53 Tętnice

Tętnica, naczynie tętnicze – makroskopowo widoczne naczynie krwionośne o nieprzepuszczalnej ścianie, które bez względu na fizjologiczny skład krwi, prowadzi krew z serca do narządów ciała. Układ naczyń tętniczych jest połączony z układem naczyń żylnych poprzez sieć naczyń włosowatych.

Tętnica główna – duży pień tętniczy, którego gałęzie doprowadzają krew tętniczą do wszystkich tkanek. Jest największą tętnicą człowieka. Ma około 28 mm średnicy.

Tętnica bębenkowa przednia – w anatomii człowieka gałąź części żuchwowej tętnicy szczękowej. Jest jedną z tętnic zaopatrujących jamę bębenkową.

Tętnica biodrowa wspólna jest naczyniem krwionośnym, które jest końcowym odgałęzieniem aorty brzusznej. Pod względem topograficznym tętnica biodrowa wspólna nie należy do naczyń krwionośnych kończyny dolnej, ale do naczyń brzucha. Jednakże pod względem czynnościowym naczynie jest szczególnie ważne dla kończyny dolnej, gdyż w przypadku jego przerwania prowadzi do zmian martwiczych w kończynie dolnej.

Tętnica biodrowa zewnętrzna – w anatomii człowieka jedna z gałęzi końcowych tętnicy biodrowej wspólnej. Jest tętnicą parzystą. Jej gałęzie unaczyniają elementy przedniej ściany brzucha. Przedłużeniem tętnicy biodrowej zewnętrznej jest tętnica udowa.

Tętnica błędnika – w anatomii człowieka, parzysta gałąź tętnicy dolnej przedniej móżdżku lub tętnicy podstawnej. Jest główną tętnicą ucha wewnętrznego.

Cieśń aorty - zwężenie aorty między odejściem t. podobojczykowej lewej a przyczepem więzadła tętniczego. Zmniejszenie światła naczynia wynika z pobliskiego odejścia trzech wielkich pni tętniczych: pnia ramienno-głowowego, t. szyjnej wspólnej lewej i t. podobojczykowej lewej, które przyjmują łącznie znaczną ilość krwi, rozprowadzając ją w kierunku kończyn górnych, szyi i głowy.

Tętnica grzbietowa nosa — stanowi jedną z końcowych gałęzi tętnicy ocznej. Bierze ona udział w unaczynieniu nosa zewnętrznego. Przez niektórych uważana jest za gałąź tętnicy nadbloczkowej.

Tętnica jajnikowa - tętnica występująca wyłącznie u kobiet, u mężczyzn jej odpowiednikiem jest tętnica jądrowa, lecz w przeciwieństwie do niej tętnica jajnikowa nie opuszcza jamy brzusznej. Oba te naczynia dawniej określano jako tętnice nasienne wewnętrzne.

Tętnica jądrowa – tętnica występująca wyłącznie u mężczyzn, u kobiet jej odpowiednikiem jest tętnica jajnikowa. Oba te naczynia dawniej określano jako tętnice nasienne wewnętrzne.

Tętnica językowa – druga gałąź tętnicy szyjnej zewnętrznej. Najczęściej odchodzi pomiędzy tętnicą tarczową górną a tętnicą twarzową.

Koło tętnicze mózgu, także koło tętnicze Willisa – układ tętnic zaopatrujących mózgowie, leżących na jego podstawie. Alternatywna nazwa pochodzi od nazwiska angielskiego lekarza z XVII wieku, Thomasa Willisa.

Tętnica krezkowa dolna – jedna z głównych gałęzi odchodzących od aorty brzusznej. Punkt odejścia znajduje się kilka centymetrów poniżej odgałęzienia innej tętnicy zaopatrującej w krew jelita: tętnicy krezkowej górnej. Zakres unaczynienia tętnicy krezkowej dolnej: dystalne (dalsze) 1/3 okrężnicy poprzecznej, okrężnica zstępująca, okrężnica esowata oraz górna część odbytnicy. Tętnica typu mięśniowego.

Tętnica krezkowa górna – jedna z głównych gałęzi odcinka brzusznego aorty odchodząca poniżej pnia trzewnego i powyżej punktu odejścia tętnicy krezkowej dolnej. Histologicznie jest tętnicą typu mięśniowego.

Tętnica kręgowa – parzysta tętnica unaczyniająca głowę.

Tętnica łącząca przednia – tętnica łącząca dwie tętnice przednie mózgu. Topograficznie znajduje się ona w dole przednim czaszki, do przodu i ku górze od skrzyżowania wzrokowego, u wejścia do szczeliny podłużnej mózgu.

Tętnica łącząca tylna – jest to cienkie i krótkie naczynie odchodzące od tętnicy szyjnej wewnętrznej i łączy ją z tętnicą tylną mózgu. Zamyka tym samym od tyłu koło tętnicze mózgu (Willisa), łącząc obszary zaopatrywania przez tętnice szyjną wewnętrzną i obszarem tętnicy podobojczykowej.

Łuk dłoniowy głęboki – tętnica ręki utworzona przez tętnicę promieniową oraz w mniejszym stopniu łokciową.

Tętnica łokciowa: Odchodzi od tętnicy ramiennej na wysokości dołu łokciowego, dokładniej szczycie dołu łokciowego. Przebiega wzdłuż przyśrodkowej strony ramienia. Przechodząc pod mięśniem nawrotnym obłym, następnie biegnie na przedramieniu w przestrzeni powięziowej, pomiędzy zginaczem łokciowego nadgarstka i mięśniem zginaczem głębokim palców.W dalszej części przedramienia bezpośrednio przyśrodkowo od tętnicy łokciowej leży nerw łokciowy. Zaopatruje w krew tętniczą dłoń. Odchodzi od tętnicy ramiennej w dół i przyśrodkowo, leży na mięśniu ramiennym. W okolicach nadgarstka daje się wyczuć dotykiem. Tętnica promieniowa tworzy zespolenie z tętnicą łokciową w dwóch miejscach: łuk dłoniowy powierzchowny łuk dłoniowy głęboki gałęzie: Tętnica wsteczna łokciowa Tętnica międzykostna wspólna Gałąź nadgarstkowa dłoniowa Gałąź nadgarstkowa grzbietowa

Łuk aorty – odcinek aorty łączący jej część wstępującą z zstępującą.

Tętnica nerkowa – silna, parzysta tętnica człowieka.

Tętnica oczna — gałąź tętnicy szyjnej wewnętrznej. Zaopatruje ona oczodół, zatokę klinową, komórki sitowe, błonę śluzową małżowiny nosowej górnej i przegrody nosowej, większość błony śluzowej pokrywającej kość sitową, a także częściowo nasadę nosa, powieki, skórę czoła, zatokę czołową i oponę twardą przedniego dołu czaszki.

Tętnica pachowa u człowieka stanowi przedłużenie tętnicy podobojczykowej. Rozpoczyna się na wysokości brzegu zewnętrznego pierwszego żebra i biegnie przez jamę pachową, gdzie jest otoczona pęczkami splotu ramiennego. Środkowa część pęczka naczyniowo-nerwowego jest przykryta mięśniem piersiowym mniejszym. Dzięki temu, topograficznie wyróżniamy w obrębie pnia tętnicy odcinek górny, odcinek środkowy i odcinek dolny. Tętnica pachowa kończy się poniżej brzegu dolnego ścięgna mięśnia piersiowego większego przechodząc w tętnicę ramienną.

Pień ramienno-głowowy – największe naczynie odchodzące z górnego obwodu łuku aorty. Długość cechuje się silną zmiennością osobniczą, zaś grubość waha się w granicach 12-15 mm. Jest to pierwsza gałąź łuku, więc odchodzi przy jego początku na wysokości górnego brzegu przyczepu mostkowego II żebra. Kończy się zazwyczaj na wysokości prawego stawu mostkowo-obojczykowego. Do przodu od pnia leży: mostek, żyła ramienno-głowowa lewa, grasica lub jej ciało tłuszczowe oraz początkowe przyczepy mięśnia mostkowo-gnykowego i mięśnia mostkowo-tarczowego, czasem biegną po nim gałęzie sercowe nerwu błędnego. Do tyłu znajduje się tchawica, po lewej tętnica szyjna wspólna lewa, zaś po prawej żyła ramienno-głowowa prawa, żyła główna górna i opłucna.

Pień trzewny – krótka tętnica o szerokim promieniu, która jest najwyżej położonym większym odgałęzieniem aorty brzusznej. Jest jedną z trzech gałęzi trzewnych - wraz z tętnicą krezkową górną i tętnicą krezkową dolną.

Tętnica piersiowa wewnętrzna – w anatomii człowieka gałąź tętnicy podobojczykowej unaczyniająca struktury klatki piersiowej oraz przedniej ściany brzucha i klatki piersiowej. Początkowy odcinek tętnicy przebiega w szyi, dłuższa, końcowa część przebiega w obrębie klatki piersiowej. Lewa tętnica piersiowa wewnętrzna wykorzystywana jest w zabiegach rewaskularyzacyjnych.

Tętnica podkolanowa – tętnica kończyny dolnej człowieka.

Tętnica podobojczykowa − parzysta tętnica przebiegająca pod obojczykiem, zaopatrująca w krew kończyny górne, oraz wysyłająca gałęzie do klatki piersiowej i głowy.

Tętnica podstawna – w anatomii człowieka pojedyncza tętnica powstająca z połączenia obu tętnic kręgowych. Biegnie w bruździe podstawnej mostu, na swoim przebiegu oddając liczne drobne gałęzie, a następnie w dole międzykonarowym dzieli się na tętnice tylne mózgu. Jej gałęzie unaczyniają m.in. płaty potyliczne i skroniowe mózgu, most, móżdżek oraz ucho wewnętrzne. Rozgałęzienie końcowe tętnicy podstawnej jest elementem koła tętniczego mózgu.

Tętnica promieniowa jest jedną z dwóch większych tętnic biegnących na przedramieniu zaopatrującą w krew tętniczą struktury anatomiczne dłoni.

Tętnica przednia mózgu – jedna z dwóch gałęzi końcowych tętnicy szyjnej wewnętrznej. Biegnie nad nerwem wzrokowym, a następnie w szczelinie podłużnej mózgu równolegle do tętnicy przedniej mózgu strony przeciwnej. W dalszym przebiegu obie tętnice przednie mózgu: prawa i lewa przewijają się wokół ciała modzelowatego i biegną ku tyłowi wzdłuż jego górnej powierzchni. Od tętnicy przedniej mózgu odchodzą:tętnica łącząca przednia, gałęzie środkowe (prążkowiowe) do głowy jądra ogoniastego i przedniej odnogi torebki wewnętrznej, gałęzie korowe, do których należy m.in. tętnica czołowo-biegunowa.

Tętnica tylna mózgu – jest to parzysta końcowa gałąź tętnicy podstawnej.

Tętnica przeponowa dolna (łac. arteria phrenica inferior) - parzyste gałęzie aorty brzusznej odchodzące na poziomie Th12 tuż pod rozworem aortowym przepony, a powyżej odejścia pnia trzewnego. Biegną po spodniej stronie części lędźwiowej przepony w górę, w bok i do przodu. Prawa przechodzi za żyłą główną dolną zaś lewa za przełykiem.

Tętnica ramienna jest największą tętnicą kończyny górnej, zaopatrującą ją w krew tętniczą. Puls tętnicy ramiennej jest wykorzystywany do pomiaru ciśnienia.

Tętnica środkowa mózgu — jedna z dwóch końcowych gałęzi tętnicy szyjnej wewnętrznej. Biegnie jako przedłużenie tętnicy szyjnej wewnętrznej, podczas gdy drugie odgałęzienie – czyli tętnica przednia mózgu – odchodzi od tętnicy szyjnej wewnętrznej niemal pod kątem prostym. Niezaliczana do koła tętniczego Willisa.

Tętnica szczękowa dawniej zwana tętnicą szczękową wewnętrzną jest głównym pniem tętniczym doprowadzającym krew do twarzoczaszki. Jest to jedna z gałęzi końcowych t. szyjnej zewnętrznej.

Tętnica oponowa środkowa – najsilniejsza gałąź tętnicy szczękowej, odchodząca prawie pionowo w jej pierwszej (żuchwowej) części.

Tętnica szyjna wewnętrzna – główne naczynie zaopatrujące przednią część mózgowia w krew tętniczą. Biegnie od miejsca podziału tętnicy szyjnej wspólnej do podstawy czaszki.

Tętnica szyjna wspólna – główne naczynie tętnicze zaopatrujące głowę i szyję. Lewa odchodzi z łuku aorty, a prawa z pnia ramienno-głowowego. Na szyi biegnie razem z żyłą szyjną wewnętrzną i nerwem błędnym w powrózku naczyniowo-nerwowym. W obrębie trójkąta tętnicy szyjnej wychodzi ona spod przedniego brzegu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego dając możliwość dogodnego badania tętna. W górnym biegu wytwarza zatokę tętnicy szyjnej. Tętnica szyjna wspólna dzieli się na wysokości 3-4 kręgu szyjnego na tętnicę szyjną wewnętrzną i tętnicę szyjną zewnętrzną. W obrębie szyi tętnica szyjna wspólna biegnie tranzytem nie oddając przed podziałem żadnych gałęzi.

Zatoka tętnicy szyjnej – miejsce tuż przed podziałem tętnicy szyjnej wspólnej na tętnicę szyjną wewnętrzną i zewnętrzną zawierające liczne baroreceptory. Receptory te pod wpływem zmian ciśnienia krwi tętniczej wysyłają impulsację do jądra nerwu błędnego i ośrodka naczynioruchowego w pniu mózgu. Ramię odśrodkowe odruchu stanowią włókna nerwu błędnego dochodzące do węzła zatokowego i węzła przedsionkowo-komorowego, modulując pracę serca w odpowiedzi na sygnały z zatoki szyjnej.

Tętnica szyjna zewnętrzna - jest przednią gałęzią tętnicy szyjnej wspólnej, odchodzącą w miejscu podziału tętnicy szyjnej. W początkowym odcinku, w obrębie trójkąta tętnicy szyjnej odchyla się ona od tętnicy szyjnej wewnętrznej przyśrodkowo i do przodu, biegnąc w kierunku kąta żuchwy. Następnie krzyżuje od tyłu brzusiec tylny mięśnia dwubrzuścowego oraz mięsień rylcowo-gnykowy, przechodząc z trójkąta tętnicy szyjnej do dołu zażuchwowego. Biegnie bardziej zewnętrznie, objęta miąższem gruczołu ślinianki przyusznej. W dole zażuchwowym przebiega ku tyłowi od szyjki żuchwy.

Tętnica śledzionowa - jedna z trzech gałęzi odchodzących od pnia trzewnego. Biegnie w więzadle przeponowo-śledzionowym.

Tętnica tarczowa dolna – tętnica zaopatrująca dolną część gruczołu tarczowego. Jest końcowym odgałęzieniem pnia tarczowo-szyjnego, wychodzącego z tętnicy podobojczykowej.

Tętnica tarczowa górna – gałąź tętnicy szyjnej zewnętrznej, odchodząca od niej na wysokości rogu większego kości gnykowej i kierująca się w stronę gruczołu tarczowego.

Tętnica biodrowa wewnętrzna – parzyste naczynie tętnicze zaopatrujące ściany i narządy miednicy, części płciowe zewnętrzne, okolicę kroczową i tylno-przyśrodkowy fragment uda. Jest jedną z dwóch gałęzi, na jakie tętnica biodrowa wspólna dzieli się przed stawem krzyżowo-biodrowym, na wysokości dolnego brzegu V kręgu lędźwiowego. Ku tyłowi towarzyszy jej żyła biodrowa wewnętrzna. Jej długość wynosi około 5 cm.

Tętnica gardłowa wstępująca – jest jedną z gałęzi tętnicy szyjnej zewnętrznej, najczęściej jest to jej jedyna gałąź przyśrodkowa.

Tętnica nabrzuszna dolna – tętnica o średnicy ok. 3 mm, będąca gałęzią tętnicy biodrowej zewnętrznej, od której odchodzi przyśrodkowo, w pobliżu jej końca, zwykle powyżej więzadła pachwinowego.

Tętnica nadłopatkowa – gałąź odchodząca od pnia tarczowo-szyjnego, będącego z kolei gałęzią odchodzącą od tętnicy podobojczykowej w jej odcinku wstępującym. Zanotowano przypadek występowania dodatkowej tętnicy nadłopatkowej, przebiegającej jednak razem z tą główną.

Tętnica okrężnicza lewa - pierwsze odgałęzienie tętnicy krezkowej dolnej. Biegnie zaotrzewnowo w stronę lewą, krzyżując lewy moczowód. Przed dojściem do okrężnicy zstępującej dzieli się na dwie gałęzie : wstępującą i zstępującą. Gałąź wstępująca biegnie ku górze wzdłuż okrężnicy zstępującej, a następnie wzdłuż zagięcia śledzionowego i w obrębie krezki okrężniczej poprzecznej zespala się z lewą gałęzią tętnicy okrężniczej środkowej. Gałąź zstępująca zespala się z gałęzią od tętnicy okrężnicy esowatej. Tętnica okrężnicza lewa zaopatruje 1/3 lewej okrężnicy poprzecznej oraz okrężnicę zstępującą.

Tętnica sromowa wewnętrzna - główna tętnica krocza, narządów erekcyjnych i części płciowej zewnętrznej. Jest ona przednio-boczną gałęzią końcową przedniego pnia tętnicy biodrowej wewnętrznej. Jej grubość wynosi około 2,5 mm grubości przy czym cieńsza jest od tętnicy pośladkowej dolnej.

Tętnica twarzowa – naczynie odchodzące od tętnicy szyjnej zewnętrznej powyżej tętnicy językowej, zaopatrujące przednią część twarzy, boczną ścianę oraz dno jamy ustnej.

Tętnica wątrobowa wspólna - jedna z trzech gałęzi pnia trzewnego (łac. truncus coeliacus. Jest mniejsza od tętnicy śledzionowej, ale większa od tętnicy żołądkowej lewej, dwóch pozostałych arterii odchodzących z pnia trzewnego.

Tętnica żołądkowo-sieciowa prawa jest końcową gałęzią - wraz z tętnicą trzustkowo-dwunastniczą górną przednią) tętnicy żołądkowo-dwunastniczej.