W

Pterydologia – gałąź botaniki zajmująca się badaniami nad paprotnikami. Ponieważ dawniej włączano do tej grupy nie tylko paprocie, skrzypy i psylotowe, ale też i widłaki – tak szeroki jest też przedmiot badań współczesnej pterydologii. Przyczyną wyodrębniania tego działu botaniki jest odrębność ewolucyjna paprotników skutkująca swoistą biologią i ekologią tych roślin. Badania pterydologiczne obejmują systematykę tej grupy roślin, morfologię i anatomię, biologię rozmnażania, fitochemię, ochronę bioróżnorodności i aspekty etnobotaniczne. Badania koncentrują się głównie w obszarach, gdzie zróżnicowanie flory paprotników jest znaczne, tj. w strefie międzyzwrotnikowej.

W

Kłos zarodnionośny, kłos zarodniowy, sporofilostan, strobil, strobila – gęste skupienie drobnych liści zarodniowych (sporofilów) na szczycie pędów, mające postać szyszkowatego kłosa. Występuje u skrzypów, widłaków, niektórych paproci, sagowców. W kłosie zarodnionośnym znajdują się zarodnie wytwarzające zarodniki. U niektórych skrzypów kłosy zarodnionośne występują na wyspecjalizowanych pędach zarodnionośnych, u pozostałych roślin kłosy wyrastają na pędach pełniących równocześnie funkcje asymilacyjne. U niektórych gatunków, jak np. u widłaka goździstego sporofilostany są wyraźnie wyodrębnione, a u innych, jak np. u widliczki ostrozębnej, słabo odróżniają się od pędów płonnych. W niektórych przypadkach wyróżnia się makrostrobile (żeńskie), produkujące jedynie makrospory oraz mikrostrobile (męskie), produkujące jedynie mikrospory.

W

Kupka zarodni, sorus – zebrane w kupki zarodnie.

W

Monilofity – klad obejmujący niemal wszystkie rośliny zarodnikowe określane dawniej mianem paprotników z wyjątkiem wcześniej oddzielonej linii rozwojowej widłaków. Grupa siostrzana dla roślin nasiennych. Obejmuje pochodzące od wspólnego przodka rośliny, których pozycję filogenetyczną i podział na główne linie rozwojowe przedstawia poniższy kladogram:

W

Pęd płonny – u roślin jest to pęd, na którym nie występują organy rozrodcze, nie są wytwarzane zarodniki ani nasiona. Wiele gatunków roślin wytwarza wyłącznie pędy rozrodcze, u niektórych występują równocześnie zarówno pędy płonne, jak i pędy rozrodcze, u innych jeszcze gatunków pędy płonne wytwarzane są w innym czasie, niż pędy rozrodcze. Pędy płonne pełnią funkcję asymilacyjną wytwarzając w drodze fotosyntezy substancje organiczne niezbędne do rozwoju i wzrostu rośliny.

W

Pęd zarodnionośny – występujący u skrzypów pęd, na którym występują kłosy zarodnionośne wytwarzające zarodniki. U skrzypów na ogół jest on niezielony i nierozgałęziony, w naszej strefie klimatycznej wytwarzany jest wczesną wiosną. Ponieważ nie przeprowadza fotosyntezy, składniki niezbędne do wzrostu czerpie z podziemnych kłączy i znajdujących się na nich bulwek pędowych. Ma zabarwienie brunatne, ponieważ jego łodyga nie zawiera chlorofilu. Pęd ten zakończony jest kłosem zarodnionośnym – sporofilostanem zbudowanym z tarczowatych listków. Na każdym z tych listków występuje do 20 zarodni wytwarzających liczne zarodniki. Po wyprodukowaniu zarodników kłos zarodnionośny u niektórych gatunków obumiera, u innych.

W

Przedrośle – stadium rozwojowe u roślin, zawierające organy męskie, żeńskie lub oba jednocześnie.

W

Stigmaria – dychotomicznie rozgałęziające się systemy korzeniowe kopalnych widłaków o pokrojach drzewiastych z rodzaju Lepidodendron i Sigillaria, tworzące szerokie podstawy utrzymujące w pionie rośliny na terenie bagiennym. Stigmarie najczęściej występują w postaci niewielkich spłaszczonych fragmentów i charakteryzują się skośnie położonymi owalnymi bliznami po korzeniach przybyszowych – apendyksach. Nagromadzenia stigmarii w położeniu przyżyciowym tworzą poziomy gleb kopalnych, zwanych ziemią (glebą) stigmariową, o lokalnym znaczeniu stratygraficznym.

W

Zawijka, induzjum – wyrostek skórki spodniej strony liścia paproci, przykrywający kupki zarodni. Zawijka może mieć kształt łuski przytwierdzonej bocznie lub promienistej, przymocowanej środkiem do liścia. Zawijka może być dwuwargowa – kiedy dwustronnie osłania kupkę, lub mieć postać wypukłej klapki. Istnieje także szereg postaci pośrednich oraz paprocie niewykształcające zawijki (np. rodzina długoszowatych. W miarę dojrzewania zarodników zawijka usycha.