53 Partie i ugrupowania w Bułgarii

Akademia Nauk Społecznych i Zarządzania Społecznego KC BPK - jest byłą wyższą uczelnią Komitetu Centralnego Bułgarskiej Partii Komunistycznej w dziedzinie nauk społecznych i zarządzania z siedzibą w Sofii, funkcjonującą w latach 1969-1990.

Alternatywa na rzecz Bułgarskiego Odrodzenia – bułgarska lewicowa partia polityczna.

Narodowe Zjednoczenie "Ataka", nazywane także Koalicją "Ataka" – koalicja bułgarskich partii o charakterze nacjonalistycznym, utworzona przed wyborami do Zgromadzenia Narodowego w 2005 r. Na czele koalicji stoi lider partii Ataka, Wolen Siderow.

Ataka – bułgarska partia polityczna o charakterze nacjonalistycznym utworzona 17 kwietnia 2005 roku w Sofii, oficjalnie zarejestrowana w czerwcu tego samego roku. Na czele partii od początku jej istnienia stoi Wolen Siderow.

Blok Konstytucyjny – bułgarska koalicja polityczna utworzona 6 czerwca 1922 przez Partię Demokratyczną, Zjednoczoną Partię Narodowo-Postępową i Partię Radykalno-Demokratyczną. Celem koalicji było stworzenie silnej opozycji skierowanej przeciwko sprawującemu władzę autorytarną Bułgarskiemu Ludowemu Związkowi Chłopskiemu i przejęcie rządów w kraju. Blok istniał do 19 lipca 1923, kiedy to zdecydowano o jego rozwiązaniu i budowie Porozumienia Demokratycznego.

Blok Narodowy – bułgarska koalicja polityczna utworzona w czerwcu 1931 między Partią Demokratyczną, Bułgarskim Ludowym Związkiem Chłopskim „Wrabcza 1”, Bułgarskim Ludowym Związkiem Chłopskim "Stara Zagora", Partią Narodowo-Liberalną i Partią Radykalną. Po zwycięstwie w tym samym roku w wyborach do Zwyczajnego Zgromadzenia Narodowego Blok Narodowy przez trzy następne lata sprawował rządy w Carstwie Bułgarii. W maju 1934 koalicja została odsunięta od władzy na drodze zamachu stanu i wkrótce potem przestała istnieć.

Bułgarska Partia Komunistyczna – bułgarska partia polityczna, która sprawowała dyktatorską władzę w Ludowej Republice Bułgarii (1946-1990). BPK została założona w 1919 na bazie lewicowego odłamu Bułgarskiej Robotniczej Partii Socjaldemokratycznej, który tworzyli tzw. wąscy socjaliści. Od marca tego samego roku do partia należała do Międzynarodówki Komunistycznej pozostając członkiem organizacji do czasu jej rozwiązania. Pod względem ideowym stopniowo przyjmowała nacjonalistyczny charakter. Najważniejszą rolę w zarządzaniu BPK pełniło Biuro Polityczne i Sekretariat.

Bułgarska Partia Socjaldemokratyczna – bułgarska partia polityczna założona 26 listopada 1989 w Sofii. Początkowo partia nosiła nazwę Bułgarska Robotnicza Partia Socjaldemokratyczna (Zjednoczeni), jednak podczas pierwszej ogólnonarodowej konferencji, przeprowadzonej 5 stycznia 1990 r., zdecydowano o przyjęciu nazwy Bułgarska Partia Socjaldemokratyczna, nawiązując w ten sposób do pierwszej w historii Bułgarii partii socjaldemokratycznej, założonej w 1891 r. przez Dimityra Błagojewa. W latach 90. XX wieku działacze BPSD współtworzyli zjednoczoną opozycję antykomunistyczną nazwaną Związkiem Sił Demokratycznych i uczestniczyli w rozmowach przy tzw. Okrągłym Stole.

Bułgarska Partia Socjaldemokratyczna – partia polityczna utworzona w 1891 r. podczas tzw. kongresu buzłudżańskiego. Na jej czele stanął marksista Dimityr Błagojew. W 1894 r. partia przekształciła się w Bułgarską Robotniczą Partię Socjaldemokratyczną.

Bułgarska Partia Socjalistyczna – lewicowa partia polityczna w Bułgarii, utworzona w 1990 roku i będąca spadkobierczynią Bułgarskiej Partii Komunistycznej. BSP należy do Międzynarodówki Socjalistycznej. Podczas wyborów parlamentarnych w 2001 roku BSP wchodziła w skład Koalicji na rzecz Bułgarii, która zdobyła sobie 48 miejsc w 240-miejscowym parlamencie bułgarskim.

Bułgarski Ludowy Związek Chłopski – bułgarska partia polityczna utworzona w 1899, reprezentująca interesy drobnych i średnich właścicieli ziemskich. Największą popularność zdobyła po zakończeniu I wojny światowej, dzięki czemu w latach 1918-1920 współtworzyła trzy kolejne rządy koalicyjne, a w maju 1920 sformowała gabinet samodzielny, na czele którego stanął jej lider i ideolog, Aleksandyr Stambolijski. Rząd Stambolijskiego oparł swoją politykę o doktrynę agraryzmu i zmierzał do ustanowienia władzy o charakterze autorytarnym. W czerwcu 1923 opozycyjne Porozumienie Narodowe współpracujące ze Związkiem Wojskowym przeprowadziło zamach stanu i odsunęło BLZCh od sprawowania rządów. Spowodowało to rozpad BLZCh i utratę przez niego dotychczasowego znaczenia na scenie politycznej kraju. W latach 1947-1989 część ludowców podjęła współpracę z komunistami i współtworzyła z nimi Front Ojczyźniany, który sprawował władzę totalitarną w Ludowej Republiki Bułgarii. Po transformacji ustrojowej w 1990 powstało kilka partii aspirujących do roli następcy przedwojennego BLZCh.

Bułgarski Ludowy Związek Chłopski „Wrabcza 1” – bułgarska partia polityczna utworzona pod koniec 1926 przez Dimityra Giczewa jako następczyni Bułgarskiego Ludowego Związku Chłopskiego. Była największym ugrupowaniem reprezentującym interesy średnich właścicieli ziemskich. W latach 1931–1934 wchodziła w skład szerokiej koalicji Blok Narodowy, zaś w 1936 znalazła się w składzie tzw. Piątki domagającej się przywrócenia zasad Konstytucji Tyrnowskiej. Współtworzyła pięć koalicyjnych rządów Carstwa Bułgarii. W 1945 połączyła się z Bułgarskim Ludowym Związkiem Chłopskim im. Nikoły Petkowa i prowadziła działalność opozycyjną wobec rządu lewicowego Frontu Ojczyźnianego. W 1947 komuniści stopniowo zlikwidowali całą polityczną opozycję i BLZCh „Wrabcza 1” praktycznie przestał istnieć.

Bułgarski Ludowy Związek Chłopski im. Nikoły Petkowa – bułgarska partia polityczna założona w 1945 przez działaczy ludowych, na czele których stał Nikoła Petkow. Jej głównym celem było wprowadzenie demokracji parlamentarnej w powojennej Bułgarii i zapobiegnięcie budowie systemu totalitarnego przez komunistyczny Front Ojczyźniany. W listopadzie 1946 wzięła udział w wyborach do Wielkiego Zgromadzenia Narodowego 6. kadencji zdobywając kilkadziesiąt mandatów deputowanych. Poparła likwidację monarchii i wprowadzenie ustroju republikańskiego. W sierpniu 1947 została rozwiązana przez komunistów, zaś jej lider Nikoła Petkow skazany na karę śmierci po wyreżyserowanym procesie. W okresie transformacji ustrojowej w grudniu 1989 działacze opozycji antykomunistycznej reaktywowali partię. W 1990 BLZCh im. Nikoły Petkowa nawiązał współpracę ze Związkiem Sił Demokratycznych i wziął udział w rozmowach przy okrągłym stole oraz w obradach Wielkiego Zgromadzenia Narodowego 7. kadencji. Po 1991 zerwał bliską współpracę z ZSD i utracił znaczenie na bułgarskiej scenie politycznej.

Bułgarski Związek Socjaldemokratyczny – bułgarska partia polityczna założona w 1892 przez socjaldemokratów o poglądach reformistycznych. W 1894 BZS połączył się z Bułgarską Partią Socjaldemokratyczną tworząc Bułgarską Robotniczą Partię Socjaldemokratyczną.

Centralne Archiwum Partii KC BPK – organ archiwizujący Komitetu Centralnego Bułgarskiej Partii Komunistycznej.

Demokraci na rzecz Silnej Bułgarii – bułgarska prawicowa partia polityczna utworzona w 2004 r. przez grupę polityków wywodzących się ze Zjednoczonych Sił Demokratycznych (ODS). Na czele partii od początku jej istnienia stoi były premier Bułgarii, Iwan Kostow. Dewizą partii jest hasło "Dla silnej Bułgarii w Zjednoczonej Europie". DSB należy do Europejskiej Partii Ludowej.

Ruch Polityczny „Euroroma” – największa bułgarska partia polityczna reprezentująca interesy mniejszości romskiej w Bułgarii. Na czele partii stoi były deputowany do Zgromadzenia Narodowego, Cwetelin Kynczew.

Front Ojczyźniany – koalicja lewicowych partii politycznych utworzona w Bułgarii podczas II wojny światowej. Podstawowym celem Frontu było wycofanie Bułgarii z tzw. paktu trzech i przystąpienie do wojny po stronie koalicji antyhitlerowskiej oraz likwidacja monarchii w kraju. Dominującą rolę w koalicji, która po zakończeniu wojny sprawowała władzę w Ludowej Republice Bułgarii, odgrywali komuniści z Bułgarskiej Partii Komunistycznej.

GERB lub Obywatele na rzecz Europejskiego Rozwoju Bułgarii – bułgarska partia polityczna o profilu konserwatywnym, powstała na bazie stowarzyszenia założonego przez burmistrza Sofii Bojka Borisowa. GERB należy do Europejskiej Partii Ludowej.

Izba Ekspertów – bułgarska centrowa liberalna partia polityczna utworzona na początku 2003. Partia skupia ludzi reprezentujących różne dziedziny nauki, kultury i ekonomii. Przewodniczącą partii jest Rosica Złatanowa.

Jest Taki Lud – bułgarska partia polityczna o charakterze centrowym, antyestablishmentowym i proeuropejskim, założona 16 lutego 2020 przez Sławiego Trifonowa.

Klub Polityczny „Ekogłasnost” – bułgarska centrolewicowa, proekologiczna partia polityczna utworzona w marcu 1990 na bazie Komitetu na rzecz Ocalenia Miasta Ruse i Niezależnego Stowarzyszenia „Ekogłasnost”. W latach 1990–1991 partia wchodziła w skład zjednoczonej opozycji antykomunistycznej nazywanej Związkiem Sił Demokratycznych. Od 1994 KP „Ekogłasnost” współpracuje z Bułgarską Partią Socjalistyczną.

Koalicja na rzecz Bułgarii – sojusz polityczny ośmiu partii zawiązany w styczniu 2001 roku, pod przewodnictwem Bułgarskiej Partii Socjalistycznej. W wyborach parlamentarnych w 2001 roku koalicja zdobyła 17,1% głosów i 48 miejsc w Zgromadzeniu Narodowym. Cztery lata później – 34,2% głosów i 83 miejsca w izbie wyższej bułgarskiego parlamentu, co oznaczało możliwość samodzielnego rządzenia. 16 sierpnia 2005 roku został powołany rząd popierany przez KnRB, na którego czele stanął Sergej Staniszew.

Komitet Centralny Bułgarskiej Partii Komunistycznej – centralna instancja partii, wykonująca polecenia Biura Politycznego Bułgarskiej Partii Komunistycznej, de facto organ zarządzania wszystkimi dziedzinami życia w tym kraju (1944–1989).

Narodowe Stowarzyszenie – Bułgarski Ludowy Związek Chłopski - bułgarska centroprawicowa partia polityczna powstała pod koniec 2000 jako jedna z organizacji aspirujących do roli następczyni Bułgarskiego Ludowego Związku Chłopskiego. W 2005 ugrupowanie weszło w skład szerokiej prawicowej koalicji politycznej nazwanej Zjednoczone Siły Demokratyczne. 11 grudnia tego samego roku NS-BLZCh przekształciło się w partię Porządek, Prawo i Sprawiedliwość, na czele której stanął Georgi Markow.

Narodowy Ruch na rzecz Stabilności i Postępu, dawniej Narodowy Ruch Symeon Drugi – liberalna bułgarska partia polityczna.

Narodowy Ruch Socjalny, w polskim piśmiennictwie nazywany także Ruchem Narodowo-Społecznym – bułgarska formacja polityczna, początkowo o charakterze faszystowskim, później nawiązująca do narodowego socjalizmu, utworzona w maju 1932 przez Aleksandyra Cankowa.

Niebieska Koalicja – koalicja centroprawicowych i ludowych partii politycznych w Bułgarii utworzona na początku 2009 roku z myślą o wyborach do Parlamentu Europejskiego w czerwcu oraz wyborach parlamentarnych w lipcu 2009 roku. Liderami bloku koalicyjnego są przewodniczący Związku Sił Demokratycznych Martin Dimitrow oraz przewodniczący Demokratów na rzecz Silnej Bułgarii, Iwan Kostow.

Partia Demokratyczna – bułgarska partia polityczna założona w połowie lat 80. XIX wieku. Współworzyła kilka rządów koalicyjnych oraz jeden gabinet samodzielny (1908–1911). Po przewrocie majowym w 1934 została zdelegalizowana przez rząd Georgijewa. W 1945 wznowiła działalność. Dwa lata później władze komunistyczne zlikwidowały wszystkie partie opozycyjne i PD przestała istnieć. W 1989, w okresie przemian ustrojowych w Bułgarii, organizacja została reaktywowana i przystąpiła do zjednoczonej koalicji antykomunistycznej nazywanej Związkiem Sił Demokratycznych. Od 1996 PD jest członkinią koalicji Zjednoczone Siły Demokratyczne.

Partia Konserwatywna – bułgarska partia polityczna powstała ok. 1879, stanowiąca opozycję wobec Partii Liberalnej. Sformowała pięć rządów samodzielnych oraz jeden gabinet koalicyjny z Partią Postępowo-Liberalną (1883–1884). W 1881 poparła zawieszenie konstytucji i przyznanie szerokich uprawnień księciu Aleksandrowi I, po czym wspomagała jego reżim. Kosztowało ją to utratę popularności w społeczeństwie i doprowadziło do stopniowego jej rozpadu ok. 1884.

Partia Liberalna – bułgarska partia polityczna założona ok. 1879 i istniejąca do ok. 1887, stanowiąca opozycję wobec Partii Konserwatywnej. Utworzyła trzy samodzielne rządy Księstwa Bułgarii. W 1883 i w 1886 przeżyła trzy rozłamy, zaś ocalała z nich frakcja pod wodzą Petka Karawełowa przekształciła się w 1896 w Partię Demokratyczną.

Partia Liberalna (radosławiści) – bułgarska partia polityczna założona ok. 1886 przez grupę zwolenników Wasiła Radosławowa wywodzących się z Partii Liberalnej, a także przez działaczy dawnej Partii Liberalnej działającej w Rumelii Wschodniej. Początkowo ugrupowanie nosiło nazwę Klub Liberalny, którą w 1895 zmieniono na Partia Liberalna, przy czym w celu łatwiejszego rozróżnienia między jednoimiennymi partiami dodawano do niej człon radosławiści albo radosławistka, wywodzący się od nazwiska lidera formacji. Radosławiści reprezentowali interesy burżuazji i opowiadali się za orientacją prozachodnią kraju, czego przejawem było m.in. przyłączenie przez nich Carstwa Bułgarii w 1915 do państw centralnych. Sformowali jeden samodzielny gabinet rządowy (1899–1901) oraz sześć koalicyjnych. W 1920 połączyli się z Partią Młodo-Liberalną i Partią Narodowo-Liberalną tworząc Partię Nacjonalno-Liberalną.

Partia Liberalna, nazywana także Partią Państwową – partia polityczna sformowana po 1879 przez Bułgarów zamieszkujących Rumelię Wschodnią. Ugrupowanie powstało jako opozycja wobec Partii Narodowej i dążyło do przyłączenia Rumelii Wschodniej do Księstwa Bułgarii bez pomocy Rosji. W 1885 współpracujący z Partią Liberalną Centralny Tajny Bułgarski Komitet Rewolucyjny, na czele którego stał Zacharij Stojanow, doprowadził do zjednoczenia Bułgarii. Wkrótce potem liberałowie rozwiązali organizację i dołączyli do Partii Liberalnej działającej w Księstwie Bułgarii, a po rozłamie w tej ostatniej weszli w skład Partii Narodowo-Liberalnej Stefana Stambołowa.

Partia Młodo-Liberalna – bułgarska partia polityczna założona w 1904 przez grupę zwolenników Dimityra Tonczewa wywodzących się z Partii Liberalnej. W latach 1913-1918 współtworzyła dwa kolejne rządy koalicyjne Carstwa Bułgarii. Po klęsce kraju w I wojnie światowej została uznana za współwinną tzw. drugiej katastrofy narodowej i szybko utraciła znaczenie na scenie politycznej. W 1920 połączyła się z Partią Liberalną i Partią Narodowo-Liberalną tworząc Partię Nacjonalno-Liberalną.

Partia Narodowa – bułgarska partia polityczna założona w 1894 przez byłych działaczy Partii Konserwatywnej i Partii Narodowej wywodzącej się z Rumelii Wschodniej. Organizacji powstała jako zaplecze polityczne rządu Konstantina Stoiłowa i reprezentowała głównie interesy bankowców, handlowców i przemysłowców. Współtworzyła kilka rządów koalicyjnych oraz sformowała jeden gabinet samodzielny (1894–1899). W 1920 połączyła się z Partią Postępowo-Liberalną tworząc Zjednoczoną Partię Narodowo-Postępową.

Partia Narodowa, nazywana także Partią Zjednoczeniową – partia polityczna założona po 1879 przez Bułgarów zamieszkujących Rumelię Wschodnią. Ugrupowanie reprezentowało przede wszystkim interesy burżuazji i stanowiło opozycję polityczną wobec Partii Liberalnej. Głównym celem Partii Narodowej było szybkie zjednoczenie Rumelii Wschodniej z Księstwem Bułgarii przy pomocy Rosji, jednak po zdobyciu władzy w 1884 jej działacze wycofali się z realizacji tego celu. Spowodowało to gwałtowny spadek popularności ugrupowania i utratę przez nie znaczenia na scenie politycznej Rumelii Wschodniej. W 1894, już po zjednoczeniu kraju, część narodowców utworzyła wraz ze zwolennikami dawnej Partii Konserwatywnej nową Partię Narodową, która następnie przez 5 lat sprawowała władzę w Księstwie Bułgarii.

Partia Narodowo-Liberalna – bułgarska partia polityczna założona ok. 1887 przez grupę zwolenników Stefana Stambołowa, wywodzących się z Partii Liberalnej. Reprezentowała głównie interesy drobnej i średniej burżuazji oraz chłopów. Sformowała pięć samodzielnych gabinetów rządowych oraz sześć koalicyjnych. W 1920 połączyła się z Partią Młodo-Liberalną oraz Partią Liberalną (radosławiści) tworząc Partię Nacjonalno-Liberalną.

Partia Odrodzenia (Bułgaria)

Odrodzenia – nacjonalistyczna partia polityczna w Bułgarii. Została utworzona w 2014 roku. Jej liderem jest Kostadin Kostadinov.

Partia Postępowo-Liberalna – bułgarska partia polityczna założona ok. 1884 przez grupę działaczy o poglądach umiarkowanych, wywodzących się z Partii Liberalnej. Na czele organizacji stał premier Dragan Cankow, w związku z czym do jej członków przylgnęło określenie "cankowiści". Partia była uważana za najbardziej prorosyjską na scenie politycznej kraju i reprezentowała głównie interesy burżuazji oraz zamożniejszych chłopów. Utworzyła cztery samodzielne gabinety rządowe oraz osiem koalicyjnych. W 1920 połączyła się z Partią Narodową, tworząc Zjednoczoną Partię Narodowo-Postępową.

Partia Radykalno-Demokratyczna – bułgarska liberalna partia polityczna założona w 1905 przez grupę działaczy wywodzących się z Partii Demokratycznej. Uczestniczyła w kilku rządach koalicyjnych. W latach 1922–1923 współtworzyła Blok Konstytucyjny, a w połowie 1923 zaangażowała się w budowę Porozumienia Demokratycznego. Po zamachu majowym w 1934 została zdelegalizowana przez rząd Georgijewa. W 1945 na krótko wznowiła legalną działalność, lecz dwa lata później władze komunistyczne ją zlikwidowały. Po 1989, w okresie transformacji ustrojowej w Bułgarii, działacze opozycji antykomunistycznej reaktywowali PRD i włączyli ją w struktury Związku Sił Demokratycznych.

Partia Zielonych – bułgarska partia polityczna, należąca do Europejskiej Partii Zielonych, powołanej w lutym 2004 w Rzymie

Porozumienie Demokratyczne – bułgarska partia polityczna istniejąca w latach 1923–1934, powstała przez połączenie Porozumienia Narodowego, Partii Demokratycznej, Zjednoczonej Partii Narodowo-Postępowej i Partii Radykalno-Demokratycznej. Między 1923 i 1931 Porozumienie Demokratyczne sprawowało rządy w Carstwie Bułgarii.

Porozumienie Narodowe – bułgarska organizacja polityczna utworzona 14 października 1921 przez bezpartyjnych przedstawicieli bułgarskiej inteligencji, oficerów rezerwy, bankierów i przemysłowców. Podstawowym celem ugrupowania było zjednoczenie partii politycznych reprezentujących interesy burżuazji i utworzenie silnej opozycji przeciw autorytarnemu rządowi Bułgarskiego Ludowego Związku Chłopskiego.

Porządek, Prawo i Sprawiedliwość – bułgarska prawicowa partia polityczna utworzona 11 grudnia 2005 r. na bazie rozwiązanego Narodowego Stowarzyszenia – Bułgarski Ludowy Związek Chłopski.

Ruch „Bułgaria na rzecz Obywateli” – bułgarska centrowa partia polityczna.

Ruch na rzecz Praw i Wolności – bułgarska liberalna partia polityczna reprezentująca głównie mniejszość turecką. DPS należy do Partii Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy.

WMRO – Bułgarski Ruch Narodowy – bułgarska partia polityczna o profilu nacjonalistycznym. Przewodniczącym stronnictwa jest Krasimir Karakaczanow.

Wstań.BG – bułgarskie ugrupowanie polityczne o charakterze proeuropejskim i antyelitarnym, założone 6 grudnia 2019 przez Maję Manołową. Ruch popiera demokrację bezpośrednią i demokrację elektroniczną.

Zjednoczeni Patrioci – bułgarska koalicja wyborcza tworzona przez ugrupowania nacjonalistyczne i narodowo-konserwatywne. Formalnie działała w latach 2016–2019.

Zjednoczona Partia Narodowo-Postępowa – bułgarska partia polityczna powstała 6 listopada 1920 przez połączenie Partii Narodowej z Partią Postępowo-Liberalną. W czerwcu 1922 ZPNP utworzyła wraz z Partią Demokratyczną i Partią Radykalno-Demokratyczną koalicję Blok Konstytucyjny, a w sierpniu 1923 została włączona w skład Porozumienia Demokratycznego, które istniało do 1934.

Zjednoczone Siły Demokratyczne – koalicja bułgarskich partii demokratycznych skupionych wokół Związku Sił Demokratycznych (ZDS), istniejąca od 1996 do 2009. Następczynią ODS została sformowana na początku 2009 Niebieska Koalicja.

Koło Polityczne „Zweno” – społeczno-polityczna organizacja istniejąca w Bułgarii w latach 1927-1949. Poglądy i cele KP „Zweno” kilkakrotnie ulegały zmianom. W 1934 organizacja przeprowadziła wraz ze Związkiem Wojskowym zamachu stanu w kraju i przez rok sprawowała rządy autorytarne. W czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu KP „Zweno” współtworzyło Front Ojczyźniany.

Związek Sił Demokratycznych – bułgarska partia polityczna utworzona 7 grudnia 1989 jako koalicja kilkunastu organizacji pozarządowych i partii politycznych odradzających się po upadku systemu demokracji ludowej. Podstawowym celem ZSD było doprowadzenie do przemian ustrojowych i wprowadzenie demokracji w Bułgarii. Partia należy do Europejskiej Partii Ludowej oraz do Bloku Reformatorskiego.