38 Mieszaniny

Aerożel – materiał będący rodzajem sztywnej piany o wyjątkowo małej gęstości. Na jego masę składa się w 90-99,8% powietrze, resztę stanowi porowaty materiał tworzący jego strukturę.

Agent Orange – oznaczenie wojskowe (USA) preparatu fitotoksycznego stosowanego na masową skalę podczas wojny w Wietnamie. Jeden z tęczowych herbicydów.

Biogaz – mieszanina gazów będąca produktem beztlenowego rozkładu materii organicznej a częściowo także ich rozpadu gnilnego.

Bitum, bitumin, bitumen – terminy często używane zamiennie:bitum – mieszanina substancji organicznych stałych lub ciekłych o dużej lepkości, zwykle czarna lub brunatnoczarna, zawierająca bituminy naturalne lub sztuczne; bitumy są stosowane w drogownictwie, budownictwie, górnictwie itp. jako środki spajające, izolacyjne, uszczelniające itp. bitumin, bitumen – składnik substancji organicznej występującej w skałach, będący mieszaniną różnych węglowodorów oraz związków organicznych o dużej łącznej zawartości wodoru, zawierających również siarkę, tlen lub azot.

Błoto – zawiesina koloidalna zawierająca mieszaninę cząstek gleby, mułu i gliny.

BPF – standaryzowana kompozycja polifenoli z bergamoty, naturalny składnik aktywny o silnych właściwościach antyoksydacyjnych, mający wpływ na gospodarkę lipidową i węglowodanową. Substancję cechuje wysoki poziom bezpieczeństwa.

Chinuprystyna-dalfoprystyna (kwinuprystyna-dalfoprystyna) – połączenie dwóch półsyntetycznych antybiotyków należących do grupy streptogramin. Mimo że osobno te związki chemiczne mają działanie bakteriostatyczne, to w połączeniu stają się bakteriobójcze.

Denaturat – handlowa nazwa alkoholu etylowego skażonego substancjami mającymi uniemożliwić jego spożycie.

Dihydroergotoksyna – lek hamujący układ nerwowy współczulny, mieszanina trzech składników znajdujących się w sporyszu: dihydroergokorniny, dihydroergokrystyny i dihydroergotaminy. Lek poprawia zaburzoną przez niedotlenienie czynność mózgu, zmniejsza napięcie ścian naczyń krwionośnych, zwalnia czynność serca, obniża ciśnienie krwi.

Eutektyka – mieszanina dwóch lub więcej faz o określonym składzie, która wydziela się z roztworów ciekłych w pewnej temperaturze, zwanej temperaturą eutektyczną. Mieszanina ta jest produktem przemiany eutektycznej. Nazwa wywodzi się z greckiego słowa eutektos, co znaczy „łatwo topliwy”.

Fosfogips (fosforogips) – odpad będący produktem ubocznym otrzymywania kwasu fosforowego z fosforytów metodą ekstrakcji kwasem siarkowym:3Ca3(PO4)2·CaF2 + 10H2SO4 → 10CaSO4 + 6H3PO4 + 2HF

Gaz MAPP – skroplona mieszanina gazów: propan, butan, propyn i propadien. MAPP to zastrzeżona nazwa dla produktu firmy Dow Chemical Company. W Australii jest znany jako RazorGas i jest produkowany przez ELGAS.

Glutaminian argininy – preparat farmaceutyczny będący mieszaniną w równych częściach L-argininy i kwasu L-glutaminowego, stosowany w leczeniu zaburzeń czynności wątroby.

Izomalt (E953) – niskokaloryczny i niepowodujący próchnicy masowy środek słodzący o niskiej higroskopijności, łatwo krystalizujący. Daje dobrą klarowność, zapobiega lepieniu się cukierków oraz umożliwia długi okres przechowywania.

Kalafonia – żywica miękka pochodzenia naturalnego, pozostałość po oddestylowaniu terpentyny z żywicy drzew iglastych.

Karbolineum – brunatna, oleista ciecz o charakterystycznym zapachu, o ciężarze właściwym 1,09–1,12, temperaturze zapłonu powyżej 100 °C i temperaturze wrzenia powyżej 270 °C. Jest jednym z końcowych (wysokowrzących) produktów suchej destylacji smoły węglowej lub smoły drzewnej. Stanowi mieszaninę związków aromatycznych.

Kauczuk naturalny, cis-1,4-poliizopren, NR – polimer pochodzenia naturalnego należący do politerpenów. Cząsteczki polimeru mogą składać się z 320 do 35 tys. reszt izoprenowych, co odpowiada masie cząsteczkowej od 100 tys. do kilku milionów Da. W cząsteczkach kauczuku występują wyłącznie wiązania podwójne w konfiguracji cis. Z kauczuku wytwarzanych jest ponad 40 tys. wyrobów w tym ponad 400 wyrobów medycznych.

Kwas naftenowy – mieszanina kwasów karboksylowych posiadających w swojej strukturze pierścień cyklopentanowy lub cykloheksanowy o masie molowej od 120 do 700 g/mol. Główną frakcją są kwasy posiadające łańcuch główny składający się z 9 do 20 atomów węgla. Otrzymywany jest w wyniku rafinacji i utlenienia frakcji naftenowej ropy naftowej. Skład końcowy jest różny w zależności od warunków w jakich przeprowadzane są te procesy. Kwasy naftenowe znajdujące się w ropie naftowej powodują korozję aparatury w rafineriach, dlatego ich wpływ na korozję jest bardzo dobrze znany.

Marynaty – duża grupa przetworów owocowych i warzywnych utrwalonych wskutek dodania kwasów organicznych bez wcześniejszej fermentacji oraz dodatku aromatycznych przypraw. Jako zalewa najczęściej stosowany jest kwas octowy, rzadziej cytrynowy, jabłkowy, winny. Maksymalna kwasowość marynat wynosi 2%. Marynaty najczęściej są pasteryzowane ponieważ zawartość kwasów nie jest wystarczająca do utrwalenia produktu.

Mieszalność cieczy jest zjawiskiem, które dotyczy cieczy o zbliżonych właściwościach, np. ciecze polarne mieszają się z innymi cieczami polarnymi, ciecze niepolarne mieszają się dobrze z innymi cieczami niepolarnymi.

Ochra – rodzaj pelitycznej zwietrzeliny skał i iłów bogatych w związki żelaza, wykorzystywany jako naturalny, nieorganiczny pigment o barwie od żółtej do brązowej.

Penicylina prokainowa – połączenie benzylopenicyliny z prokainą, która dzięki swoim właściwościom przeciwbólowym zmniejsza ból podczas iniekcji tego antybiotyku. Dzięki temu połączeniu benzylopenicylina prokainowa po podaniu domięśniowym znacznie wolniej się wchłania i wydala z organizmu, dzięki czemu przedłuża się jej okres działania w organizmie i można ją podawać co 12–24 godziny. Podczas podawania penicyliny prokainowej należy uważać, aby nie podać jej do naczynia, ponieważ może to wywołać zespół Hoigné.

Piana – mieszanina dyspersyjna, w której ośrodkiem rozpraszającym jest ciecz lub ciało stałe, a fazą rozproszoną gaz. Powstawaniu piany w cieczach sprzyja obecność substancji powierzchniowo czynnych, które zmniejszają ich napięcie powierzchniowe, a zwiększają lepkość. Do wytwarzania piany wykorzystuje się czasem porofory.

Polisorbat 80 (E433) – mieszanina polioksyetylenowych pochodnych sorbitanu(ang.) i kwasu oleinowego, niejonowy surfaktant oraz emulgator.

Proszek do pieczenia – sypka mieszanina zawierająca związek chemiczny rozkładający się w podwyższonej temperaturze z wydzieleniem produktów gazowych. Jego podstawowym zadaniem jest spulchnianie produktów piekarniczych.

Proszek do prania – mieszanina rozdrobnionych substancji, służąca do usuwania zanieczyszczeń z ubrań. Proszek do prania zawiera związki powierzchniowo czynne, związki zmiękczające wodę, enzymy oraz środki wybielające. Istnieją różne typy proszków do prania: proszek do odzieży kolorowej, białej i proszki wybielająco-odplamiające np. TAED.

Purpura Kasjusza – zol złota barwy czerwonej stosowany do produkcji szkła rubinowego, barwienia porcelany i emalii.

Ropa naftowa – ciekła kopalina, złożona z mieszaniny naturalnych węglowodorów gazowych, ciekłych i stałych (bituminów) z niewielkimi domieszkami związków azotu, tlenu, siarki i zanieczyszczeń nieorganicznych. Ma podstawowe znaczenie dla gospodarki światowej jako surowiec przemysłu chemicznego, a przede wszystkim jako jeden z najważniejszych surowców energetycznych.

Sedymentacja – w geologii sedymentacja to gromadzenie osadów w wyniku deponowania materiału okruchowego, działalności organizmów, wytrącania z roztworu wodnego. Ponowne uruchomienie materiału osadowego nosi nazwę resedymentacja.

Smoła, smoła surowa – produkty odgazowania węgla, łupków bitumicznych lub drewna, rzadko torfu. Składa się głównie z mieszaniny wielu rodzajów węglowodorów oraz innych związków organicznych, zawierających tlen, azot i siarkę; ponadto niektóre rodzaje smoły mogą zawierać pewną ilość grafitu i fulerenów.

Spaliny, gazy spalinowe – mieszanina gazów powstających w procesie spalania paliwa, np. węgla kamiennego, węgla brunatnego, ropy naftowej, benzyny, gazu ziemnego, biopaliw.

Szare mydło – mydło potasowe, to mieszanina soli potasowych wyższych kwasów karboksylowych, gliceryny, kwasu cytrynowego, chlorku sodu i innych. W odróżnieniu od mydeł sodowych nie zawiera sztucznych barwników czy substancji zapachowych, co sprawia, że uczulenia spowodowane szarym mydłem są znacznie rzadsze niż przy stosowaniu innych środków higienicznych. Zapach szarego mydła jest prawie nieodczuwalny.

Ścieki – to zużyte ciecze, roztwory, koloidy lub zawiesiny, a także odpadowe ciała stałe odprowadzane za pomocą rurociągów do odbiorników naturalnych jakimi mogą być zbiorniki lub cieki wodne, doły gnilne itp. W postaci ścieków odprowadza się odpadowe substancje przemysłowe oraz odpady żywnościowe i fekalia z miejskich i osiedlowych gospodarstw domowych. Ze względu na dużą szkodliwość biologiczną ścieków, zarówno komunalnych jak i przemysłowych, przed odprowadzeniem do odbiornika powinno się poddawać je oczyszczeniu w oczyszczalniach.

Termit – mieszanina złożona ze sproszkowanego glinu i tlenku żelaza w proporcjach stechiometrycznych. W niektórych odmianach termitu zamiast tlenków żelaza stosowane są też tlenki innych metali.

Terpentyna, sylwestren – mieszanina terpenów o charakterystycznym, intensywnym zapachu. Jest bezbarwną lub żółtą cieczą, łatwopalną i słabo rozpuszczalną w wodzie. Terpentyna rozpuszcza tłuszcze, parafiny, żywice i inne substancje organiczne. Otrzymuje się ją z żywicy drzew iglastych, głównie sosny, przez destylację z parą wodną lub ekstrakcję benzyną karpiny sosnowej. Pozostałością stałą po destylacji jest kalafonia.

Wapno sodowane – mieszanina wodorotlenku sodu (NaOH) i wodorotlenku wapnia otrzymywana z tlenku wapnia i wodnego roztworu wodorotlenku sodu. W zależności od zastosowania może zawierać również wodę, wodorotlenek potasu, substancje zapobiegające tworzeniu się pyłów i zwiększające porowatość czy wskaźniki pH.

Woda królewska – mieszanina stężonego kwasu solnego i azotowego w stosunku objętościowym 3:1. Ma bardzo silne właściwości utleniające, roztwarza złoto, platynę, pallad i inne metale szlachetne oraz inne odporne chemicznie metale. Odporne na jej działanie są chrom, niob, rod, osm, wolfram i tantal oraz iryd i ruten do temperatury 100 °C.

Zawiesina – układ niejednorodny, zwykle dwufazowy, w postaci cząstek jednego ciała rozproszonych w drugim ciele, np. cząstek ciała stałego w gazie lub cząstek cieczy w cieczy. Jeżeli cząstki te są dostatecznie małe, mowa jest o układzie koloidalnym. Jeżeli gęstość fazy rozproszonej w zawiesinach jest większa niż gęstość fazy rozpraszającej, to rozproszone cząstki fazy stałej mają tendencję do sedymentacji (opadania).