36 Historia Malty

Kalendarium historii Malty – uporządkowany chronologicznie, począwszy od czasów najdawniejszych aż do współczesności, wykaz dat i wydarzeń z historii Malty.

Azure Window – nieistniejący już most skalny u wybrzeży wyspy Gozo w Republice Malty, położony przy Dwejra na terenie gminy San Lawrenz. Pod formacją przepływała woda morska. Lazurowe okno było jedną z najbardziej znanych atrakcji turystycznych Malty. W pobliżu znajdują się także wewnętrzna zatoka morska Inland Sea oraz skała Fungus Rock, chroniona niegdyś przez Wieżę Dwejra, jedna z tzw. wież Lascarisa.

Bitwa konwoju maltańskiego – bitwa morska wojen rewolucyjnej Francji, która miała miejsce 18 lutego 1800 roku w czasie oblężenia Malty.

Bitwa morska koło Malty – starcie zbrojne, które miało miejsce 8 lipca 1283 przy wejściu do Wielkiego Portu, głównego portu Malty. Flota aragońska pod dowództwem Rogera z Laurii pokonała flotę andegaweńską dowodzoną przez prowansalskich admirałów Wilhelma Cornuta i Bartłomieja Bonvina.

Bunt Regimentu Froberga był to bunt żołnierzy pułku Froberga, który miał miejsce pomiędzy 4 a 12 kwietnia 1807 w forcie Ricasoli na Malcie, wówczas pod brytyjskim protektoratem. Regiment został sformowany przy użyciu podejrzanych metod, z rekrutami spośród różnych narodowości w Albanii i Imperium Osmańskim. Żołnierze, przybyli na Maltę w roku 1806, nie byli zadowoleni ze swoich stopni wojskowych oraz płacy. Bunt trwał osiem dni, podczas których kilka osób zginęło, a fort został uszkodzony. Rewolta została stłumiona, a jej przywódcy straceni. Bunt ten uważany jest za najpoważniejszy podczas wojen napoleońskich.

Cywilny Komisarz Malty był to urzędnik, zarządzający Maltą podczas blokady Francuzów a później Brytyjskim Protektoratem Malty w latach 1799-1813. Po zakończeniu protektoratu i utworzeniu kolonii Korony Brytyjskiej w roku 1813, urząd ten został zastąpiony przez Gubernatora, który reprezentował rząd Wielkiej Brytanii.

Diritto Municipale – zbiór praw maltańskich oraz rycerzy Szpitalników św. Jana z czasu ich pobytu na wyspie. Wykonanie go zostało zamówione przez Wielkiego Mistrza Emmanuela de Rohan-Polduc w roku 1781, a ukończono całość w roku 1784. Jest to jeden z najbardziej ludzkich zbiorów praw, spośród wszystkich sporządzonych przez Zakon. Pomimo że był on opresyjny i monarchistyczny, nie ustrzegł się delikatnych wpływów ideologii Oświecenia, rozprzestrzeniającej się w tym czasie w Europie.

W skład fortyfikacji Malty wchodzi kilka warownych miast, cytadele, forty, wieże, baterie, reduty, obwarowania i bunkry. Fortyfikacje budowane były przez tysiące lat, od około roku 1450 p.n.e. aż do połowy XX w., i były one rezultatem strategicznej pozycji i naturalnych portów wysp maltańskich, co czyniło je pożądanymi przez różne mocarstwa.

Francuska inwazja na Maltę – zakończona sukcesem inwazja wojsk I Republiki pod dowództwem Napoleona Bonaparte w czerwcu 1798 na wyspy Malta i Gozo, rządzone wtedy przez Zakon Maltański. Inwazja była częścią śródziemnomorskiej kampanii francuskich wojen okresu rewolucji.

Francuska okupacja Malty trwała od roku 1798 do 1800. Została zapoczątkowana, gdy Zakon św. Jana poddał się Napoleonowi w czerwcu 1798 roku.

Wyspa Gozo, która jest teraz częścią Malty, była niepodległa przez prawie trzy lata, w latach 1798 — 1801, podczas francuskich wojen rewolucyjnych. Ten krótki okres w historii Gozo znany jest czasem jako La Nazione Gozitana, kiedy Gozo oficjalnie było niepodległym państwem z królem Ferdynandem III Sycylijskim jako monarchą, oraz z rządem tymczasowym, na czele którego stał Saverio Cassar jako Gubernator Generalny.

Malta była rządzona przez Zakon Joannitów w latach 1530–1798 jako lenno Królestwa Sycylii. W roku 1530 cesarz Karol V podarował Zakonowi Rycerzy Świętego Jana wyspy Maltę i Gozo, oraz miasto Trypolis, po utracie przez nich Rodos. Turcy osmańscy, po sześciodniowym oblężeniu w roku 1551, zdobyli Trypolis, lecz próba zajęcia Malty w roku 1565 nie powiodła im się.

Od roku 1964 do 1974 Elżbieta II była Królową Malty. Państwo Malta było niepodległym, suwerennym państwem i królowa była monarchą również innych Commonwealth realm, w tym Wielkiej Brytanii. Królową reprezentował na Malcie Gubernator Generalny.

Malta (kolonia) – kolonia korony brytyjskiej w latach 1813–1964, położona w południowej Europie, nad Morzem Śródziemnym.

Melita jest personifikacją Malty lub Maltańczyków. Nazwa pochodzi od rzymskiego miasta Melite, starożytnej stolicy Malty, które w końcu przekształciło się w Mdinę, inaczej Città Notabile.

Monte della Redenzione degli Schiavi, często po prostu znana jako Monte di Redenzione – maltańska instytucja, która powstała aby finansować wykupywanie zniewolonych Maltańczyków z rąk Turków i piratów berberyjskich. Została założona w roku 1607 przez Wielkiego Mistrza Alofa de Wignacourt, i działała jako niezależna instytucja do roku 1787, kiedy została połączona z Monte di Pietà, tworząc Monte di Pietà e Redenzione. Nowa instytucja kontynuowała poprzednią działalność do początków XIX wieku, kiedy to została rozwiązana po zlikwidowaniu niewolnictwa.

Najazd na Żejtun – ostatni duży najazd wykonany przez Imperium Osmańskie przeciwko wyspie Malta, będącej wówczas pod rządami joannitów. Najazd miał miejsce w lipcu 1614 roku, kiedy najeźdźcy splądrowali miasto Żejtun i okoliczne tereny, zanim zostali pobici i wyparci na swoje okręty przez kawalerię Zakonu oraz mieszkańców miasteczek i wiosek południowo-wschodniej Malty.

National Congress Battalions, znane też jako Truppe di Campagna – nieregularna armia, powstała na Malcie, zaraz po maltańskiej rebelii przeciwko rządom francuskim we wrześniu 1798 roku. Istniała przez dwa lata, została rozwiązana 11 września 1800 roku.

Oblężenie Malty w roku 1429 było próbą przejęcia Malty, będącej częścią królestwa Sycylii, przez hafsydzkich Saracenów. Najeźdźcy zostali odparci, lecz wielu Maltańczyków zostało zabitych lub wziętych do niewoli.

Oblężenie Malty – jedno z najważniejszych wydarzeń związanych z rozwojem terytorialnym Imperium Osmańskiego, trwające od 19 maja do 11 września 1565. Jest uznawane za przełomowy moment w historii tego państwa, w którym zahamowany został jego rozwój terytorialny. Według wielu historyków ustępuje jednak pod tym względem morskiej bitwie pod Lepanto.

Oblężenie Malty, znane też jako Oblężenie Valletty lub Blokada Francuzów – dwuletnie oblężenie i blokada francuskiego garnizonu w Valletcie, największym mieście i głównym porcie na śródziemnomorskiej wyspie Malcie, pomiędzy rokiem 1798 a 1800.

Oblężenie Malty – walki o Maltę w latach 1940–1942 pomiędzy Włochami i Niemcami a Wielką Brytanią i jej sojusznikami, będące częścią kampanii śródziemnomorskiej w czasie II wojny światowej.

Oblężenie Mediny był to nieudany atak Bizantyńczyków na muzułmańskie miasto Medina na Malcie w roku 1053 lub 1054. Muzułmańscy mieszkańcy miasta i ich niewolnicy zdołali odeprzeć mocniejsze siły bizantyńskie, które wycofały się z ciężkimi stratami. Po oblężeniu, niewolnicy, którzy pomagali w obronie przeciw najeźdźcom, zostali obdarzeni wolnością, a Bizancjum już nigdy nie próbowało odbić wyspy.

Oblężenie Melite – zdobycie bizantyńskiego miasta Melite przez armię Aghlabidów w roku 870. Oblężenie było początkowo prowadzone przez Halafa al-Hādima, lecz gdy został on zabity w walce, zastąpił go Sawāda Ibn Muḥammad. Miasto wytrzymało oblężenie przez kilka tygodni lub miesięcy, lecz w końcu upadło; jego mieszkańcy zostali wymordowani, a ono samo złupione.

Państwo Malta, znane w języku potocznym jako Malta - poprzednik dzisiejszej Republiki Malty. Istniało pomiędzy 21 września 1964 roku, a 13 grudnia 1974 roku.

Powstanie księży, znane też jako Maltańska rebelia 1775 roku - powstanie wywołane 8 września 1775 roku przez maltański kler przeciwko rządzącemu wówczas wyspą Zakonowi św. Jana. Wojska Zakonu stłumiły rebelię w ciągu kilku godzin, aresztując powstańców, z których część została następnie stracona, a część zesłana lub uwięziona.

Protektorat Malty było politycznym określeniem Malty, ponieważ oficjalnie była ona częścią Królestwa Sycylii pod brytyjskim protektoratem. Protektorat ten istniał w czasie pomiędzy kapitulacją sił francuskich na Malcie w roku 1800, a obwołaniem Malty kolonią Korony Brytyjskiej w 1813 roku.

Publiusz – święty Kościoła katolickiego, namiestnik rzymski Malty, według tradycji pierwszy biskup Malty.

Santa Anna – XVI-wieczna karaka, wchodząca w skład floty wojennej Joannitów. Z uwagi na częściowe pokrycie kadłuba płytami z ołowiu, niektórzy naukowcy przyznają okrętowi miano pierwszego pancernika w historii.

Spisek niewolników, znany też jako Rewolta niewolników – nieudany spisek muzułmańskich niewolników na rządzonej przez Zakon Joannitów Malcie, mający na celu wywołanie rebelii, zamordowanie wielkiego mistrza Manuela Pinto i przejęcie wyspy. Rewolta miała rozpocząć się 29 czerwca 1749 roku, lecz plany zostały zdradzone zakonowi jeszcze przed jej rozpoczęciem. Spiskowcy zostali aresztowani i większość z nich później stracono.

Three Cities – potoczne określenie zespołu trzech sąsiadujących ze sobą dawnych ufortyfikowanych miast na Malcie: Birgu, Senglea oraz Cospicua. Znajdują się naprzeciwko Valletty, przy Wielkim Porcie. Ich wybrzeże portowe było w użyciu od czasów fenickich. Birgu i Senglea zajmują dwa wąskie półwyspy i są połączone mostem dla pieszych. Cospicua jest połączona z Birgu i Senglea bezpośrednio od południa. Choć Birgu istniał od czasów antycznych, tym trzem miastom nadano prawa miejskie po Wielkim Oblężeniu Malty w 1565 roku. Three Cities są chronione przez linię fortyfikacji zwaną Cottonera Lines zbudowaną przez Zakon Maltański.

Trybunał inkwizycji na Malcie – trybunał inkwizycji rzymskiej, mający swą siedzibę na rządzonej od 1530 przez joannitów Malcie. Istniał w latach 1561–1798. Od 1574 inkwizytor maltański był jednocześnie przedstawicielem dyplomatycznym Stolicy Apostolskiej na Malcie i jedną z trzech najważniejszych osób na wyspie.

Trzęsienie ziemi na Sycylii w 1693 roku miało miejsce 11 stycznia 1693 roku i dotknęło włoską wyspę Sycylię oraz Maltę.

Victoria Lines – dwunastokilometrowa linia fortyfikacji obronnych na Malcie zwana także Wielkim Murem. Linia oddziela gęściej zaludnione południe wyspy z jej pierwotną stolicą Mdiną od mniej ludnej północnej części. Początkowo linia umocnień była nazwana North West Front. W 1897 roku z okazji sześćdziesiątych urodzin królowej Wiktorii linia została nazwana Victoria Lines.

Znaczki pocztowe i historia poczty Malty

Artykuł ten podejmuje temat historii poczty Malty oraz znaczków pocztowych, emitowanych przez to państwo od 1860 do dnia dzisiejszego. Obecnie znaczki pocztowe Malty wydawane są przez maltańskiego operatora pocztowego – MaltaPost.