39 Stanowiska archeologiczne w województwie małopolskim

Bramka w Kyciowej Skale – schronisko na wzniesieniu Kyciowa Skała we wsi Strzegowa w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Wolbrom. Znajduje się w odległości około 500 m na zachód od drogi wojewódzkiej nr 794. Pod względem geograficznym jest to obszar Wyżyny Ryczowskiej w obrębie Wyżyny Częstochowskiej.

Cmentarzysko kultury łużyckiej w Baczynie – cmentarzysko znajdujące się w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Liszki, w Baczynie.

Góra św. Bronisławy, Wzgórze św. Bronisławy – wschodni szczyt dwuwierzchołkowego wzgórza we wschodniej części Pasma Sowińca w Krakowie. Szczytem zachodnim jest Sikornik (296 m) oddzielony płytką przełączką. Wzgórze św. Bronisławy jest dłuższe od Sikornika. Pod względem geograficznym obydwa wzniesienia przynależą do Pomostu Krakowskiego w obrębie makroregionu Bramy Krakowskiej.

Góra Świętego Marcina – wzgórze położone na południowy wschód od centrum Tarnowa, częściowo w jego granicach administracyjnych. Stanowi północną krawędź progu Pogórza Karpackiego.

Góra Zyndrama – wzniesienie o wysokości bezwzględnej 410 m zlokalizowane w Maszkowicach, w województwie małopolskim.

Grobla – grodzisko wczesnośredniowieczne i stanowisko archeologiczne położone w centralnej części Podegrodzia, na trójkątnym cyplu o wysokości 345 m n.p.m. Podczas prac archeologicznych odnaleziono ślady wczesnych kultur datowanych na VIII-X w.

Grodzisko w Piekarach – pozostałości dawnego grodu na szczycie wzniesienia Kozierówka we wsi Piekary w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Liszki. Wzniesienie to znajduje się na Obniżeniu Cholerzyńskim w obrębie makroregionu Bramy Krakowskiej.

Jaskinia Bezimienna (Dolina Bolechowicka)

Jaskinia Bezimienna – jaskinia w Dolinie Bolechowickiej. Administracyjnie znajduje się w gminie Zabierzów w powiecie krakowskim, w województwie małopolskim. Pod względem geograficznym jest to obszar Wyżyny Olkuskiej wchodzący w skład Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Jaskinia Borsuka, także Jaskinia Borsuka w Dubiu – jaskinia w miejscowości Dubie w powiecie krakowskim, w gminie Krzeszowice.

Jaskinia Ciemna – jaskinia położona na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego na zboczu Doliny Prądnika, w masywie Góry Koronnej.

Jaskinia Jasna koło Smolenia – schron jaskiniowy (schronisko) w lewych zboczach Doliny Wodącej na wzniesieniu Zegarowych Skał na Wyżynie Częstochowskiej. Pod względem administracyjnym znajduje się w obrębie miejscowości Strzegowa w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Wolbrom, ale w pobliżu granicy z miejscowością Smoleń w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim, w gminie Pilica. Nazwano go koło Smolenia, gdyż w Strzegowej jest inna Jaskinia Jasna, dla odróżnienia nosząca nazwę Jaskinia Jasna w Strzegowej. Pod względem geograficznym jest to obszar Wyżyny Ryczowskiej w obrębie Wyżyny Częstochowskiej.

Jaskinia Jasna w Strzegowej – jaskinia w skale Ścianki w miejscowości Strzegowa w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Wolbrom. Zgodnie z regionalizacją geograficzną Polski według Jerzego Kondrackiego jest to obszar Bramy Wolbromskiej na Wyżynie Częstochowskiej. W opracowaniach wspinaczy skalnych skała opisywana jest jako Jamy i umieszczana w Paśmie Smoleńsko-Niegowonickim na Wyżynie Krakowsko-Wieluńskiej.

Jaskinia Mamutowa – jaskinia w Dolinie Kluczwody w miejscowości Wierzchowie, w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Wielka Wieś. Znajduje się na stromych południowo-zachodnich stokach wzniesienia Berdo na Wyżynie Olkuskiej będącej częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Jaskinia na Gołąbcu, Spyrlaczowa Jama lub Nad Jeziorzyskiem – jaskinia w skale Kozierówka (Gołąbiec) w grupie Skałek Piekarskich na lewym brzegu Wisły w miejscowości Piekary pod Krakowem. Pod względem geograficznym znajduje się na Obniżeniu Cholerzyńskim w obrębie makroregionu Bramy Krakowskiej.

Jaskinia na Łopiankach – jaskinia w dolnej części wąwozu Półrzeczki, na północ od wsi Mników na Łopiankach. Pod względem geograficznym znajduje się na Garbie Tenczyńskim, na południowym skraju Wyżyny Krakowsko- Częstochowskiej.

Jaskinia na Miłaszówce – jaskinia znajdująca się w prawych zboczach Doliny Mnikowskiej na terenie wsi Mników, w powiecie krakowskim, w województwie małopolskim w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Liszki. Pod względem geograficznym jest to obszar Garbu Tenczyńskiego w obrębie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Jaskinia na Skałce – jaskinia w Dolinie Bolechowickiej. Administracyjnie znajduje się w gminie Zabierzów w powiecie krakowskim, w województwie małopolskim. Pod względem geograficznym jest to obszar Wyżyny Olkuskiej wchodzący w skład Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Jaskinia na Wrzosach Południowa lub Schronisko na Wrzosach Południowe – jaskinia w dolinie Wrzosy na Wyżynie Olkuskiej będącej częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Znajduje się w skale Wrzosy na lewym brzegu potoku Rudno, pod względem administracyjnym we wsi Rybna, w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Czernichów.

Jaskinia na Wrzosach Północna lub Schronisko na Wrzosach Północne – jaskinia w dolinie Wrzosy na Wyżynie Olkuskiej będącej częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Należy do wsi Rybna, w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Czernichów.

Jaskinia nad Galoską – jaskinia w skale Okrążek w grupie Skałek Piekarskich na lewym brzegu Wisły w miejscowości Piekary pod Krakowem. Pod względem geograficznym znajduje się na Obniżeniu Cholerzyńskim w obrębie makroregionu Bramy Krakowskiej.

Jaskinia nad Matką Boską, Schronisko (Jaskinia) nad Matką Boską – jaskinia w Dolinie Mnikowskiej we wsi Mników, w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Liszki. Pod względem geograficznym znajduje się na Garbie Tenczyńskim na południowym skraju Wyżyny Krakowsko- Częstochowskiej.

Jaskinia Nietoperzowa – jaskinia w górnej części Doliny Będkowskiej będącej częścią Wyżyny Olkuskiej w makroregionie Wyżyna Krakowsko-Częstochowska. Znajduje się na terenie Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Jest jedną z największych jaskiń Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, a jej nazwa pochodzi od znalezionych w niej bogatych szczątków kopalnych i współcześnie żyjących gatunków nietoperzy.

Jaskinia Obłazowa – jaskinia położona w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej, na terenie wsi Nowa Biała, niedaleko Białki Tatrzańskiej w rezerwacie przyrody Przełom Białki pod Krempachami, w zboczu skałki Obłazowa. Jaskinię tworzy komora o długości 9 m, do której prowadzi krótki korytarz.

Jaskinia Wielka Strąka – jaskinia w skale powyżej Rozwalistej Turni w orograficznie lewym zboczu Doliny Kobylańskiej. Pod względem geograficznym jest to obszar Wyżyny Olkuskiej wchodzący w skład Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, administracyjnie znajduje się w obrębie wsi Kobylany, w gminie Zabierzów, w powiecie krakowskim, w województwie małopolskim.

Jaskinia Żytnia – zbiorcze określenie jaskiń i schronisk w Żytniej Skale we wsi Bębło na Wyżynie Olkuskiej. W istocie jest to jedna jaskinia i 6 schronisk:Jaskinia w Żytniej Skale Górna, Schronisko Dolne w Żytniej Skale, Schronisko Małe w Żytniej Skale – pierwsze od zachodniej strony, Schronisko nad Dolnym w Żytniej Skale, Schronisko Przechodnie w Żytniej Skale. Ma długość kilkunastu metrów, wysokość pozwalającą na swobodne przejście i dwa otwory; jeden główny i drugi, boczny i mniejszy. Otwory te połączone są z sobą niskim tunelem Schronisko Wysokie w Żytniej Skale, z dużą komorą o wysokim sklepieniu i wielkim głazem w otworze wejściowym, Schronisko za Stodołą w Żytniej Skale.

Kopiec Krakusa, kopiec Kraka – kopiec znajdujący się w Krakowie, na prawym brzegu Wisły w dzielnicy Podgórze, usypany na najwyższym wzniesieniu wapiennego zrębu Krzemionek – Wzgórzu Lasoty (271 m). Wysokość od podstawy – 16 m, średnica u podstawy 57 m, górna 8 m, objętość 19 100 m³. Z kopcem Krakusa związane są obchody Rękawki.

Kozierówka – jedna z trzech Skałek Piekarskich w miejscowości Piekary pod Krakowem. Czasami nazywana jest także Gołąbcem, Fudalową Skałą lub po prostu Skałą. Jest jednym z wysuniętych na wschód ramion wzgórza Stróżnica i najdalej na południe wysuniętą skałą w grupie Skałek Piekarskich. Ma postać wyizolowanego wzgórza zrębowego wznoszącego się około 30 m ponad terasą Wisły]. Znajduje się w mezoregionie geograficznym zwanym Obniżeniem Cholerzyńskim.

Okrążek – środkowa z trzech Skałek Piekarskich na wzgórzu Stróżnica na lewym brzegu Wisły w miejscowości Piekary pod Krakowem. Skałki te znajdują się w mezoregionie geograficznym zwanym Obniżeniem Cholerzyńskim i wraz ze znajdującym się na prawym brzegu Wzgórzem Klasztornym tworzą przełom Wisły zwany Bramą Tyniecką.

Schronisko na Kawcu – schronisko we wsi Karniowice, w gminie Zabierzów w powiecie krakowskim. Znajduje się u północnych podnóży Zadniej Wroniej Baszty w Dolinie Kobylańskiej. Pod względem geograficznym jest to obszar Wyżyny Olkuskiej wchodzący w skład Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Schronisko pod Kazalnicą, Jaskinia pod Kazalnicą, Jaskinia w Popówce – schronisko (jaskinia) we wsi Chrosna w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Liszki. Znajduje się w skale Obchodnia na zachodnich (prawych) zboczach Doliny Brzoskwinki, na obszarze Garbu Tenczyńskiego w obrębie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Schronisko pod Słupami, lub Garaż – schronisko w skale Mała Płyta w Dolinie Kobylańskiej. Administracyjnie znajduje się w obrębie wsi Kobylany, w gminie Zabierzów w powiecie krakowskim, w województwie małopolskim. Pod względem geograficznym jest to obszar Wyżyny Olkuskiej wchodzący w skład Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Schronisko Południowe lub Schronisko nad Jaskinią Zegar – schronisko na wzgórzu Zegarowych Skał koło Smolenia w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim, w gminie Pilica. Administracyjnie należy do miejscowości Strzegowa w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Wolbrom, pod względem geograficznym jest to obszar Wyżyny Ryczowskiej w obrębie Wyżyny Częstochowskiej.

Schronisko Puste – schronisko w Przydrożnej Skale we wsi Kobylany, w gminie Zabierzów, w powiecie krakowskim, w województwie małopolskim. Skały ta znajdują się w wylocie Doliny Kobylańskiej, w jej orograficznie lewym zboczu. Pod względem geograficznym jest to obszar Wyżyny Olkuskiej wchodzący w skład Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Schronisko Wielka Strąka – schron jaskiniowy powyżej Rozwalistej Turni w orograficznie lewym zboczu Doliny Kobylańskiej. Pod względem geograficznym jest to obszar Wyżyny Olkuskiej wchodzący w skład Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, administracyjnie znajduje się w obrębie wsi Kobylany, w gminie Zabierzów, w powiecie krakowskim, w województwie małopolskim.

Skałki Piekarskie – skały wznoszące się nad lewym brzegiem Wisły w miejscowości Piekary pod Krakowem. Pod względem geograficznym znajdują się na Obniżeniu Cholerzyńskim w mezoregionie zwanym Bramą Krakowską. Są częścią tzw. Bramy Tynieckiej. W miejscu tym Wisła dokonała przełomu przez zbudowane z wapieni skały i jest to najwęższy jej odcinek.Kamieniołom w Piekarach. Pierwsza ze skał, będąca pozostałością dawnego kamieniołomu. Jego ściana zbudowana jest z dwóch rodzajów skał. W północnej części znajduje się ławicowy wapień o grubości 0,7 – 2,5 m. Są w nim kuliste lub wrzecionowate konkrecje krzemionkowe. W południowym kierunku skała traci uławicowanie i stopniowo przechodzi w wapień skalisty. Ściana tego wapienia ciągnie się na długości około 100 m. Dawniej był tutaj kamieniołom. W jego ścianie znajduje się dobrze widoczny duży otwór wybitej przez ludzi Kawerny w Piekarach. Jest też naturalnego pochodzenia niewielkie Schronisko w Starym Łomie.Okrążek. Środkowa skała zbudowana z wapienia skalistego, od góry częściowo przykrytego lessem. Znaleziono tutaj ślady pobytu ludzi z okresu przedhistorycznego. Znajduje się w niej Jaskinia nad Galoską, w której odkryto kości zwierząt z okresu plejstocenu oraz narzędzia kamienne. U podstawy Okrążka, tuż nad starorzeczem Wisły znajdują się dwie mniejsze jaskinie: Jaskinia Wiślana Wschodnia i Jaskinia Wiślana Zachodnia, nieco wyżej Schronisko nad Jaskiniami Wiślanymi, a w skalnym murze łączącym Okrążek z Kamieniołomem w Piekarach Schronisko w Okrążku.Kozierówka, najdalej wysunięta na południe. Nazywana jest także Fudalową Skałą, zwyczajnie Skałą lub Gołąbcem. Wznosi się około 30 m nad poziom wody w Wiśle. Również zbudowana jest nieuławicowanego wapienia skalistego, bez konkrecji krzemionkowych. Także jest w niej jaskinia zwana Jaskinią na Gołąbcu. W jaskini tej również odkryto kości zwierząt plejstoceńskich i kamienne narzędzia. Na piarżysku u podnóży skały znajdują się należące do 3 gatunków muszelki ślimaków, m.in. Helicella obvia. W wietrzejących skałach wapiennych można dostrzec pochodzące z okresu górnej jury gąbki, ramienionogi i kolce jeżowców. U południowej podstawy skały znajduje się okresowo zalewana przez wodę Jaskinia na Gołąbcu Dolna. Na szczycie istniało w średniowieczu Grodzisko w Piekarach.

Wylotne – schronisko w Dolinie Sąspowskiej w Ojcowskim Parku Narodowym (OPN). Znajduje się w jej orograficznie lewych zboczach, w lesie, w jednej z wyżej położonych skał grupy Framugi. Ma postać komory przebijającej skałę na wylot. Znane jest z tego, że opisano w nim jedno z najstarszych na terenie OPN miejsc pobytu ludzi prehistorycznych. Jasna, sucha i zasłonięta od wiatru komora stwarzała im dobre warunki do zamieszkania.

Zamczysko – grodzisko wczesnośredniowieczne i stanowisko archeologiczne położone w zachodniej części Podegrodzia, na niewielkim cyplu, wcinającym się w dolinę Dunajca. Jego całkowita powierzchnia wynosi 0,25 ha. Badane w latach 50. i 60. przez trzy ekipy Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz w 1991 ekipa dr. Jacka Poleskiego, również z IA UJ.

Zamek w Dolinie Kluczwody – nieistniejący zamek w Dolinie Kluczwody na Wyżynie Olkuskiej będącej częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Administracyjnie znajduje się na terenie gminy Wielka Wieś w powiecie krakowskim, w województwie małopolskim.

Zegar – jaskinia w miejscowości Strzegowa w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Wolbrom. Nazywana jest również Jaskinią Zegarową. Znajduje się w lewych zboczach Doliny Wodącej, w Dolnych Skałach na wzniesieniu Zegarowych Skał na Wyżynie Częstochowskiej.