WGenetyka molekularna – dział biologii, zajmujący się genetyką na poziomie biologii molekularnej. Genetyka molekularna bada złożone procesy biokatalitycznych reakcji chemicznych, dzięki którym powstają geny, dochodzi do ich ekspresji i przekazywana jest informacja genetyczna.
WBarkod DNA, „kod kreskowy” DNA – sekwencja DNA w wybranym standardowym regionie genomu, pozwalająca na identyfikację gatunku. Technikę ustalania „kodów paskowych DNA” różnych gatunków nazywa się barkodowaniem DNA lub barkodingiem. Może być wykorzystywana jedna lub kilka sekwencji DNA, znajdujących się w określonym locus lub w kilku loci.
WChromatyda – ramię (połowa) chromosomu widoczne w fazach bezpośrednio poprzedzających podział komórki jako odrębna jednostka morfologiczna. W wyniku replikacji DNA każdy chromosom ma dwie identyczne chromatydy, które połączone są centromerem i nazywają się chromatydami siostrzanymi. Powstają one zwykle w fazie S cyklu komórkowego. Chromatydy jako części chromosomu składają się z chromatyny zbudowanej z włókien chromatyny ułożonych w pętle. Włókno chromatyny o szerokości 30 nm to nukleosomy zwinięte w helisę i ułożone jeden na drugim. Podczas anafazy wszystkie chromatydy stają się chromosomami potomnymi, które przemieszczają się do przeciwległych biegunów komórki, dzięki skracającym się włóknom wrzeciona podziałowego (kariokinetycznego).
WCrossing-over – wymiana odcinków chromatyd pomiędzy chromosomami homologicznymi w czasie mejozy, w uproszczeniu jest to proces wymiany materiału genetycznego, w wyniku którego zwiększa się zmienność genetyczną. Odkrywcą procesu crossing-over był Thomas Morgan.
WCzynniki elongacyjne – białka odpowiedzialne za elongację (wydłużanie) syntezowanego łańcucha peptydowego poprzez tworzenie kolejnych wiązań peptydowych w procesie translacji. Na podstawie odczytywanej sekwencji mRNA (kodonów) wiążą odpowiednie kompleksy aminoacylo-tRNA z rybosomem, umożliwiając dobudowywanie kolejnych aminokwasów do syntezowanego białka.
WElektroforeza – zjawisko elektrokinetyczne polegające na ruchu cząstek fazy rozproszonej w nieruchomej fazie rozpraszającej, pod wpływem pola elektrycznego. Ruch w kierunku anody nazywany jest anaforezą, a w kierunku katody – kataforezą.
WElektroforeza w żelu poliakrylamidowym, PAGE – technika używana w biologii molekularnej do rozdzielania makromolekuł, przede wszystkim białek i kwasów nukleinowych.
WHeterochromatyna jest częścią chromatyny w jądrze interfazowym, w której nić DNA jest szczególnie mocno upakowana. Jej cechą charakterystyczną jest ograniczenie udziału w procesie transkrypcji, co ma wpływ na ekspresję genów. Jej zwarta struktura decyduje o tym, że jest nieaktywna genetycznie.
WKlonowanie DNA, klonowanie molekularne, klonowanie genów – metody stosowane w biologii molekularnej, za pomocą których fragmenty cząsteczki DNA są przenoszone do organizmu biorcy i powielane w nim.
WKod genetyczny – reguła, według której informacja genetyczna, zawarta w sekwencji nukleotydów kwasu nukleinowego, w komórkach wszystkich organizmów może ulegać „tłumaczeniu” na kolejność aminokwasów w ich białkach w procesie biosyntezy białek.
WKoniec 5′ – koniec nici kwasu nukleinowego, jeden z jej skrajnych nukleotydów, zawierający wolną lub fosforylowaną grupę 5′-hydroksylową.
WNaprawa DNA – szereg procesów prowadzących do identyfikacji i naprawy zmian w cząsteczkach DNA w żywej komórce. W komórkach organizmów żywych procesy metaboliczne i czynniki środowiskowe mogą powodować uszkodzenie DNA. W każdej komórce codziennie ma miejsce nawet milion takich uszkodzeń. Wiele z nich powoduje trwałe zmiany w cząsteczce DNA, które mogą upośledzić albo pozbawić komórkę możliwości prawidłowej transkrypcji kodowanego przez uszkodzony fragment DNA genu. Inne uszkodzenia mogą skutkować potencjalnie groźną dla genomu komórki mutacją, dotyczącą tej komórki i wszystkich następnych powstałych z niej po podziałach. Oznacza to, że proces naprawy DNA w komórce musi być cały czas aktywny, by móc szybko i skutecznie niwelować skutki każdego uszkodzenia komórkowego DNA.
WRekombinacja genetyczna – proces wymiany materiału genetycznego, w wyniku którego powstają nowe genotypy. Rekombinacja nie zwiększa puli genowej gatunku.
WTranslacja – w biologii molekularnej proces biosyntezy białek na matrycy mRNA. W jego wyniku dochodzi do ostatecznego przetłumaczenia informacji genetycznej zawartej pierwotnie w sekwencji nukleotydów w DNA na sekwencję aminokwasów w łańcuchu polipeptydowym zgodnie z kodem genetycznym.
WWyspy CpG – regiony w genomie o podwyższonej zawartości dinukleotydów 5’–CpG–3’ w stosunku do przeciętnej dla całego genomu.