
Rozpad ZSRR – proces rozpadu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich zapoczątkowany ogłoszeniem suwerenności przez Estońską SRR 16 listopada 1988 i zakończony deklaracją o samorozwiązaniu ZSRR uchwaloną przez Radę Najwyższą ZSRR 26 grudnia 1991. W okresie tym wszystkie piętnaście republik ZSRR ogłosiło suwerenność, wystąpiło z ZSRR i stało się niepodległymi państwami.

Akt Przywrócenia Państwa litewskiego lub Akt 11 marca – deklaracja niepodległości przez Litewską Socjalistyczną Republikę Radziecką, uchwalona 11 marca 1990 roku. Podpisany przez wszystkich członków Rady Najwyższej Republiki Litewskiej akt podkreślał odnowienie i prawną kontynuację państwa litewskiego z okresu międzywojennego, które znalazło się pod okupacją Związku Radzieckiego i utraciło niepodległość w czerwcu 1940 roku. Litwa jako pierwsza z republik radzieckich proklamowała niezależność od chylącego się ku upadkowi Związku Radzieckiego.

Bałtycki łańcuch – masowy protest mieszkańców trzech tzw. krajów bałtyckich zorganizowany 23 sierpnia 1989 roku. Około 2 milionów osób utworzyło żywy łańcuch o długości ponad 600 km, łączący wszystkie trzy kraje. Bałtycki łańcuch był wyrazem protestu przeciwko ówczesnej sytuacji politycznej tych krajów wchodzących w skład Związku Radzieckiego. Dzień protestu wypadał w 50. rocznicę podpisania tajnego protokołu do paktu Ribbentrop-Mołotow o podziale stref wpływu w Europie, na którego skutek kraje bałtyckie popadły w zależność od Związku Radzieckiego.

Deklaracja niepodległości Ukrainy – dokument przyjęty przez ukraiński parlament 24 sierpnia 1991 roku, przywracający niepodległość Ukrainy.

Układ białowieski – nazwa nadawana porozumieniu o utworzeniu Wspólnoty Niepodległych Państw, zawartemu przez przewodniczącego Rady Najwyższej Republiki Białorusi oraz prezydentów Rosji i Ukrainy 8 grudnia 1991 na spotkaniu w Wiskulach oraz w pobliskim Brześciu nad Bugiem.

Pucz moskiewski, pucz sierpniowy lub pucz Janajewa – próba powstrzymania rozpadu systemu komunistycznego w przeżywającym głęboki kryzys ekonomiczny ZSRR. Nieudany zamach stanu przeciw władzy prezydenta Związku Radzieckiego Michaiła Gorbaczowa, próba przejęcia władzy w ZSRR przez „twardogłowych” liderów KPZR, przeprowadzona w dniach 19–21 sierpnia 1991 roku. Twórcy zamachu wykorzystali powszechne niezadowolenie biurokracji państwowej oraz armii wobec głasnosti i pieriestrojki, uwięzili Gorbaczowa, a wiceprezydent Giennadij Janajew przejął jego stanowisko. Do Moskwy weszło wojsko radzieckie wyposażone w czołgi i otoczyło wszystkie ważniejsze gmachy. Przywódcy puczu nie mieli jednak klarownego scenariusza przewrotu ani wystarczającej determinacji, żeby go skutecznie wykonać. Sprzeciwiający się zamachowi prezydent RSFRR Borys Jelcyn bezzwłocznie przekształcił budynek rosyjskiego parlamentu w centrum oporu i unieważnił rozkazy nowego przywództwa. Jelcyn uzyskał poparcie społeczeństwa, lojalnych jednostek wojskowych i międzynarodowe. Pucz Janajewa nie powstrzymał reform a doprowadził do ich gwałtownego przyspieszenia, wynosząc przy tym do władzy Jelcyna, który zastąpił Gorbaczowa. Podczas puczu zginęło 15 osób.

Referendum niepodległościowe na Litwie odbyło się 9 lutego 1991. 93,2% wyborców zagłosowało za niepodległością, co stanowiło 76,5% wszystkich osób z prawem wyborczym. W referendum wzięło udział więcej niż 50% uprawnionych do głosowania, przez co zostało ono uznano za wiążące. Niepodległość została ogłoszona 11 marca 1990, a uznana w sierpniu 1991.

Referendum na temat zachowania Związku Radzieckiego – referendum dotyczące przyszłości Związku Radzieckiego przeprowadzone 17 marca 1991 z inicjatywy prezydenta ZSRR Michaiła Gorbaczowa.

Śpiewająca rewolucja – potoczna nazwa wydarzeń mających miejsce pomiędzy 1987 a 1991 na Litwie, Łotwie i w Estonii, które w efekcie doprowadziły do odzyskania przez nie niepodległości.

Wydarzenia styczniowe – wydarzenia związane z interwencją Armii Radzieckiej na Litwie w styczniu 1991. W wyniku działań wojsk radzieckich śmierć poniosło 14 osób cywilnych, a ponad 600 zostało rannych.