W

Archeologia pradziejowa – jeden z działów archeologii zajmujący się badaniem pozostałości materialnych społeczeństw ludzkich czasów przedhistorycznych. Obiektem badań archeologii pradziejowej są wszelkie znaleziska dotyczące społeczności powstałych od czasów najdawniejszych do wynalezienia pisma. Bada i interpretuje rozmaite artefakty działalności ludzi, takie jak znaleziska wydobyte podczas wykopalisk, malowidła naskalne czy petroglify.

W

Bâton de commandement lub bâton percé – nazwa nadana typowi paleolitycznych narzędzi o nieznanej funkcji, charakterystycznych dla kultur magdaleńskiej i częściowo oryniackiej. Wykonywane z poroża renifera lub jelenia, miały postać podłużnego przedmiotu o kształcie litery T lub Y, z cylindrycznym trzpieniem oraz przewierconą końcówką.

W

Człowiek z Tollund – zmumifikowane zwłoki mieszkańca Półwyspu Jutlandzkiego pochodzące z epoki żelaza. Zostały one odnalezione 6 maja 1950 r. na torfowisku nieopodal Silkeborg w Danii.

W

Dialektikê. Cahiers de typologie analytique – czasopismo naukowe poświęcone archeologii prehistorycznej, ukazujące się w latach 1973–1987. Było wydawane przez Centre de palethnographie stratigraphique Arudy, kierowane przez Georgesa Laplace. Czasopismo to poprzedził jeden tom Cahiers de typologie analytique, który ukazał się w roku 1972 r.

W

Hipoteza solutrejska – jedna z hipotez wyjaśniających sposób osiedlenia się ludzi na kontynencie amerykańskim. Zakłada ona, że w czasach prehistorycznych niektóre grupy ludzi zamieszkujących Europę i identyfikowanych z tzw. kulturą solutrejską mogły dotrzeć do Ameryki Północnej żeglując na zachód przez Atlantyk wzdłuż czoła lądolodu pokrywającego część półkuli północnej podczas ostatniego zlodowacenia. Hipoteza ta, konkurencyjna wobec powszechnie akceptowanej zakładającej przybycie ludzi do Ameryki z Azji przez obecną Cieśninę Beringa, ogłoszona została przez Dennisa Stanforda ze Smithsonian Institution i Bruce Bradleya z Uniwersytetu Exeter. Nie należy stawiać jej w opozycji wobec hipotezy przybycia ludzi z Azji, w rzeczywistości nie wyklucza ona wcale słuszności tej drugiej, bowiem możliwe jest, iż prehistoryczni ludzie dotarli do obu Ameryk różnymi trasami i w różnych okresach.

W

Krzemień czekoladowy. Jest to jedna z wielu odmian krzemienia. Powstała w okresie jurajskim.

W

Okres lateński – okres w pradziejach Europy Środkowej i Zachodniej trwający od 400 p.n.e. do początku naszej ery. Nazwa okresu pochodzi od stanowiska archeologicznego w La Tène. W tym czasie Europa znajdowała się pod kulturowymi wpływami stylu lateńskiego wywodzącymi się z obszarów zamieszkanych przez Celtów. Kultura lateńska powstała jako kontynuatorka zespołu zachodniohalsztackich grup kulturowych. Na jej peryferiach rozwijały się odmiany kultury lateńskiej: celtycko-iliryjska, celtycko-tracka i celtycko-germańska. Kolonizacja celtycka objęła również ziemie Europy Środkowo-Wschodniej; Czechy, gdzie osiedlili się Bojowie, Morawy (Wolkowie), Słowacja Górny i Dolny Śląsk, część Małopolski (Anartowie).

W

Wąwóz Olduvai lub Oldupai – wąwóz położony w północno-zachodniej Tanzanii przy granicy Parku Narodowego Serengeti na obszarze Wielkich Rowów Afrykańskich.

W

Ötzi – przydomek nadany szczątkom człowieka, który zmarł ok. 3300 lat p.n.e. Przydomek ten pochodzi od nazwy doliny Ötztal w Południowym Tyrolu, w Alpach Ötztalskich, ponad którą znaleziono jego zamrożone w lodowcu alpejskim ciało.

W

Prehistoria ziem rosyjskich to okres dziejów ziem rosyjskich od pojawienia się na nich pierwszych człowiekowatych i samego człowieka współczesnego do pojawienia się pisma. Ze względu na zróżnicowanie kulturowe ziem rosyjskich w okresie prehistorycznym wyróżnia się cztery zasadnicze obszary badań: Rosję europejską, Północny Kaukaz, Syberię i Daleki Wschód. Za koniec prehistorii europejskiej części Rosji przyjmuje się tradycyjnie VIII wiek naszej ery.

W

Señora de Cao – licząca blisko 1700 lat mumia dwudziestokilkuletniej kobiety znaleziona na północy Peru, zachowana w doskonałym stanie. Najprawdopodobniej należała do plemiennej elity kultury Moche. Wielkie wrażenie robią włosy kobiety, wciąż tkwiące w skórze jej głowy. Całe jej ciało pokryte jest tatuażami przedstawiającymi węże, pająki oraz geometryczne postacie.

W

Jaskinia Šipka – stanowisko archeologiczne z okresu środkowego paleolitu, położone na Morawach, koło Štramberka, na zboczu góry Kotouč. Pomnikiem przyrody zostało ogłoszone 9 stycznia 1960.

W

Sweet Track – prehistoryczna droga przeprawowa przez mokradła Somerset Levels w Anglii, w hrabstwie Somerset. Najstarsza ze znanych świadomie poprowadzonych dróg w Europie, której budowa sugeruje prowadzenie przemyślanych prac inżynierskich. Badania dendrochronologiczne budulca drewnianego umożliwiły dokładne podanie wieku drogi. Została wykonana w roku 3807 lub 3806 p.n.e. Uważa się, że jest to najstarsza zachowana droga na świecie. Druga co do wieku prehistoryczna droga w hrabstwie, Abott's way pochodzi z roku 2000 p.n.e.

W

Szanidar – rozległa jaskinia w Kurdystanie w północnej części Iraku, w pobliżu granicy tureckiej. Położona na wysokości 822 m n.p.m. w południowych zboczach masywu Baradost, ma powierzchnię ok. 1000 m2, była wykorzystywana jako miejsce obozowania od czasów paleolitu.

W

Szlak bursztynowy – szlak handlowy między europejskimi krajami basenu Morza Śródziemnego a ziemiami leżącymi na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego. W znaczeniu węższym jest to przebieg tras zorganizowanych wypraw po bursztyn, nasilonych od I wieku n.e.

W

Technika klaktońska - sposób uzyskiwania zdatnego do dalszej obróbki półsurowca odłupkowego (słupkowego) stanowiący charakterystyczną cechę kultury klaktońskiej, jednej z najstarszych kultur dolnego paleolitu. Jej nazwa pochodzi od stanowiska eponimicznego Clacton-on-Sea w Wielkiej Brytanii w hrabstwie Essex.

W

Technika lewaluaska - nazwa tej techniki pochodzi od eponimicznego stanowiska Levallois-Perret, obecnie przedmieścia Paryża.

W

Teoria kurhanowa – hipoteza zaproponowana w 1956 roku przez amerykańską archeolog litewskiego pochodzenia Mariję Gimbutas w monografii The Prehistory of Eastern Europe, Part I. Jest to model rozprzestrzeniania się języka praindoeuropejskiego, obejmujący w przybliżeniu lata 4400–2800 p.n.e. Teoria ta była stale modyfikowana przez autorkę, aż do lat 90. XX wieku. Nazwa pochodzi od dawnych zwyczajów pogrzebowych rozpowszechnionych na euroazjatyckim stepie – składania ciała w kurhanie.

W

Wadi al-Hitan – wadi na Pustyni Zachodniej w północno-zachodnim Egipcie, w muhafazie Fajum, około 70 kilometrów na południowy zachód od oazy Fajum.

W

Yuka (mamut) – dwuipółroczny zakonserwowany mamut włochaty sprzed 39 tysięcy lat odnaleziony w syberyjskiej wiecznej zmarzlinie w 2010 roku. Według Bernarda Buiguesa z organizacji Mammuthus zwięrzę było ofiarą ataku lwów jaskiniowych, potem zaś miało być zaatakowane i dobite przez ludzi. Niniejsze wnioski wysunięto na podstawie niezagojonych ran na ciele zwierzęcia.

W

Żmijowe Wały – ziemne wały obronne o średniej wysokości 6-8 m i szerokości 14-16 m, rozmieszczone w stepowej i lasostepowej strefie Ukrainy. Ich łączna długość osiąga 2000 km. Badania metodą datowania radiowęglowego wykazały, że wały budowano od II wieku przed n.e. do VII wieku n.e. Nie jest pewne kto wały zbudował - wśród hipotez wymienia się między innymi rolniczych Sarmatów przeciwko koczowniczym Scytom lub Gotów z Oium przeciwko Hunom lub słowiańskich Antów.