43 II wojna światowa na Pacyfiku

Wojna na Pacyfiku – całokształt działań militarnych w czasie II wojny światowej w Azji Wschodniej, Południowo-Wschodniej i na obszarach Pacyfiku w okresie od 1937 do 1945 r., które przybrały formę szczególnie natężonego konfliktu w okresie od 7 grudnia 1941 do 2 września 1945. W Chinach za datę kończąca wojnę uważa się 9 września 1945. Wojna toczyła się między Cesarstwem Japonii i jego nielicznymi sojusznikami a siłami alianckimi ze Stanami Zjednoczonymi na czele.

Alamo Scouts – specjalny oddział zwiadu amerykańskiej 6 Armii w czasie wojny na Pacyfiku w ramach II wojny światowej. Oddział ten jest najbardziej znany z udziału w akcji uwolnienia w styczniu 1945 amerykańskich jeńców przetrzymywanych w japońskim obozie w pobliżu miejscowości Cabanatuan w prowincji Nueva Ecija na Filipinach.

W czasie II wojny światowej alianci stanęli wobec nieznanego dotąd problemu w postaci czekających ich licznych morskich operacji desantowych zarówno na Pacyfiku, jak i w Europie, a tym samym wobec konieczności skonstruowania i zbudowania różnorodnych jednostek lądujących, zaopatrzeniowych oraz wsparcia. Według niepełnych i niedokładnych danych w czasie wojny zbudowano na potrzeby operacji desantowych wiele tysięcy środków desantowych, których typy i ilości przedstawia umieszczona obok tabelka. Najwięcej skonstruowano pojazdów uderzeniowych i Barek Desantowych Piechoty.

Bataański marsz śmierci – przymusowa ewakuacja około 76–78 tys. jeńców wojennych przeprowadzona przez Cesarską Armię Japońską w kwietniu 1942 roku, w czasie wojny na Pacyfiku, po kapitulacji amerykańsko-filipińskiego garnizonu na półwyspie Bataan.

Bitwa o Brisbane – ironiczna nazwa zamieszek pomiędzy żołnierzami australijskimi i amerykańskimi 26–27 listopada 1942 roku na ulicach Brisbane.

Bitwa o Los Angeles – niewyjaśnione wydarzenie mające miejsce 25 lutego 1942. Otworzono wtedy ogień z artylerii przeciwlotniczej do niezidentyfikowanego obiektu latającego zaobserwowanego nad Los Angeles, ponieważ obawiano się japońskiego nalotu, jednak nie strącono żadnego samolotu.

Bomba nietoperzowa – niewprowadzona do użycia amerykańska broń mająca na ogromną skalę niszczyć japońskie miasta w czasie II wojny światowej.

Bombardowanie Fortu Stevensa − akcja japońskiego okrętu podwodnego I-25, w pierwszych miesiącach wojny na Pacyfiku, mający na celu ostrzelanie instalacji wojskowych na zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. Celem dla japońskich artylerzystów stał się wieczorem 21 czerwca 1942 roku Fort Stevensa w stanie Oregon. Ostrzał nie przyniósł rezultatów, z 17 wystrzelonych pocisków jedynie nieliczne upadły na terenie wojskowym, powodując nieznaczne uszkodzenia. Amerykanie nie odpowiedzieli ogniem.

Bracia Sullivan – pięciu braci, amerykańskich marynarzy, którzy zginęli 13 listopada 1942 służąc na jednym okręcie w czasie II wojny światowej. Byli członkami załogi lekkiego krążownika USS "Juneau" (CL-52), zatopionego po bitwie pod Guadalcanalem przez japoński okręt podwodny. Od tego czasu dowództwo floty USA nakazało rozdzielać rodzeństwo na różne okręty, aby prawdopodobieństwo, że żaden nie przeżyje wojny było niższe.

Brytyjska Flota Pacyfiku − związek operacyjny Royal Navy i flot dominiów, zorganizowany w ostatnich latach II wojny światowej dla prowadzenia wspólnych z United States Navy działań w wojnie na Pacyfiku.

Cesarska Armia Japońska – nazwa japońskich sił lądowych, utworzonych w 1867 roku. Działalność armii kierowana była przez Cesarską Kwaterę Główną (Dai-hon'ei) oraz Ministerstwo Wojny Japonii.

Wojna chińsko-japońska (1937–1945), zwana również drugą wojną chińsko-japońską – wojna toczona od 7 lipca 1937 do 2 września 1945 roku, będąca ośmioletnim zmaganiem między Republiką Chińską i Cesarstwem Wielkiej Japonii. Rozpoczęła się przed wybuchem w Europie II wojny światowej i zakończyła się po kapitulacji Japonii w wojnie na Pacyfiku.

Fast Carrier Task Force − główna formacja uderzeniowa United States Navy działająca w czasie II wojny światowej na Pacyfiku od stycznia 1944 do zakończenia działań w sierpniu 1945 roku. Formacja ta składała się z kilku oddzielnych grup uderzeniowych, z których każdą tworzyło trzy do czterech dużych i średnich lotniskowców i okręty towarzyszące. Eskortę grup stanowiły krążowniki, niszczyciele i budowane już w czasie wojny szybkie pancerniki.

Fat Man – plutonowa bomba atomowa, która w dniu 9 sierpnia 1945 została zdetonowana nad japońskim miastem Nagasaki. Jest to druga z dwóch broni jądrowych użytych podczas działań wojennych.

Fremantle Submarine Base – amerykańska baza morska we Fremantle w Australii. Założona dla okrętów podwodnych Floty Azjatyckiej w czasach drugiej wojny światowej, była najważniejszą amerykańską bazą morską na południowym Pacyfiku.

George Henry Gay, Jr. - pilot, Lieutenant Commander US Navy, służący w 8 Dywizjonie Torpedowym na lotniskowcu USS "Hornet" (CV-8) w czasie II wojny światowej na Pacyfiku.

Incydent na Ni’ihau – nazwa zajść na hawajskiej wyspie Niʻihau, które miały miejsce między 7 i 13 grudnia 1941 roku.

Internowanie Amerykanów pochodzenia japońskiego w czasie II wojny światowej – przymusowe przesiedlenie i internowanie przez rząd amerykański Amerykanów pochodzenia japońskiego zamieszkałych wzdłuż pacyficznego wybrzeża Stanów Zjednoczonych i osadzenie w „wojennych obozach przesiedleńczych”, które miało miejsce po japońskim ataku na Pearl Harbor, a bezpośrednią przyczyną był tzw. incydent na Niʻihau. Internowani zostali wszyscy Amerykanie pochodzenia japońskiego zamieszkali na zachodzie USA, podczas gdy na Hawajach, gdzie licząca 150 000 osób japońska populacja stanowiła ok. ⅓ ludności, aresztowano ok. 1200 do 1800 osób.

Iwo Jima – należąca do Japonii wyspa w niewielkim archipelagu wysp Kazan na Oceanie Spokojnym, ok. 650 mil morskich na południe od Honsiu. Pod koniec II wojny światowej Iwo Jima była terenem ciężkich walk toczonych podczas zdobywania wyspy przez Amerykanów. W środku wyspy znajduje się baza sił powietrznych Central Field.

Japoński opór po wojnie – kontynuowanie walki zbrojnej przez niektórych żołnierzy Cesarskiej Armii Japońskiej po kapitulacji Japonii 2 września 1945 roku, pomimo oficjalnego zakończenia wojny na Pacyfiku i II wojny światowej.

Jeńcy alianccy w niewoli japońskiej – członkowie sił zbrojnych państw alianckich, którzy podczas II wojny światowej, w trakcie zmagań na dalekowschodnim i pacyficznym teatrze działań wojennych, zostali wzięci do niewoli przez siły zbrojne Cesarstwa Japonii.

Jeńcy japońscy w czasie II wojny światowej – określenie odnoszące się do członków japońskich sił zbrojnych, którzy poddali się – głównie siłom alianckim – od momentu ataku na Pearl Harbor do zakończenia działań zbrojnych na Pacyfiku we wrześniu 1945 roku. Szacuje się, że do niewoli zachodnich aliantów w trakcie działań wojennych trafiło około 50 tys. jeńców, a do niewoli radzieckiej ponad 500 tys. Fakt, że liczba poddających się zachodnim aliantom żołnierzy była dość niska, wynikał w dużej mierze z indoktrynacji, której władze wojskowe poddawały swoich podwładnych, każąc im bić się aż do śmierci. Poza tym alianci nie byli skorzy do brania jeńców, a wielu żołnierzy japońskich było przekonanych, że ci, którzy się poddadzą i tak zostaną przez nieprzyjaciół zgładzeni.

Joint Base Pearl Harbor-Hickam (JBPHH) – amerykańska morsko-lotnicza baza wojskowa, powstała w wyniku przemianowania z dotychczasowej bazy morskiej Naval Station Pearl Harbor na Hawajach i jej połączenia 31 stycznia 2010 roku z bazą lotniczą Hickam Air Force Base. Jako jednostka organizacyjna marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych, baza nieprzerwanie funkcjonuje od 1899 roku do dnia dzisiejszego. 7 grudnia 1941 roku baza ta stała się celem kombinowanego ataku zespołu uderzeniowego floty Cesarstwa Japonii, co postawiło Stany Zjednoczone wobec konieczności otwartego przystąpienia do II wojny światowej i rozpoczęło zasadniczą część wojny na Pacyfiku. Współcześnie, baza stanowi największą terytorialnie i o największym znaczeniu strategicznym instalację United States Navy na Pacyfiku poza terytorium kontynentalnych Stanów Zjednoczonych, mieszczącą siedziby siedmiu dowództw US Navy, w tym dowództwa amerykańskiej Floty Pacyfiku. 26 maja 1939 roku, rozkazem numer 8143, cały rejon Pearl Harbor został ustanowiony "Obronnym Obszarem Morskim".

Jun’yō Maru – japoński statek transportowy, zatopiony przez brytyjski okręt podwodny HMS „Tradewind”, w wyniku czego śmierć poniosło ponad 5 tys. ludzi.

Kapitulacja Japonii – akt bezwarunkowej kapitulacji Cesarstwa Japonii kończący II wojnę światową, podpisany 2 września 1945 roku.

Kempeitai – japońska żandarmeria wojskowa, istniejąca w latach 1881–1945 jako jednostka w Japońskiej Armii Cesarskiej, pełniąca funkcje tajnej policji politycznej oraz służby kontrwywiadu. Szczyt jej wpływów przypadał na okres II wojny światowej.

Bombardowanie Kure − akcja bojowa amerykańskiego lotnictwa morskiego przeprowadzona w ostatnich dniach lipca 1945 roku, która doprowadziła do zatopienia prawie wszystkich istniejących jeszcze wielkich okrętów Japońskiej Marynarki Wojennej (IJN). Lotnictwo 3 Floty US Navy zaatakowało w dniach 24, 25 i 28 lipca port i okolice bazy morskiej Kure, zatapiając lotniskowiec, trzy pancerniki, pięć krążowników i kilka mniejszych okrętów. W tym samym czasie samoloty Brytyjskiej Floty Pacyfiku (BPF) uderzyły na inne cele na obszarze Morza Wewnętrznego Seto i zatopiły dwa okręty eskortowe typu „D” oraz kilka mniejszych jednostek, a nadto uszkodziły lotniskowiec eskortowy.

Little Boy – kryptonim bomby jądrowej, która została zrzucona 6 sierpnia 1945 na Hiroszimę. Zrzucono ją z wysokości około 9500 m z bombowca Boeing B-29 Superfortress o nazwie Enola Gay, pilotowanego przez płk. Paula Tibbetsa. Bomba wybuchła o 8:16:02 (rano) czasu lokalnego, około 580 m nad centrum miasta.

Masakra na atolu Wake – zbrodnia wojenna popełniona 7 października 1943 roku, w czasie II wojny światowej, na atolu Wake na Pacyfiku. Z rąk żołnierzy japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej zginęło wtedy 97 amerykańskich jeńców wojennych.

Masakra na plantacjach Tol i Waitavalo – zbrodnia wojenna popełniona 4 lutego 1942 roku, w czasie II wojny światowej, na plantacjach Tol i Waitavalo na Nowej Brytanii. Z rąk żołnierzy Cesarskiej Armii Japońskiej zginęło wtedy około 160 australijskich jeńców wojennych.

Masakra na wyspie Bangka – zbrodnia wojenna popełniona przez żołnierzy Cesarskiej Armii Japońskiej podczas wojny na Pacyfiku. 16 lutego 1942 roku na wyspie Bangka na wschód od Sumatry japońscy żołnierze zamordowali około 80 rozbitków z brytyjskiego parowca „Vyner Brooke” i innych statków, wśród nich 21 australijskich pielęgniarek. Te ostatnie zostały przed śmiercią zgwałcone. Masakrę przeżyły zaledwie trzy osoby.

Ochotnicze Oddziały Takasago – ochotnicza formacja zbrojna armii japońskiej złożona z Aborygenów tajwańskich podczas II wojny światowej.

Japońskie naloty na Oregon – dwukrotna próba podpalenia kompleksów leśnych w amerykańskim stanie Oregon we wrześniu 1942 roku, przez zrzucenie bomb zapalających z wodnosamolotu Yokosuka E14Y "Glen", katapultowanego z japońskiego okrętu podwodnego I-25 pilotowanego przez Nobuo Fujitę. Wobec silnego nasiąknięcia poszycia leśnego po padających wówczas deszczach, japońskie usiłowania zakończyły się niepowodzeniem. Były to jedyne naloty lotnicze na kontynentalną część Stanów Zjednoczonych w okresie II wojny światowej.

Pearl Harbor – historyczna baza United States Navy na hawajskiej wyspie Oʻahu, nazwana od zatoki, którą zajmuje. Współczesna baza nosi nazwę Joint Base Pearl Harbor-Hickam i jest połączeniem bazy marynarki i należącej do lotnictwa amerykańskiego wcześniejszej Hickam Air Force Base.

Powstanie w Jesselton – antyjapońskie wystąpienie zbrojne, do którego doszło 9 października 1943 roku, podczas wojny na Pacyfiku, w mieście Jesselton na terytorium okupowanego przez Japonię brytyjskiego protektoratu Borneo Północne.

Quonset hut – amerykański lekki, prefabrykowany barak z cynkowanej blachy stalowej o półkolistym kształcie. Konstrukcja była oparta na projekcie baraków typu Nissen hut, wprowadzonych do użycia przez Brytyjczyków w czasie I wojny światowej. Podczas II wojny światowej wyprodukowano setki tysięcy takich baraków, a nadwyżki trafiły na cywilny rynek konsumencki, powodując, że pojęcie „Quonset hut” zaczęło być rozpoznawalne na świecie. Nazwa wywodzi się od miejsca, gdzie zaczęto budować te baraki, przylądka Quonset na terenie bazy seabees w North Kingstown w stanie Rhode Island. Żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie nazywali je „beczkami śmiechu”.

Rada Wojenna Pacyfiku - ciało konsultacyjne i koordynacyjne działające w obozie aliantów podczas II wojny światowej. Posiedzenia odbywały w Waszyngtonie, zaś pierwsze miało miejsce 1 kwietnia 1942. Początkowo w jej skład wchodzili przedstawiciele USA, Wielkiej Brytanii, Chin, Australii, Nowej Zelandii, Holandii i Kanady. Później dokooptowano także reprezentantów Indii i Filipin. Władze Australii pragnęły, aby Rada stanowiła faktyczne miejsce podejmowania najważniejszych decyzji o działaniach wojennych na Pacyfiku. W praktyce pełniła ona rolę jedynie konsultacyjną, zaś jej rekomendacje trafiały do dowództwa amerykańskiego, które mogło, lecz nie musiały, stosować się do nich.

Strażnicy wybrzeża – przedstawiciele alianckiego wywiadu wojskowego operujący podczas II wojny światowej na wyspach Pacyfiku, gdzie śledzili ruchy nieprzyjaciela i ratowali alianckich rozbitków lub uciekinierów z obozów jenieckich. Odgrywali znaczną rolę na południowo-zachodnim teatrze działań szczególnie podczas walk o Guadalcanal.

Strefa Wspólnego Dobrobytu Wielkiej Azji Wschodniej, Wielki Wschodnioazjatycki Obszar Dobrobytu – japońskie plany utworzenia w 1940 r. z podbitych państw oraz z zajętych europejskich posiadłości w Azji Południowo-Wschodniej bloku państw będących w rzeczywistości podporządkowaną Japonii strefą okupacyjną.

Szarża banzai – nazwa nadana przez aliantów frontalnym atakom żołnierzy Cesarskiej Armii Japońskiej samobójczo szarżujących na przeciwnika podczas II wojny światowej.

Taktyka żabich skoków – taktyka walki w czasie II wojny światowej, wymyślona przez generała Douglasa MacArthura i wykorzystywana przez Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych w czasie wojny na Pacyfiku z Japończykami od 1943. Polegała ona na opanowywaniu po kolei strategicznie najważniejszych wysp na drodze do Japonii, przerywana przygotowaniem baz lotniczych i morskich na zdobytych terenach w celu zaatakowania następnego archipelagu. Przyspieszyło to znacznie wygraną wojsk amerykańskich.

Tokyo Express – określenie nadane przez żołnierzy alianckich okrętom Japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej, które w okresie walk na Pacyfiku w trakcie II wojny światowej pod osłoną nocy dostarczały żołnierzy, zaopatrzenie i wyposażenie dla sił operujących na wyspach archipelagu Wysp Salomona i Nowej Gwinei w latach 1942–1943, zwłaszcza podczas walk o Guadalcanal.

Wojna podwodna na Pacyfiku 1941–1945 – ciąg działań wojennych w latach 1941–1945 na obszarze Oceanu Spokojnego i Oceanu Indyjskiego w ramach wojny na Pacyfiku, prowadzonych przez okręty podwodne flot Stanów Zjednoczonych i Cesarstwa Japonii oraz kilka jednostek podwodnych brytyjskiej Royal Navy i holenderskiej Koninklijke Marine, a także jednostki nawodne Stanów Zjednoczonych i Japonii prowadzące działania przeciwpodwodne.