WSzata liturgiczna – rodzaj odzieży stosowanej w czasie liturgii mającej na celu określenie i zaznaczenie funkcji osoby ją noszącej.
WAlba – długa, biała szata liturgiczna, noszona przez wszystkich duchownych i usługujących wszystkich stopni w czasie liturgii obrządku łacińskiego oraz przez duchownych wielu kościołów protestanckich. W liturgii Kościołów wschodnich odpowiednikiem alby jest sticharion.
WBiret – niewielkie nakrycie głowy znane już w XIII wieku we Francji, a w Polsce popularne od wieku XV. Przybierało różne formy (beret). Najczęściej jednak kwadratowe i ściśle związane z funkcjami:okrągłe nakrycie głowy – oznaka doktorska na wyższych uczelniach; część oficjalnego stroju sędziów, prokuratorów i adwokatów; nakrycie głowy duchownych Kościoła katolickiego i rzadziej pastorów, może mieć 3 lub 4 rogi oraz ewentualnie pompon z wełny. Birety były wykonywane z dwóch rodzajów materiałów: jedwabnych i wełnianych. Jedwab przysługiwał w okresie letnim kardynałom i biskupom, zaś prałatom di mantelletta i di mantellone przez cały rok. Birety z materiałów wełnianych noszą zwykli księża i klerycy przez cały rok oraz kardynałowie i biskupi w okresie zimowym; używane kolory: czarny – prezbiterzy bez dodatkowych godności, diakoni-celibatariusze oraz obłóczeni klerycy. Wełniane, z czarnym podbiciem. Przepisy nie pozwalały na obszycia w innym kolorze, niż kolor samego biretu. czarny z fioletowym pomponem – prezbiterzy posiadający tytuł prałata lub kanonika. Prałaci di mantelletta podbicie mieli w kolorze karmazynowym, zaś prałaci di manttellone w fioletowym. czarny z czerwonym pomponem – protonotariusze pierwszych trzech klas. fioletowy – biskupi i arcybiskupi także zakonni, prałaci domowi – rzeczywiści Jego Świątobliwości oraz infułaci, administratorzy apostolscy oraz niektórzy niebędący biskupami wyżsi dostojnicy Kurii Rzymskiej, jedwabny lub z sukna, z zielonym podbiciem. czerwony – kardynałowie, także zakonni. Wykonane z jedwabiu falistego albo z sukna, z podbiciem szkarłatnym, zamiast pomponu jest jedwabna pętelka. Biretu otrzymanego na konsystorzu nigdy nie nosili, lecz dla okazania szacunku związanego z jego pochodzeniem, kładli go na zaszczytnym miejscu w swojej antykamerze pomiędzy dwoma świecznikami. Birety kardynałów in pectore spoczywały w prywatnej papieskiej kaplicy pod szklanymi kloszami. biały – używany w niektórych zakonach posiadających białe habity w Polskim Narodowym Katolickim Kościele w RP administrator może używać biretu czarnego z niebieskim pomponem w Kościele Starokatolickim Mariawitów duchowni używają szarych biretów.
WCingulum – pas lub gruby sznur z frędzlami na obu końcach, używany przez duchownych i usługujących w kościołach chrześcijańskich, jako element stroju liturgicznego. Służy do przewiązania w pasie alby lub habitu. Użycie cingulum nie jest obowiązkowe, gdy alba jest tak uszyta, że przylega do ciała bez tego paska.
WDalmatyka – szata liturgiczna diakona w Kościele rzymskokatolickim.
WEnkolpion – relikwiarz noszony na piersiach przez chrześcijan, zawierający relikwie lub cytaty z Pisma Świętego. Enkolpion był niekiedy traktowany jak amulet. Przyjmuje się, że termin enkolpion pojawił się po raz pierwszy w liście Nicefora I, patriarchy Konstantynopola z roku 811 do papieża Leona III.
WFalda, fimbria – szata liturgiczna używana niegdyś w liturgii papieskiej. Do użycia weszła najprawdopodobniej za pontyfikatu Juliusza II, poprzedzając sutannę z trenem, której wówczas jeszcze nie znano.
WFanon – jedwabna szata liturgiczna papieża, oraz na mocy szczególnego przywileju patriarchy Lizbony.
WHabit – w większości Kościołów chrześcijańskich: charakterystyczny strój członków zakonów i zgromadzeń zakonnych. W zależności od zakonu składa się z sukni, płaszcza, szkaplerza oraz pasa lub sznura (cingulum). Siostry zakonne najczęściej zakładają na głowę welon.
WKapa (pluwiał) – szata liturgiczna zwana nieszpornikiem , używana przez kapłana poza mszą świętą, np. w czasie sprawowania sakramentów chrztu czy małżeństwa, wspólnotowej Liturgii Godzin, pogrzebów, nabożeństw paraliturgicznych czy procesji z Najświętszym Sakramentem. Nie ma jednoznacznej symboliki. Jest to rodzaj długiej peleryny sięgającej stóp, zapinanej pod szyją. Zakłada się ją na komżę lub albę oraz stułę. Jej kolor jest uzależniony od sprawowanej czynności lub koloru oficjum. W liturgii Kościoła Katolickiego stosowana lokalnie od schyłku VIII w., od XI w. powszechnie.
WKapa z Piotrawina – zabytkowa kapa liturgiczna, cenny obiekt kultowy i historyczny, w którym, według tradycji św. Stanisław Szczepanowski wskrzesił Piotrowina.
WKolekcja Philippi – prywatna kolekcja nakryć głowy związanych z wiarą, religią i duchowością, której właścicielem jest Dieter Philippi, prezes zarządu firmy Herweck AG z Saarbrücken.
WMantum – uroczysty płaszcz papieski. Przypomina zwykłą kapę, różni się od niej tym, że jest dłuższy i zapina się go ozdobną klamrą.
WMitra – wysokie liturgiczne nakrycie głowy i znak godności chrześcijańskich dostojników kościelnych – biskupów, kardynałów, opatów, infułatów oraz archimandrytów, noszone podczas pełnienia czynności liturgicznych.
WMucet – narzuta sięgająca łokci, będąca częścią stroju duchownych katolickich. Jest to okrycie sutanny, okrywające ramiona do łokci, z guzikami na piersi. Kolor mucetu wskazuje na hierarchiczną rangę ją noszącego.
WOrnat – w liturgii rzymskokatolickiej, starokatolickiej, luterańskiej i anglikańskiej główna szata liturgiczna zakładana przez duchownego do mszy świętej i czynności, które łączą się z nią bezpośrednio. W obrządku bizantyjskim odpowiednikiem ornatu jest felonion (fiełoń).
WPektorał, napierśnik – rodzaj biżuterii świeckiej lub religijnej noszonej na piersi, zapinanej od tyłu. Obecnie oznacza ozdobny krzyż noszony na piersi przez wyższe duchowieństwo.
WPelerynka, inaczej kołnierzyk - jest szatą nakładaną przez ministranta na komżę. Pelerynka nie jest używana, gdy wykorzystuje się albę. Jej kolor odpowiada kolorowi szat liturgicznych. Złoty kołnierzyk może zastępować inne kolory liturgiczne w wyjątkowych przypadkach, ale najczęściej używa się go w zastępstwie białego w ważniejszych uroczystościach np. Wielkanoc, Boże Narodzenie.
WPelegrina – podobna do peleryny część stroju duchownego, noszona przez niektórych katolickich księży.
WPiuska lub zucchetto, lub kalotka – mała, okrągła czapeczka, noszona przez biskupów katolickich na szczycie głowy. Zasadniczo fioletowa dla biskupów, różowa dla arcybiskupów nuncjuszy, purpurowa (czerwona) dla kardynałów, biała dla papieża i emerytowanego papieża. Piuski noszą również niektóre zakony w kolorach określonych przez konstytucje zakonne; dawniej nosili również duchowni diecezjalni. Prawo noszenia piuski mają również opaci klasztorów. Jest też w użyciu zakonników w zakonach habitowych, ale nigdy podczas liturgii.
WPreteksta – kolumnowa lub krzyżowa, ozdobna część ornatu skrzypcowego i gotyckiego albo kapy, zwana kolumną i oddzielona od masek ornatu galonami. Często bardzo bogato haftowana.
WSkufia – strój liturgiczny noszony przez mnichów ortodoksyjnych (prawosławnych) oraz katolickich mnichów wschodnich albo przyznany duchownemu jako znak honoru.
WSticharion – szata używana jako element stroju liturgicznego w kościołach chrześcijańskich obrządków wschodnich, zwłaszcza bizantyjskich i pokrewnych, wywodząca się z chitonu, długiej sukni noszonej w starożytności. W obrządku rzymskim (łacińskim) odpowiednikiem sticharionu jest alba.
WStuła od łac. stola – szata liturgiczna używana w liturgii wielu Kościołów chrześcijańskich.
WSutanela, także sutanka – szata liturgiczna zakładana przez ministranta ubranego w komżę. Może mieć wygląd podobny do sutanny lub zakrywać tylko nogi. Jest koloru czarnego bądź odpowiadającego kolorowi szat liturgicznych, w zależności od okresu roku liturgicznego. Zazwyczaj do sutaneli lub rewerendy (spodka) zakładana jest pelerynka, nazywana też kołnierzem.
WSutanna – wierzchni ubiór duchownych, w różnym kolorze, zależnym od stanowiska w hierarchii, zwany też rewerendą. Noszenie sutann zalecił papież Sykstus V w 1589 r. konstytucją Cum sacrosanctum.
WTunika, tunicella – szata liturgiczna używana przez subdiakona oraz biskupa, nakładana podczas sprawowania uroczystej mszy w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego.