WWarmia – kraina historyczna położona w województwie warmińsko-mazurskim. Pierwotnie terytorium pruskiego plemienia Warmów, a następnie autonomiczne państewko kościelne istniejące w latach 1243–1772 w południowych Prusach. W latach 1466-1772 Warmia wchodziła w skład Polski.
WBałdy – osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
WSanktuarium Maryjne w Gietrzwałdzie – istnieje tu od XVI w. kult związany z Matką Boską i obrazem Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej w formie Madonny Piastunki z dziecięciem (Hodigitria).
WBisztynek – miasto na Warmii w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek.
WChomąto (Pantera) – herb szlachecki.
WDiecezja Elbląska – jedna z trzech diecezji obrządku łacińskiego metropolii warmińskiej w Polsce, historycznie nawiązująca do diecezji pomezańskiej utworzonej 28 lipca 1243 decyzją legata papieskiego Wilhelma z Modeny, a zatwierdzoną przez papieża Innocentego IV 30 lipca 1243. Ustanowiona 25 marca 1992 przez papieża Jana Pawła II bullą Totus Tuus Poloniae populus, powstała z części diecezji: gdańskiej, warmińskiej i chełmińskiej.
WDobre Miasto – miasto na Warmii w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Dobre Miasto. Ośrodek usługowy i przemysłowy na Pojezierzu Olsztyńskim nad Łyną, ok. 25 km na północ od Olsztyna. Jedno z miast aglomeracji olsztyńskiej.
WFlaga Olsztyna – jeden z symboli miejskich Olsztyna.
WGermanizacja nazw w Prusach – proces zmian nazw miejscowych niemających pochodzenia niemieckiego, zachodzący w XIX i XX wieku w państwie pruskim – do 1918 w Królestwie Prus, a następnie w kraju związkowym Prusy. Szczególne nasilenie zmian miało miejsce w III Rzeszy. Do 1939 roku zmiany dotyczyły pruskich prowincji na Dolnym i Górnym Śląsku oraz w Prusach Wschodnich, a po 1939 na terytoriach zagrabionych Rzeczypospolitej Polskiej. Zmiany, jakich dokonano po 1939 na obszarze tzw. Kraju Warty oraz Okręgu Rzeszy Gdańsk – Prusy Zachodnie, odbywały się poza obszarem Prus i w niniejszym artykule nie zostały omówione.
WGłazy narzutowe na Warmii i Mazurach dotarły ze Skandynawii w okresie zlodowaceń. W okresie ostatniego tysiąca lat znaczna część trwałego materiału, jakim jest kamień, wykorzystana została do wznoszenia budowli obronnych, sakralnych, mieszkalnych oraz dróg. Wiele kamieni ubyło w XX w. W czasie II wojny światowej na skalę przemysłową pozyskiwano kamienie w miejscowości Błaskowizna nad jeziorem Hańcza. Wytwarzane z nich kruszywo służyło do budowy bunkrów w Wilczym Szańcu. W przeszłości Prusowie największe kamienie traktowali jako obiekty kultu lub wykorzystywali jako ołtarze ofiarne. Taki pruski ołtarz ofiarny stanowi fundament ołtarza w kościele ewangelickim w Olsztynie. Obecnie pojedyncze głazy objęte są ochroną konserwatorską i stanowią pomniki przyrody.
WGłotowo – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dobre Miasto, w dolinie rzeki Kwieli.
WGościniec Niborski – dawniej nazywany traktem królewskim lub starym gościńcem, dawny trakt komunikacyjny, biegnący z Olsztyna do Nidzicy, a dalej do granicy Prus z Polską. Gościniec niborski stanowił fragment histotycznego szlaku z Warszawy do Królewca. Obecnie zachowały się fragmenty tej drogi, lepiej rozpoznane na odcinku Bartąg i Ruś. Jest to jeden z nielicznych średniowiecznych traktów, który nie został zamieniony w asfaltowe drogi.
WHerb Warmii – Warmia jako państwo dwuczłonowe posługiwała się w swoich domenach dwoma herbami: biskupstwa warmińskiego i kapituły warmińskiej. Podobnie jak w przypadku herbów Rzeczypospolitej Obojga Narodów oba herby Warmii uważano za równorzędne i tak występują na Mapie Świętej Warmii wykonanej w roku 1755.
WO Warmio moja miła, utwór znany również pod tytułami Hymn Warmiński i Hymn warmiński – utwór muzyczny powstały w 1920 roku jako propolska pieśń plebiscytowa. Oficjalny hymn i hejnał Miasta Olsztyna.
WJeziorany – miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, na Warmii nad rzeką Symsarną, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Jeziorany. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. olsztyńskiego.
WKościół św. Bartłomieja w Jezioranach — świątynia parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Jezioranach.
WKoń trakeński – rasa konia pochodzenia staropruskiego.
WKortówka – struga, lewostronny dopływ Łyny o długości 4,99 km.
WKośna – rzeka w Polsce, pośredni dopływ Pisy i Wadąga.
WMapa Świętej Warmii została wykonana w roku 1755 przez matematyka i geografa z Elbląga, Jana Fryderyka Enderscha (1705-1796). Wykonał ją na zlecenie biskupa warmińskiego Adama Stanisława Grabowskiego, a obejmowała ona obszar księstwa warmińskiego.
WMauzoleum Hindenburga – nieistniejące już mauzoleum marszałka Paula von Hindenburga, pomiędzy Olsztynkiem i Sudwą. Obiekt wybudowany w latach 1924–1927 pierwotnie jako pomnik poległym obok cmentarza wojennego bitwy pod Tannenbergiem, w latach 1934–1935 przebudowany.
WMołdyty – osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bisztynek. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W przeszłości Mołdyty znajdowały się na terenie powiatu reszelskiego, a później powiatu biskupieckiego.
WMuzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku – muzeum na wolnym powietrzu, zwane potocznie skansenem znajdujące się w Olsztynku. Skrót: MBL-PE w Olsztynku.
WMyki – wieś w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do woj. olsztyńskiego.
WNazwa Warmii – pol. i łac. Warmia, niem. Ermland, warm. Warńija, maz. Warmzia, prus. *Wārmi. Początkowo nazwa krainy położonej u wybrzeża Zalewu Wiślanego, zamieszkałej przez pruski lud Warmów, gdzie w 1243 roku umiejscowiono siedzibę biskupstwa warmińskiego. Od niej swą nazwę przejęło państewko kościelne i kraina historyczna.
WPark Miniatur Warmii i Mazur – atrakcja edukacyjno-rozrywkowa, której celem jest przybliżenie bogactwa kulturalnego, etnograficznego i architektonicznego regionów Warmii i Mazur. Park powstał w 2009. Zlokalizowany jest w Gierłoży tuż obok Kętrzyna, w bezpośrednim sąsiedztwie Wilczego Szańca. Swoim zasięgiem obejmuje obszar ponad 30 000 m².
WPojezierze Olsztyńskie (842.81) – duży mezoregion fizycznogeograficzny na Pojezierzu Mazurskim.
WPowiat reszelski – dawny powiat, przejściowo ze stolicą w Reszlu a następnie przez dłuższy czas w Biskupcu, istniejący od 1818, a na terenie Polski w latach 1945–1958 na terenie obecnych powiatów: olsztyńskiego, kętrzyńskiego i bartoszyckiego.
WPurda – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda, około 15 km na południowy wschód od Olsztyna.
WFerdinand von Quast – niemiecki architekt i konserwator zabytków, pierwszy pruski królewski konserwator zabytków.
WRejencja olsztyńska – pruska i niemiecka jednostka administracyjna istniejąca na terenie Prus Wschodnich w latach 1905–1945.
WRezerwat przyrody Las Warmiński im. prof. Benona Polakowskiego – leśny rezerwat przyrody położony na terenie gmin Stawiguda i Purda w powiecie olsztyńskim w województwie warmińsko-mazurskim. Został utworzony w 1982 r. pod nazwą Las Warmiński na terenie Nadleśnictwa Nowe Ramuki. Położony jest między Jeziorem Łańskim a wsią Ruś. Powierzchnia rezerwatu wynosi 1819,72 ha.
WRównina Warmińska (313.56) – mezoregion fizycznogeograficzny w północnej Polsce, we wschodniej części Pobrzeża Gdańskiego, zaliczany do mezoregionu typu obniżeń, kotlin, większych dolin i równin akumulacji wodnej przeważnie z wydmami w regionie nizin i obniżeń, przechodzący od wschodu we Wzniesienia Górowskie i Równinę Ornecką, od północy i północnego zachodu w Wybrzeże Staropruskie, od południa w Pojezierze Iławskie, od zachodu w Żuławy Wiślane i Wysoczyznę Elbląską.
WSątopy – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bisztynek, przy drodze z Reszla do Bisztynka. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie olsztyńskim. Wieś znajduje się w historycznym regionie Warmia.
WStoczek Klasztorny – część wsi Stoczek w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie lidzbarskim, w gminie Kiwity.
WŚwięta Lipka – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Reszel.
WTraktaty welawsko-bydgoskie – dwa traktaty z 1657, których głównym postanowieniem było zerwanie zależności lennych pomiędzy Rzecząpospolitą a Prusami Książęcymi i uzyskanie suwerenności dynastii Hohenzollernów na tym terytorium. Polska utraciła wpływ na politykę Prus i oddała im w lenno ziemię lęborsko-bytowską.
WWałsza – rzeka na Warmii.źródła: południowe stoki Góry Zamkowej okolice miejscowości Dzikowo Iławeckie w gminie Górowo Iławeckie długość: 67 km powierzchnia dorzecza: 406,4 km² średni przepływ: 1 m³/s maksymalny przepływ: 11,5 m³/s uchodzi do rzeki Pasłęki
WWojewództwo warmińsko-mazurskie – jednostka podziału administracyjnego Polski, jedno z 16 województw. Położone jest w północno-wschodniej części kraju. Siedzibą wojewody i władz samorządu województwa jest Olsztyn. Obejmuje obszar 24 173,47 km² i liczy około 1,42 mln mieszkańców.
WZamek biskupi w Lidzbarku Warmińskim – zamek z XIV wieku znajdujący się w Lidzbarku Warmińskim, należący do najcenniejszych zabytków architektury gotyckiej w Polsce. Od 2018 pomnik historii.
WZamek biskupi w Ornecie – ruiny zamku znajdujące się w mieście Orneta, w województwie warmińsko-mazurskim.
WZamek w Nidzicy – został wybudowany w XIV wieku w stylu gotyckim.
WZwiązek Pruski – organizacja do obrony interesów i praw, o powołaniu której zadecydowano na zjeździe ziem i miast pruskich w Elblągu 21 lutego 1440 r. Projekt statutu został ustalony, wyznaczono termin zjazdu celem opieczętowania aktu na 13 marca, na który postanowiono zwołać nieobecne w Elblągu okręgi Prus. Hans von Ziegenberg przewodniczył ośmioosobowej delegacji do wielkiego mistrza, która przedstawiła mu konieczność założenia związku wobec zatargów w Zakonie i zamiarów Polaków. Delegaci prosili o utrzymanie przywilejów i obiecywali wielkiemu mistrzowi pomoc w utrzymaniu się przy władzy.