W

Chłopi, włościanie – warstwa społeczna zamieszkująca tereny wiejskie, dominująca w społeczeństwach przedindustrialnych, zajmująca się produkcją rolną. Chłopów charakteryzuje odrębność warunków życia, obyczajów i tradycji, wynikająca z powiązania miejsca pracy z gospodarstwem domowym oraz uzależnienie procesu produkcji od warunków naturalnych.

W

Bitwa pod Cassel – starcie zbrojne, które miało miejsce 23 sierpnia 1328 r. w trakcie powstania chłopów i mieszczan we Flandrii, tzw. powstania Flandrii Morskiej.

W

Chłopomania – ludomania, w postaci zainteresowania życiem wsi i społeczności chłopskiej oraz nurt kulturalno-artystyczny, który pojawił się wśród inteligencji młodopolskiej i ukraińskiej w drugiej połowie XIX wieku.

W

Chutor – odosobniony, najczęściej niewielki punkt osadniczy; znaczenie tego słowa zmieniało się w różnych okresach historycznych. W XVI–XVII wieku mianem chutoru określana była jednozagrodowa osadnicza posiadłość wiejska na słabo zaludnionych obszarach Ukrainy i Rosji, położona pośród pól i stepów, złożona z jednego lub kilku zabudowań i stanowiących jedno gospodarstwo. W okresie późniejszym chutor oznaczał także przysiółek osiedla albo stanicy kozackiej. Na terenach Polski i innych krajów o większej gęstości zaludnienia do pewnego stopnia chutorowi odpowiadał folwark.

W

Czworak – budynek mieszkalny o czterech mieszkaniach, z których każde ma osobne wejście z zewnątrz, wchodzący w skład zespołu zabudowań dworskich lub folwarcznych. Przeznaczony zazwyczaj dla służby folwarcznej lub sezonowych robotników rolnych.

W

Druga krucjata pasterzy – zwyczajowa nazwa dla ruchu, który ogarnął znaczną część dolnych warstw społeczeństwa francuskiego w 1320 roku. Celem krucjaty było wsparcie rekonkwisty na Półwyspie Iberyjskim.

W

Folwark – istniejący od XII wieku rodzaj gospodarstwa rolnego, a od XIV wieku także rolno-hodowlanego, nastawiony na produkcję zboża i innych surowców agrarnych przeznaczonych na zbyt, wykorzystującego pracę pańszczyźnianych chłopów a po zniesieniu pańszczyzny – robotników najemnych. Organizacja folwarku pańszczyźnianego oraz relacje ekonomiczne i społeczne między chłopami a feudałami zostały tak skonfigurowane aby zapewnić właścicielowi ziemskiemu i jego rodzinie środki potrzebne do komfortowego i wygodnego życia.

W

Fornal – w XIX-XX w. najemny robotnik rolny obsługujący konie, pracujący z nimi w folwarkach, niekiedy zwany też ratajem. Jeden fornal obsługiwał zazwyczaj 1-2 pary koni roboczych wraz z wozem. Fornal otrzymywał wynagrodzenie w naturaliach i gotówce, względnie wysokie w stosunku do innej służby dworskiej; w okresach pilnych robót zobowiązany był do dostarczenia folwarkom dodatkowej siły roboczej na swój własny rachunek. W okresie międzywojennym określenie fornal rozszerzano niekiedy na ogół robotników rolnych. W Polsce kategoria fornala zanikła po 1945 roku.

W

Herb chłopski – herb używany przez rodziny lub osoby stanu chłopskiego.

W

I wyprawa ludowa (1096) – mająca miejsce w okresie pierwszej krucjaty masowa wędrówka chłopów, biedoty, drobnego rycerstwa i pospolitych przestępców, zainicjowana pod wpływem przemówienia papieża Urbana II przez Piotra z Amiens, znanego jako "Piotr Pustelnik".

W

Kultura ludowa – kultura niższych warstw społeczeństw narodowych istniejąca od średniowiecza aż do połowy XX wieku, kiedy zakończył się proces jej stopniowego zaniku. W węższym znaczeniu pojęcie to oznacza sumę wytworów wiejskich społeczności lokalnych.

W

Kułak – pejoratywne określenie stosowane w ZSRR, a następnie w państwach bloku wschodniego wobec bogatego chłopa uznanego za zdziercę, wroga klasowego i "pijawkę na zdrowym ciele społeczności wiejskiej".

W

Kurucowie, kurucy – zbrojni chłopscy powstańcy występujący na Węgrzech przeciw panowaniu Habsburgów. Główne wystąpienia kuruców to powstanie Thökölyego (1672) i Rakoczego (1703–1711).

W

Lollardzi, lollardowie – członkowie ruchu plebejsko-religijnego w Anglii i Szkocji w XIV i XV w., powstałego pod wpływem nauk Jana Wiklefa, stanowiący przejaw opozycji wobec Kościoła. Lollardzi występowali przeciwko nadużyciom kleru i celibatowi księży, a popierali likwidację majątków kościelnych.

W

{{Wojna infobox}} Nieznane pola: "www". Bitwa pod Mihăileni – decydująca bitwa powstania chłopskiego w Siedmiogrodzie stoczona 7 grudnia 1784 roku.

W

Muzyka ludowa – jeden z najstarszych przejawów kultury duchowej każdej grupy etnicznej. Miała związek z codziennym i religijnym życiem ludzi. Przetrwała na wsi. W miastach funkcjonują profesjonalne zespoły specjalizujące się uprawianiem muzyki ludowej. Ich występy nadal cieszą się popularnością podczas większych miejskich (lokalnych) imprez masowych i uroczystości.

W

Obszczina – wspólnota wiejska w Rosji. Polegała na wspólnym użytkowaniu ziemi i lasów, a indywidualnym – zabudowań i inwentarza, oraz na zbiorowej poręce i odpowiedzialności. Reforma agrarna Piotra Stołypina (1906) umożliwiła chłopom występowanie z obszcziny.

W

Pańszczyzna – w okresie feudalizmu obowiązek przymusowej pracy w formie renty feudalnej, wykonywanej przez chłopów na rzecz właściciela ziemskiego w wymiarze ustalonym jednostronnie przez niego, bądź według norm zwyczajowych lub prawnych. Pierwotnie podstawą odrabiania pańszczyzny było posiadanie przez chłopów gospodarstw na ziemiach pańskich, później świadczenie wynikało z samego poddaństwa, na podstawie którego do odrabiania pańszczyzny zmuszono nawet chłopów nie posiadających ziemi. Dzień pracy pańszczyźnianej rozpoczynał się o świcie, a kończył o zmroku. W południe była przerwa, aby zjeść posiłek, który należało zabrać z domu. Na ziemiach polskich spóźnienie karano chłostą, zazwyczaj wymierzano 5 uderzeń kijem. Uzupełniająca konwencja w sprawie zniesienia niewolnictwa, handlu niewolnikami oraz instytucji i praktyk zbliżonych do niewolnictwa, podpisana 7 września 1956 roku w Genewie wymieniała pańszczyznę w ramach instytucji i praktyk zbliżonych do niewolnictwa. Pańszczyzna mogła też występować jako przymusowy najem do pracy, wówczas była przymusowa ale odpłatna.

W

Reforma uwłaszczeniowa Aleksandra II – jedna z wielkich reform przeprowadzonych w Imperium Rosyjskim przez cara Aleksandra II. Weszła w życie w 1861 r., po kilkuletnich przygotowaniach. Na jej mocy 22 558 748 chłopów rosyjskich zyskało wolność osobistą: nie mogli być już przedmiotem transakcji kupna i sprzedaży, zastawu i darowizny. Właściciele ziemscy stracili prawo do dowolnego przesiedlania i karania chłopów. Z kolei chłopi otrzymali prawo podejmowania aktywności przemysłowej i handlowej, zawierania umów, kształcenia się, zawierania związków małżeńskich, nabywania dóbr, przechodzenia do stanów mieszczańskiego i kupieckiego.

W

Sztuka ludowa – całokształt działalności artystycznej społeczności lokalnej, na ogół wiejskiej. Obok twórczości, którą nazywa się plastyką do sztuki ludowej zalicza się też muzykę, tańce, legendy, bajki, poezję ludową oraz całą artystyczną stronę zwyczajów i obrzędów ludowych. Wszystkie te zjawiska były nierozerwalnie związane ze sobą oraz z życiem wsi i tworzyły kulturę ludową.

W

Taboryci – najbardziej radykalny odłam husytyzmu powstały po rozpadzie głównego nurtu na początku lat 20. XV wieku skupiający chłopów, mieszczan i część ubogiej szlachty, propagujący gruntowne reformy doktryny i organizacji Kościoła oraz stosunków społecznych i politycznych, dążący do zniesienia pańszczyzny i poddaństwa oraz wprowadzenia wspólnoty majątkowej. Taboryci skierowali ruch husycki w kierunku antyfeudalnej wojny chłopskiej.

W

Bitwa pod Temesvárem – decydujące starcie zbrojne mające miejsce w 1514 roku pod Temesvárem, stoczone w czasie powstania chłopskiego dowodzonego przez Györgya Dózsa.

W

Oblężenie Tuły, – decydujące starcie zbrojne mające miejsce w 1607 roku pod Tułą, stoczone w czasie antyfeudalnego powstania chłopskiego dowodzonego przez Iwana Bołotnikowa.

W

Uwłaszczenie chłopów – reformy przeprowadzone głównie w XIX wieku nadające chłopom na własność użytkowaną przez nich ziemię, połączone ze zniesieniem obciążeń feudalnych.

W

Wojny chłopskie – powstania chłopskie, skierowane przeciw systemowi feudalnemu.