Ateński Związek MorskiW
Ateński Związek Morski

Związek Morski, Związek Ateński lub Związek Delijski, właśc. Symmachia Ateńska – sojusz zaczepno-obronny polis starożytnej Grecji, którego hegemonem były Ateny.

AtlantydaW
Atlantyda

Atlantyda, Atlantis – mityczna kraina, która miała być miejscem istnienia rozwiniętej cywilizacji zniszczonej przez serię trzęsień ziemi i zatopionej przez wody morskie.

Dialekty achajskieW
Dialekty achajskie

Dialekty achajskie (arkadyjsko-cypryjskie) – grupa dialektów języka starogreckiego używanych przez Achajów i ich potomków na obszarze Peloponezu (Arkadii) i Cypru.

DiolkosW
Diolkos

Diolkos – kamienna droga o długości 5,5–9 km w pobliżu Koryntu w Grecji, która w okresie starożytnym była używana do transportu statków, okrętów i towarów z Kenchreai w Zatoce Sarońskiej do Lechaion w Zatoce Korynckiej, w poprzek Przesmyku Korynckiego.

EfebW
Efeb

Efeb – w starożytnej Grecji młodzieniec w wieku 18–20 lat poddawany efebii, czyli obowiązkowemu szkoleniu wojskowemu poprzedzającemu uzyskanie pełnego obywatelstwa. Potocznie urodziwy młodzieniec.

EkkyklemaW
Ekkyklema

Ekkyklema – rodzaj machiny teatralnej w starożytnej Grecji.

Fragmenta historicorum GraecorumW
Fragmenta historicorum Graecorum

Fragmenta historicorum Graecorum – zbiór fragmentów twórczości starożytnych greckojęzycznych historyków opracowany przez Karla Müllera w latach 1841–1872. Współautorem pierwszego tomu jest jego brat Theodor Müller, natomiast drugą część piątego tomu zebrał Victor Langlois. Autorzy w zbiorze umieszczeni są w kolejności chronologicznej, zwykle poprzedzeni wstępem. Obok fragmentów najczęściej zamieszczane są ich łacińskie przekłady. W publikacji nie stosowano aparatu krytycznego, lub był on niesystematyczny. W związku z tym istniała potrzeba ponownego opracowania fragmentów, co też rozpoczął Felix Jacoby w swojej pracy Die Fragmente der griechischen Historiker. Ponieważ jednak praca Jacobiego nie została ukończona, a także ogranicza się do pisarzy działających przed 324 rokiem, Fragmenta historicorum Graecorum nadal wykorzystywane jest przez historyków. Skrótem używanym przy cytowaniu publikacji jest F.H.G.

HeteraW
Hetera

Hetera – w starożytnej Grecji odpowiednik kurtyzany. Hetera od zwykłej prostytutki różniła się niezależnością i wysoką pozycją towarzyską. Inna nazwa to córa Koryntu.

Homoseksualizm w starożytnej GrecjiW
Homoseksualizm w starożytnej Grecji

Homoseksualizm w starożytnej Grecji – relacje erotyczne pomiędzy przedstawicielami tej samej płci w starożytnej Grecji. Najpowszechniejszą ich formę stanowiła pederastia – związek dorosłego mężczyzny z dorastającym młodzieńcem. Wątki homoseksualne można znaleźć w greckiej mitologii, w literaturze i na malowidłach wazowych. Relacja homoseksualna była niesymetryczna, a osoba przyjmująca bierną rolę w akcie seksualnym nie cieszyła się w społeczności greckiej szacunkiem.

Język grecki klasycznyW
Język grecki klasyczny

Język grecki klasyczny, greka klasyczna – stadium rozwojowe języka greckiego, używanego w okresie klasycznym starożytnej Grecji. Był to jeden z ważniejszych języków starożytności, rozpowszechniony na znacznych obszarach Półwyspu Bałkańskiego i Azji Mniejszej oraz na Cyprze. Dzisiaj ten język można studiować na filologii klasycznej. Był to język bogatej literatury, działali wówczas Tukidydes, Arystofanes, Platon, mówcy ateńscy.

Kanon dziesięciu mówcówW
Kanon dziesięciu mówców

Kanon dziesięciu mówców – to lista najwybitniejszych mówców attyckich, zestawiona przez Cecyliusza z Kaleakte, retora, teoretyka attycyzmu. Są to: Antyfon, Andokides, Lizjasz, Izajos, Ajschines, Hyperejdes, Izokrates, Likurg z Aten, Demostenes, Dejnarchos.

KottabosW
Kottabos

Kottabos – popularna w starożytnej Grecji gra zręcznościowa z użyciem wina.

Mechanizm z AntykithiryW
Mechanizm z Antykithiry

Mechanizm z Antykithiry, mechanizm z Andikitiry – starożytny mechaniczny przyrząd zaprojektowany do obliczania pozycji ciał niebieskich. Znaleziony został we wraku obok greckiej wyspy Andikitira, między Kíthirą a Kretą, datowany na lata 150–100 p.n.e. Do czasu XVIII-wiecznych zegarów nie jest znany żaden mechanizm o podobnym stopniu złożoności. Urządzenie jest prezentowane w kolekcji Narodowego Muzeum Archeologicznego w Atenach.

PederastiaW
Pederastia

Pederastia – termin wywodzący się z języka greckiego – w języku polskim w węższym sensie oznacza specyficzną formę homoseksualizmu męskiego, polegającą na związkach erotycznych lub kontaktach seksualnych mężczyzn lub młodzieńców, z młodzieńcami lub chłopcami, zazwyczaj opartych na różnicy wieku, występującą w kulturze starożytnej Grecji. Chłopcy stawali się przedmiotem zainteresowania młodzieńców i dorosłych mężczyzn już około 12 lub 13 roku życia i pozostawali nim aż do momentu osiągnięcia wieku efeba, tj. do 18 roku życia. Młodzieńcy w wieku od około 16-18 do około 20 lat mogli być zarówno miłośnikami rówieśników lub młodszych od siebie chłopców, jak i lubymi starszych mężczyzn.

RamnusW
Ramnus

Ramnus – mała miejscowość w starożytnej Grecji na wybrzeżu Attyki, blisko Maratonu. Obchodzono tam święta doroczne, połączone z zawodami atletów i przedstawieniami teatralnymi. W centralnej części Ramnus znajdowała się świątynia bogini zemsty Nemezis. W budynku wzniesiony został marmurowy posąg, wykonany najprawdopodobniej przez Fidiasza.

SistrumW
Sistrum

Sistrum – instrument muzyczny przejęty przez Greków i Rzymian z Egiptu wraz z kultem egipskiej bogini Izydy. W starożytnym Egipcie używany był również w obrzędach kultu identyfikowanej z Izydą Hathor oraz bogini Bastet. W instrumentologii zaliczany do grupy idiofonów uderzanych.

Stadion w NemeiW
Stadion w Nemei

Stadion w Nemei – stadion wybudowany około roku 330 p.n.e. w Nemei, miejsce rozgrywania wielu konkurencji sportowych podczas starożytnych igrzysk nemejskich.

Stadion w OlimpiiW
Stadion w Olimpii

Stadion w Olimpii – starożytny stadion z ok. 775–350 p.n.e. w Olimpii, położony na wschód od Altisu – sanktuarium Zeusa, miejsce rozgrywania wielu konkurencji sportowych podczas starożytnych igrzysk olimpijskich od roku 776 p.n.e. do roku 393 n.e. i Herajów – igrzysk dla kobiet.

StomachionW
Stomachion

Stomachion, zwany też loculus Archimedius – starogrecka łamigłówka i gra składająca się z 14 elementów, z których należy złożyć kwadrat lub inny, z góry założony kształt. Przypomina bardzo chiński tangram, który jest złożony jednak z tylko 7 elementów.

TriremaW
Trirema

Trirema – rzymski okręt trzyrzędowy o napędzie żaglowo-wiosłowym, przy czym w bitwie żagiel nie był używany. Wzorowany był na greckiej trierze.

Wielka GrecjaW
Wielka Grecja

Wielka Grecja – w starożytności południowa część Półwyspu Apenińskiego oraz większość Sycylii skolonizowanej przez Greków w VII/VI wieku p.n.e. w okresie wielkiej kolonizacji. Inaczej nazywana Wielką Helladą. Głównym plemieniem kolonizującym te tereny byli Jonowie, stąd najprawdopodobniej wywiedziona została także nazwa oblewającego te tereny od wschodu i południa Morza Jońskiego.

Wieniec laurowyW
Wieniec laurowy

Wieniec laurowy (wawrzynowy) – symbol i nagroda zwycięstwa w równej walce.

Wychowanie w starożytnej GrecjiW
Wychowanie w starożytnej Grecji

W wychowaniu Starożytnej Grecji wyróżnia się dwa bardzo odmienne od siebie rodzaje wychowań, ukształtowane przez największe i ówcześnie najpotężniejsze polis Spartę i Ateny.

Związek AchajskiW
Związek Achajski

Związek Achajski – sojuszniczy związek państw (symmachia) greckich, powstały około 281 p.n.e. z inicjatywy czterech miast położonych w zachodniej części Achai: Dyme, Patraj, Tritai i Faraj.

Związek BeockiW
Związek Beocki

Związek Beocki - konfederacja miast beockich, która powstała w VI wieku p.n.e. w obliczu zagrożenia tesalską ekspansją w Grecji Środkowej. Do poleis założycielskich związku, którym udało się odeprzeć Tesalię, należały: Teby, Tanagra, Haliartos, Koroneja, Tespie, Akraifnia. Miasta te od ok. 525 roku p.n.e. biły monetę związkową z charakterystyczną tarczą beocką z wcięciami na brzegach na awersie. Prawdopodobnie początkowo w związku nie znalazło się Orchomenos - rywal Teb posiadający ok. 1/5 powierzchni równiny beockiej, ale już ok. 500 roku p.n.e. członkami były wszystkie poleis Beocji z wyjątkiem Platei będących w sojuszu z Atenami.