WPaństwo Inków – historyczne państwo w zachodniej części Ameryki Południowej, w okresie swego największego rozkwitu obejmujące tereny dzisiejszego Peru, Ekwadoru oraz częściowo Boliwii, Chile, Kolumbii i Argentyny.
WAcllahuasi – funkcjonująca w Imperium Inków instytucja religijna, będąca formą żeńskiej wspólnoty monastycznej, skupiająca grupę żyjących w celibacie mniszek, których zadaniem było pełnienie służby w miejscach kultu religijnego, opieka nad świętym ogniem raymi oraz świadczenie rozmaitych posług na rzecz świątyń i osoby króla. Zgodnie z podaniem założycielem pierwszego konwentu Acllahuasi w Cuzco był król Lloque Yupanqui.
WAntisuyu – środkowo-wschodni region Imperium Inków. Obszar obejmował dzisiejsze północne części Chile, południową część Peru i zachodnią część Boliwii. Obecnie obszar zamieszkiwany jest przez autoichtoniczną ludność Asháninka (Kampa).
WBitwa pod Cajamarca – starcie zbrojne, które miało miejsce 16 listopada 1532 r. Była to decydująca bitwa pomiędzy siłami hiszpańskimi dowodzonymi przez Francisco Pizarro a wojownikami Inków dowodzonymi przez Atahualpę. Bitwa, która trwała niecałe pół godziny, kosztowała życie 4 tys. nieuzbrojonych Indian i zakończyła się aresztowaniem wodza Inków, którego uduszono 29 sierpnia 1533 r.
WBrama Słońca – monolit w centralnej części starożytnych ruin Puma Punku w Boliwii. Element świątyni został odkryty wraz z całym kompleksem ruin w Boliwii w połowie XVI wieku przez hiszpańskich konkwistadorów.
WChinchasuyu – północny region Imperium Inków. Obszar obejmował dzisiejsze wschodnie części Peru, Ekwadoru i Kolumbii.
WCoricancha – świątynia Słońca w Cuzco, stolicy Imperium Inków, poświęcona najwyższym bogom inkaskiego panteonu, miejsce koronacji i pochówku władców Inków od czasów Sinchi Rocy do Huayny Capaca, jedno z najważniejszych sanktuariów inkaskich.
WCuzco lub Cusco – miasto położone w południowej części Peru na wysokości 3326 m n.p.m.
WDzieci z Llullaillaco, opisywane także jako Mumie z Llullaillaco, Dzieci Wulkanu lub Dzieci Mrozu – mumie dzieci odkryte przez zespół archeologów prowadzony przez Johana Reinharda w dniu 16 marca 1999 roku na wulkanie Llullaillaco na pograniczu argentyńsko-chilijskim.
WFelipe Guaman Poma de Ayala – historyk, kronikarz pochodzenia indiańskiego (Peru).
WHiszpański podbój Peru 1532-1538.
WHuayna Picchu lub Wayna Pikchu – szczyt w południowym Peru, w regionie Cuzco, w odległości 112 km od miasta Cuzco. Wznosi się 360 m nad Machu Picchu, najlepiej zachowanym miastem Inków. U stóp szczytu płynie rzeka Urubamba. Już Inkowie wybudowali szlak na Huayna Picchu oraz świątynie i tarasy na szczycie. Dziennie na szczyt może wyjść tylko 400 osób. Droga na szczyt jest stroma, miejscami eksponowana. Miejscami droga jest śliska dlatego też zainstalowano ułatwienia na szlaku. W porze deszczowej zdarza się, że szlak jest zamykany.
WImperium Tiwanaku-Wari – państwo historyczne w Ameryce Południowej, polityczna formacja dwóch centrów ekonomicznych: Wari oraz Tiwanaku, utworzona około 500/700 roku i istniejąca do około 1100/1200 roku na terenie dzisiejszych państw: Peru, Boliwii i Chile.
WInti Raymi – najważniejsze święto w dawnym Imperium Inków, obchodzone pierwotnie na Haukaypata, czyli głównym placu Cuzco w dzień przesilenia zimowego. Procesje i ofiary związane z kultem Słońca trwały dziewięć dni. Po podbiciu Peru przez hiszpańskich konkwistadorów obchody zostały zakazane przez wicekróla Francisco de Toledo jako niezgodne z religią katolicką.
WIntihuatana – rytualny kamień w Ameryce Południowej związany z zegarem astronomicznym lub kalendarzem Inków. Jego nazwa pochodzi z języka keczua i oznacza tarczę wiążącą słońce. Najbardziej znanym stanowiskiem Intihuatany jest stanowisko archeologiczne znajdujące się w Machu Picchu w Peru. Poza Machu Picchu stanowisko zegara słonecznego Intihuatana występuje w miejscowości Písac. Ich główną rolą była obserwacja położenia Słońca w czasie równonocy wiosennej i równonocy jesiennej.
WKrólestwo Cuzco – państwo w Andach, początkowo istniejące jako państwo-miasto, z czasem na drodze ekspansji stało się najsilniejszym i podstawą Imperium Inków.
WKuntisuyu – środkowo-zachodni region Imperium Inków. Obszar obejmował południową część dzisiejszego Peru.
WLlactapata – stanowisko archeologiczne z czasów Inków położone przy Szlaku Inków prowadzącym do Machu Picchu, w regionie Cuzco, w Peru. Dawne miasto mieści się przy rzece Cusichaca, w pobliżu jej ujścia do Urubamby. W języku keczua nazwa oznacza "miasto na wzgórzu". Miasto zostało spalone przez Manco Incę, podczas jego odwrotu spod Cuzco w 1535 roku aby nie dostało się do rąk Hiszpańskich najeźdźców. Dzięki zniszczeniu miasta Hiszpanie nigdy go nie znaleźli.
WMachu Picchu – najlepiej zachowane miasto Inków, w odległości 112 km od Cuzco. Położone jest na wysokości 2090–2400 m n.p.m., na przełęczy między Huayna Picchu a Machu Picchu w peruwiańskich Andach. Poniżej płynie rzeka Urubamba.
WMascapaicha – ceremonialne nakrycie głowy królów inkaskich będące najważniejszym symbolem ich władzy. Mascapaicha sporządzana była dla każdego kolejnego władcy i przekazywana mu w uroczystym akcie koronacji w świątyni Coricancha w Cuzco.
WMoray - stanowisko archeologiczne w regionie Cuzco w Peru. Stanowisko Moray znajduje się blisko miejscowości o tej samej nazwie, około 9 kilometrów na zachód od Maras, w Świętej Dolinie Inków.
WOblężenie Cuzco – oblężenie, które miało miejsce w okresie od maja 1536 r. do marca 1537 r. w trakcie powstania Manco Inki (1536–1537) podczas hiszpańskiego podboju Peru.
WPuma Punku – część monumentalnego kompleksu świątynnego lub innej budowli – jeden z elementów przestrzeni archeologicznej Tiahuanaco w Boliwii. Puma Punku znajduje się na wysokości około 3800 m n.p.m.
WQhapac Ñan – rozległy system dróg dawnego Imperium Inków o łącznej długości ponad 30 tys. km, oplatający Andy, od obecnej Kolumbii, przez Ekwador, Peru, Boliwię aż do Chile i Argentyny, łączący m.in. tereny powyżej 6000 n.p.m. z wybrzeżem Oceanu Spokojnego.
WQuena (kena) – dęty, drewniany instrument muzyczny, pochodzący z Peru. Prawdopodobnie najstarszy istniejący na świecie rodzaj fletu, niegdyś sporządzany z kości lam. Używany przez Inków. Pierwotnie o skali pentatonicznej, obecnie zgodny ze skalą międzynarodową, o zakresie trzech oktaw. Nazwa instrumentu wywodzi się z języka Aymara, w którym quena-quena oznacza dosł. "coś bardzo podziurawionego".
WQullasuyu – południowo-wschodni region Imperium Inków. Obszar obejmował dzisiejsze północne części Chile, północno-zachodnie Argentyny, oraz zachodnią część Boliwii.
WRumiñawi, właśc. Ati II Pillahuaso - inkaski wódz za panowania Huayny Capaca, a następnie dowódca wojsk Atahualpy.
WSacsayhuamán – kompleks inkaskich kamiennych murów wzniesionych w pobliżu miasta Cuzco w Peru, na wysokości ponad 3600 m n.p.m. W 1983 roku obiekt został wpisany wraz z historycznym miastem Cuzco na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
WSztuka Inków – rozwijała się od XI wieku do połowy XVI wieku. Powstała nad brzegami jeziora Titicaca, objęła swoim zasięgiem płaskowyż boliwijski oraz północne regiony Chile i Argentyny.
WTiticaca – jezioro położone na terenie Peru i Boliwii, w północnej części zagłębienia Altiplano, pomiędzy wschodnimi i zachodnimi pasmami Andów. Największe jezioro wysokogórskie na Ziemi. Najwyżej położone jezioro, na którym uprawiana jest żegluga statkami handlowymi. Największe zarówno pod względem powierzchni, jak i pod względem objętości wody jezioro w Ameryce Południowej. Laguna Maracaibo ma większą powierzchnię i bywa nazywana jeziorem, jednak w istocie jest zatoką morską, a nie jeziorem.
WTumi – rytualny nóż używany przez inkaskich kapłanów m.in. do podrzynania gardła ofierze podczas ceremonii oraz trepanacji czaszki. Tumi wykonywane było w postaci monolitycznej z miedzi, brązu, złota, srebra bądź drewna. Ostrze ma charakterystyczny, półokrągły kształt.
WTupac Amaru II, właśc. José Gabriel Condorcanqui y Noguera – przywódca zakończonego klęską indiańskiego powstania przeciwko Hiszpanom w 1780 roku w Peru.
WVilcabamba – dawne miasto w dzisiejszym Peru, legendarna stolica Inków, w latach 1536-1572 siedziba władców inkaskich, z której opierali się postępującej ekspansji Hiszpanów. W 1572 roku miasto to zostało zdobyte i zburzone przez Hiszpanów, a jego lokalizacja uległa zapomnieniu.
WWiñay Wayna, Huiñay Huayna - stanowisko archeologiczne z czasów Inków położone przy Szlaku Inków prowadzącym do Machu Picchu, w regionie Cuzco, w Peru. Znajduje się na grzbiecie górskim, nad rzeką Urubambą. Nazwa stanowiska w języku keczua oznacza wiecznie młody.