz obszary włączone w granice Rzeszy; zaplanowane, zorganizowane i przeprowadzone przez rząd III Rzeszy na podstawie dwustronnych umów międzypaństwowych w latach 1939–1944.

Heimkehrerlager Gronenfelde – obóz dla tzw. Heimkehrer.

Hipoteza solutrejska – jedna z hipotez wyjaśniających sposób osiedlenia się ludzi na kontynencie amerykańskim. Zakłada ona, że w czasach prehistorycznych niektóre grupy ludzi zamieszkujących Europę i identyfikowanych z tzw. kulturą solutrejską mogły dotrzeć do Ameryki Północnej żeglując na zachód przez Atlantyk wzdłuż czoła lądolodu pokrywającego część półkuli północnej podczas ostatniego zlodowacenia. Hipoteza ta, konkurencyjna wobec powszechnie akceptowanej zakładającej przybycie ludzi do Ameryki z Azji przez obecną Cieśninę Beringa, ogłoszona została przez Dennisa Stanforda ze Smithsonian Institution i Bruce Bradleya z Uniwersytetu Exeter. Nie należy stawiać jej w opozycji wobec hipotezy przybycia ludzi z Azji, w rzeczywistości nie wyklucza ona wcale słuszności tej drugiej, bowiem możliwe jest, iż prehistoryczni ludzie dotarli do obu Ameryk różnymi trasami i w różnych okresach.

Indianie – najliczniejsza z trzech, obok Inuitów (Eskimosów) i Aleutów i jednocześnie najbardziej zróżnicowana grupa ludności tubylczej, zamieszkująca oba kontynenty amerykańskie, obejmująca zarówno dawniej, jak i dziś setki ludów, plemion i grup o bardzo różnym charakterze i stopniu rozwoju. W tradycyjnej antropologii zaliczani są do rasy żółtej.

Loteria wizowa – amerykański program imigracyjny umożliwiający uzyskanie prawa stałego pobytu w USA, czyli tzw. „zielonej karty”. Loteria jest organizowana corocznie przez Departament Stanu USA i skierowana dla obywateli państw, z których imigracja do Stanów Zjednoczonych w ciągu ostatnich pięciu lat nie przekroczyła 50 000. Pula wszystkich wiz wynosi 50 000, jednakże żaden kraj nie może przekroczyć 7 procent tej liczby, czyli 3500.

Ludy Morza – termin peuples de la mer spopularyzowany przez francuskiego egiptologa Gastona Maspero na określenie przemieszczających się i wojowniczych grup ludności bliżej nieznanego pochodzenia, które doprowadziły do wielkiej destabilizacji starożytnego Bliskiego Wschodu i zagroziły państwu faraonów na przełomie XIII i XII wieku p.n.e.

Międzynarodowy Dzień Migrantów, ang. International Migrants Day – coroczne święto obchodzone na świecie 18 grudnia, ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 4 grudnia 2000 roku na wniosek Rady Gospodarczej i Społecznej w celu zapewnienia przestrzegania praw człowieka i podstawowych wolności wszystkich migrantów.

Nowe dialekty mieszane – ogólne określenie na nowsze gwary języka polskiego uformowane w wyniku wymieszania się dialektów przyniesionych przez osadników polskich na ziemie odzyskane po roku 1945. Z powodu odmienności językowej jaka występowała pomiędzy ludnością nowych terenów Polski, często uniemożliwiającej swobodną komunikację, standardowa postać polszczyzny, zastępowała gwary regionalne wyjątkowo szybko. W rezultacie na terenach tych występuje obecnie właściwie tylko język literacki z niewielkimi naleciałościami regionalnymi, o charakterystyce zależnej od pierwotnej gwary przeniesionej przez nowe grupy ludności. Współcześnie dialekty mieszane obejmują większy obszar niż wskazują na to mapy dialektologiczne i pojawiają się na terenach, na których używa się innych polskich gwar, np. warmińskiej i mazurskiej.

Pionierzy Wrocławia – określenie Polaków, którzy przybyli do Wrocławia między 8 maja a 31 maja 1945 i zajęli się odbudową i organizacją różnych dziedzin życia miejskiego. Do miasta przyjechało wówczas około 200 osób.

Powstanie zamojskie – obrona Zamojszczyzny przed niemieckimi wysiedleniami, realizowanymi według założeń Generalnego Planu Wschodniego, na przełomie 1942 i 1943.

Projekt Genograficzny jest powstałym 13 kwietnia 2005 roku wspólnym przedsięwzięciem National Geographic Society i firmy IBM mającym za cel ustalenie tras prehistorycznych migracji ludzi. Badania w założeniu miały trwać pięć lat, ale zostały przedłużone do końca roku 2011 i polegają na zbieraniu oraz analizie próbek DNA od setek tysięcy ludzi z całego świata. Są to pierwsze badania antropologii genetycznej na tak szeroką skalę.

Przesiedlenia Niemców bałtyckich w czasie II wojny światowej – akcja przesiedleńcza i kolonizacyjna Niemców bałtyckich, będącej częścią większej akcji zwanej "Heim ins Reich" z terenów państw bałtyckich na tereny III Rzeszy i okupowanej Wielkopolski.

Rugi pruskie – masowe wysiedlenia Polaków i Żydów z paszportem rosyjskim i austriackim z Prus w latach 1885–1890. Osoby wysiedlone zamieszkiwały tam jako emigranci ekonomiczni przybyli z terytoriów Imperium Rosyjskiego i Austrii i nie nabyły obywatelstwa niemieckiego w okresie, gdy Prusy utworzyły Cesarstwo Niemieckie w 1871 r. Te wysiedlenia były przeprowadzone w sposób niehumanitarny i na zasadzie dyskryminacji etnicznej. W polskiej tradycji stały się jednym z symboli antypolskiej polityki Cesarstwa Niemieckiego i jej kanclerza Otto von Bismarcka.

Saldo migracji – różnica między napływem (imigracja) a odpływem (emigracja) ludności z danego obszaru w określonym czasie. Liczy się go wzorem: Imigranci minus Emigranci. W statystyce publicznej stosuje się pojęcie Saldo migracji ludności na 1000 osób, które oznacza przyrost/ubytek ludności danej jednostki administracyjnej/kraju na skutek migracji przypadający na 1000 mieszkańców tej jednostki/kraju .

Światowy Pakt w sprawie Migracji – umowa dotycząca migracji ludności przygotowana w ramach ONZ 11 lipca 2018 r. Pakt podpisano 19 grudnia 2018, po głosowaniu w którym wstrzymało się od głosu 12 państw, a 5 było przeciw.

Transatlantycki handel niewolnikami – element światowego handlu, prowadzonego w basenie Oceanu Atlantyckiego od XV do XIX wieku, tzw. handlu trójkątnego, którego istotą był transport:wyrobów szybko rozwijającego się przemysłu z Europy do Afryki, siły roboczej z Afryki do Ameryki produktów wytworzonych na plantacjach oraz surowców z Ameryki do Europy.

Ustawa o nadaniu ziemi żołnierzom Wojska Polskiego – ustawa przyjęta jednogłośnie przez Sejm Ustawodawczy 17 grudnia 1920 roku. Zakładała ona wynagrodzenie żołnierzy Wojska Polskiego z ziem Kresów Wschodnich, wywalczonych przez nich podczas wojny polsko-bolszewickiej. Ustawa weszła w życie 12 stycznia 1921 roku.

Wędrówki ludów – masowe przemieszczania się ludności, obejmujące całe społeczeństwa lub ich duże części. Metryka wędrówek sięga okresu paleolitu, a ich przyczyn należy dopatrywać w poszukiwaniach wyżywienia w obliczu wzrostu liczby ludności oraz zmian ekologicznych.

Wielka wędrówka ludów – okres migracji plemion barbarzyńskich, w szczególności Hunów i Germanów, na terytorium Cesarstwa Rzymskiego i sąsiednie, u schyłku starożytności i w początkach średniowiecza. Proces ten radykalnie odmienił obraz kontynentu europejskiego – doprowadził do zmian etnicznych na dużych obszarach, wyznaczył koniec starożytności i pociągnął za sobą upadek cesarstwa. Większość powstałych na jego gruzach nowych państw sama podzieliła jego los, jednak niektóre stały się podwalinami nowożytnych państw europejskich.

Wypędzenie ludności Warszawy – masowe wysiedlenia mieszkańców Warszawy i miejscowości podwarszawskich, przeprowadzone przez okupantów niemieckich w trakcie oraz tuż po zakończeniu powstania warszawskiego.

Wypędzeni – według niemieckiego prawa osoby, które jako obywatele niemieccy lub deklarujące niemiecką narodowość, wskutek prześladowań przez reżim narodowosocjalistyczny lub zastosowania przymusu podczas II wojny światowej i później utraciły w wyniku wojny miejsce zamieszkania, pobytu lub stałego wykonywania zawodu na terenach utraconych przez Niemcy na wschodzie lub położonych poza granicami Niemiec.

Wysiedlenia Niemców po II wojnie światowej – dokonany przez aliantów po II wojnie światowej przymusowy transfer ludności niemieckiej z terenów znajdujących się poza obszarem alianckich stref okupacyjnych i Austrii, do alianckich stref okupacyjnych i Austrii.