39 Chrześcijaństwo

Chrześcijaństwo – monoteistyczna religia objawiona, określana niekiedy jako „chrystianizm”. Jest oparta na nauczaniu Jezusa Chrystusa przekazanym w ewangeliach kanonicznych oraz treści pism religijnych składających się na Biblię. Chrześcijaństwo narodziło się w I wieku n.e. w Palestynie. Obecnie jest ono największą religią, skupiającą 32% ludności świata, z czego ponad połowa to katolicy, ponad jedna trzecia – protestanci, a pozostali – prawosławni.

Alumnat papieski – placówka naukowo-wychowawcza przygotowująca kandydatów do kapłaństwa i pracy misyjnej.

Chrystianofobia – lęk lub nienawiść, odczuwane wobec chrześcijan.

Chrzest dzieci – praktykowane w wyznaniach chrześcijańskich skupiających większość wiernych – katolicyzmie, prawosławiu i ewangelicyzmie – udzielanie sakramentu chrztu małym dzieciom.

Chrzest wiary lub chrzest świadomy – forma chrztu praktykowana w niektórych wyznaniach chrześcijańskich, głównie we wspólnotach anabaptystycznych, w baptystycznych, adwentystycznych, w większości zielonoświątkowych oraz w organizacji Świadkowie Jehowy.

D.O.M. – akronim umieszczany na nagrobkach i kościołach chrześcijańskich. Na nagrobkach napis D.O.M znaczy Domus Omnium Mortuorum: dom wszystkich zmarłych.

Dekalog inaczej Dziesięć przykazań – zbiór podstawowych nakazów moralnych obowiązujących pierwotnie wyznawców judaizmu, a następnie przyjęty przez chrześcijan.

Dom parafialny – budynek użyteczności publicznej będący własnością parafii, zazwyczaj ulokowany w pobliżu kościoła, przeznaczony na działalność społeczną, duszpasterską, oświatową, katechetyczną, charytatywną lub opiekuńczą. Dom parafialny może również stanowić mieszkanie dla duchowieństwa lub osób zakonnych, jednak nie jest to jego główna funkcja.

Dyscyplina – narzędzie cielesnego umartwiania i pokuty, a także do wymierzania kary cielesnej w szkołach, najczęściej w postaci rózgi brzozowej oraz dyscypliną wykonaną z pasków rzemiennych lub deseczki.

Ecclesia Reformata et Semper Reformanda – jedno z haseł protestantyzmu, zakładające, że nieustanną potrzebą kościoła chrześcijańskiego jest reformacja w oparciu o Słowo Boże. Tradycja, w protestantyzmie nieuznawana za źródło wiary, podlega stałej rewizji. Kościół, który nie podlega reformacji, staje się martwy duchowo. Hasło to jest szczególnie podkreślane w kościołach tradycji reformowanej.

Filozofia chrześcijańska – termin oznaczający różne kierunki, prądy, tradycje i poglądy filozoficzne bazujące w różnym stopniu na chrześcijaństwie. Zasadność wyróżniania filozofii chrześcijańskiej, jak i jej zakres znaczeniowy są przedmiotem sporów.

Gałąź Dawidowa – sekta powstała w 1955 roku, składająca się z byłych członków społeczności Dawidian.

Herezja – doktryna religijna odrzucana przez władze kościelne lub religijne jako błędna. Koncepcja taka ma zastosowanie m.in. w buddyzmie, chrześcijaństwie, islamie, judaizmie oraz hinduizmie.

Inicjacja występuje w następujących znaczeniach:rozpoczęcie czynności, procesu działania ceremonia przyjęcia nowego członka obrzęd przejścia na kolejny, wyższy poziom wtajemniczenia, inicjacja seksualna – rozpoczęcie współżycia, obcowania płciowego.

Intronizacja – wyniesienie na tron. Terminem tym określa się wyniesienie do rządów nowego papieża lub biskupa, a także koronację króla.

Jahwe – Bóg czczony w judaizmie i chrześcijaństwie, uważany za Istotę Najwyższą, pojmowany na sposób monoteistyczny.

Katecheza – formacja chrześcijańska, mająca na celu przekazanie wiary osobom nieochrzczonym oraz ochrzczonym dzieciom i młodzieży, oraz wszystkim, którzy nie doświadczyli wtajemniczenia chrześcijańskiego lub chcą rozwinąć swoją wiarę.

Kerygmat – w teologii chrześcijańskiej głoszenie Słowa Bożego, a w ujęciu biblijno-teologicznym pojęcie określa publiczne i uroczyste ogłaszanie dzieła zbawienia przez Boga i objawienia go w ukrzyżowanym i zmartwychwstałym Chrystusie. Proklamacja jest połączona z wezwaniem do nawrócenia i chrztu. W sensie szerszym termin „kerygmat” określa treść głoszenia, zaś równocześnie, jak również – w sensie ścisłym – czynność publicznego, uroczystego głoszenia.

Konwersja – zmiana wyznania w obrębie religii chrześcijańskiej lub przejście z innej religii na chrześcijaństwo. Osoba zmieniająca wyznanie chrześcijańskie to konwertyta.

Kult obrazów, ikonolatria, ikonodulia – element kultu religijnego większości religii przejawiający się wykorzystaniem materialnych wytworów kultury - sztuk plastycznych - w różnorakich przejawach indywidualnego i grupowego życia religijnego. W węższym, ale powszechniejszym rozumieniu termin odnosi się do elementu doktryny chrześcijańskiej.

Kurs Alpha – spotkania organizowane przez wspólnoty chrześcijańskie, w których mogą brać udział ludzie wszystkich wyznań, jak i ludzie, którzy w Boga nie wierzą w ogóle. Celem spotkań jest dyskusja na temat wiary.

Memento mori – przypomnienie, że nie da się uniknąć śmierci.

Miłosierdzie Boże – w teologii chrześcijańskiej główna prawda wiary i największy z przymiotów Boga, polegający na przebaczeniu grzesznikom.

Moryskowie – muzułmańska ludność Półwyspu Iberyjskiego, która po zwycięstwie Rekonkwisty w 1492 roku zdecydowała się na przyjęcie chrześcijaństwa. Analogicznie, ludność pochodzenia żydowskiego, która również przyjęła chrzest, nazywano marranami. Moryskami nazywano także renegatów, którzy przyjęli islam i walczyli po stronie muzułmanów przeciw Europejczykom.

Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia – w Kościele katolickim Rok Jubileuszowy, który rozpoczął się 8 grudnia 2015 roku, a zakończył się 20 listopada 2016. Otwarcie Jubileuszu Miłosierdzia przypadło w 50. rocznicę zakończenia Soboru Watykańskiego II.

Pierścień biskupi – jeden z symboli władzy biskupiej w religii chrześcijańskiej. Noszony na serdecznym palcu prawej dłoni jest znakiem zaślubin biskupa z diecezją. Biskup ma obowiązek nosić go każdego dnia, w czasie każdej liturgii z wyjątkiem Wielkiego Piątku. Kolista forma pierścienia, nie mająca ani początku, ani końca symbolizuje wieczność. Noszenie pierścienia jest także znakiem wierności

Prozelityzm – nawracanie innych na swoją wiarę.

Prymat Świętego Piotra – doktryna katolicka o pierwszeństwie biskupa Rzymu w przewodzeniu Kościołowi i w strzeżeniu depozytu nauki wiary i moralności jako następcy św. Piotra Apostoła. Doktryna ta jest elementem strukturalnym Kościoła w rozumieniu katolickim.

Relikwiarz – naczynie kultu religijnego w kształcie krzyża, monstrancji, puszki lub skrzynki do przechowywania doczesnych szczątków – relikwii. Wykonany zazwyczaj z metalu szlachetnego lub kości słoniowej, często zdobiony drogimi kamieniami lub malowidłami.

Seminarium duchowne – w Kościołach chrześcijańskich, w katolicyzmie, prawosławiu, a także protestantyzmie, instytucja przygotowująca przyszłych prezbiterów, poprzez wprowadzanie w duchowość chrześcijańską i prezbiteratu, studia teologiczne oraz kształcenie umiejętności duszpasterskich.

Skrucha – refleksja nad własnym zachowaniem i poczucie żalu za złe czyny. Zwykle wiąże się z postanowieniem zmiany i prowadzenia bardziej odpowiedzialnego życia. Może stanowić jeden z elementów psychoterapii.

Soboty – niskie podcienia wsparte na słupach i przykryte jednospadowym dachem, otaczające drewniane kościółki lub cerkwie, na całym lub części ich obwodu, mające konstrukcję słupową, a w dolnej części zazwyczaj odeskowane lub odgrodzone balustradą.

Szkółka niedzielna – ogólna nazwa wielu rodzajów edukacji religijnej prowadzonej w niedzielę przez różne wyznania. W wyznaniach świętujących sobotę nosi ona nazwę „szkółki sobotniej”.

Świętej pamięci – określenie stosowane w odniesieniu do zmarłych osób wyznania chrześcijańskiego, jak również zmarłych w obrębie kultury chrześcijańskiej. Na nagrobkach, tablicach, epitafiach, nekrologach i klepsydrach najczęściej stosowany jest akronim śp. lub Ś. † P. z krzyżem lub bez krzyża między literami.

Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom – coroczna ogólnopolska akcja charytatywna organizowana przez katolicką Caritas, ewangelicką Diakonię i prawosławną Eleos. Zbiera pieniądze na rzecz dzieci m.in. poprzez rozprowadzanie wigilijnych świec i zachęcaniu do wysyłania specjalnych wiadomości SMS.

World Apostolic Congress on Mercy – cykliczne, międzynarodowe spotkanie duchownych i świeckich mające na celu propagowanie orędzia miłosierdzia zapoczątkowanego przez św. Faustynę.

Wyznawca – termin stosowany w chrześcijaństwie dla określenia postaci otoczonej pośmiertnym kultem, która zmarła śmiercią naturalną.

Złota legenda – jeden z najpopularniejszych średniowiecznych zbiorów żywotów świętych, legend hagiograficznych i opowiadań apokryficznych ułożonych w porządku kalendarza kościelnego.

Zmartwychwstanie lub wskrzeszenie zmarłych – przywrócenie do życia ciał osób zmarłych.