41 Meble

Mebel – sprzęt użytkowy przeznaczony do wyposażenia wnętrz mieszkalnych i publicznych. W odróżnieniu od stałych elementów wyposażenia wnętrz meble są ruchomościami. Oprócz cech użytkowych meble posiadają też walory dekoracyjne, reprezentacyjne.

Athénienne – rodzaj małego mebla w postaci niewielkiego trójnogu, popularny w drugiej połowie XVIII i na początku XIX wieku. Pierwszy projekt tego przedmiotu wykonał J. Stuart w 1757 r., projekt opublikowano w 1762 r. W 1763 Joseph-Marie Vien przedstawił na swoim obrazie "Cnotliwa Atenka" kapłankę palącą kadzidło na trójnogu. Popularność athénienne przyniosło przedstawienie jej na rycinie przez J.H. Ebertsa, wydawcę żurnali mody, w roku 1773. Również on nadał jej nazwę, pod którą ten mebel jest znany do dzisiaj.

Bargueño (vargueño) – rodzaj kabinetu. Jeden z najbardziej reprezentacyjnych i oryginalnych mebli hiszpańskiego renesansu. Najbardziej rozpowszechniony był w XVI i XVII w. Jego wygląd zewnętrzny był skromny w porównaniu z kabinetami popularnymi wcześniej we Włoszech. Do dziś jest wykonywany przez rzemieślników, chociaż ma raczej znaczenie kolekcjonerskie.

Bieliźniarka – samodzielny mebel lub część szafy z półkami i szufladkami, z przeznaczeniem do przechowywania bielizny – osobistej, pościelowej i stołowej. Pojawiła się w XVIII wieku.

Cassone – niska, prostokątna, ozdobna skrzynia, przeważnie drewniana – charakterystyczny mebel włoskiego renesansu, zwłaszcza w Sienie i Florencji.

Dresuar – odmiana przyściennego kredensu znana od okresu średniowiecza, służącego do przechowywania i eksponowania bogatych naczyń stołowych. Mebel ten ma formę otwartej dołem szafki lub stołu z nadstawą z otwartymi półkami. Półki ustawione schodkowo często przykryte od góry rodzajem wystającego baldachimu.

Etażerka – lekki, otwarty mebel stojący na podłodze, składający się z kilku półek, umieszczonych jedna nad drugą. Pojawił się w końcu XVIII wieku we Francji wraz z rozwojem czytelnictwa i nasilającą się modą na kolekcjonowanie drobnych przedmiotów. W języku polskim rozróżnia się etażerkę i regał. W języku francuskim étagère to etażerka, ale także regał.

Gotowalnia – używana w Polsce od połowy XVIII wieku nazwa toaletki, czyli mebla, czasem z szufladkami, nakrytym tkaniną, z nastawianym lustrem, służącego do przechowywania przyborów toaletowych, kosmetyków, ozdób itp. oraz czesania się, ubierania.

IKEA Billy – seria regałów na książki produkowanych przez szwedzkiego producenta mebli IKEA, stworzona w 1979 przez projektanta Gillisa Lundgrena. Od wprowadzenia do sprzedaży serii do 2017 sprzedano „ponad 41 milionów” lub „niemal 60 milionów” egzemplarzy regałów, co czyni ją jedną z najpopularniejszych serii meblarskich świata. Z tego względu seria wykorzystywana jest jako jeden z symboli globalizacji, agencja Bloomberg używa także lokalnej ceny jednego regału do szacowania siły nabywczej pieniądza, na podobieństwo tzw. Big Mac index. W 2017 radio BBC World Service umieściło serię Billy na liście „50 przedmiotów, które stworzyły współczesną ekonomię”.

Kabinet – reprezentacyjny, bogato zdobiony mebel skrzyniowy, zawierający wiele skrytek i szufladek służących do przechowywania klejnotów, pieniędzy, dokumentów itp., popularny od XVI do XVIII w. Zamykany parą drzwiczek lub odchylaną do poziomu płytą służącą do pisania. Kabinet umieszczano na podstawkach lub na komodach.

Kabinet Pomorski – ozdobny mebel w formie kabinetu o wymiarach 1,15 m (szerokość) na 1,36 m (wysokość), wykonany w latach 1610 - 1617 pod kierunkiem Philippa Hainhofera. Zleceniodawcą był pomorski książę Filip II. Mebel tworzyło w augsburskich pracowniach ponad 20 rzemieślników. Na jego wyposażenie składały się przyrządy naukowe, przedmioty codziennego użytku i służące rozrywce; należał do najwyższej klasy tego typu obiektów w Europie.

Kawalet – stół rzeźbiarski, zazwyczaj trójnożny, wyposażony w obrotowy blat, dzięki czemu rzeźbiarz może obracać rzeźbę podczas pracy i dokładnie kontrolować efekty światłocieniowe oraz stan jej wykończenia. Wysoki od 100 do 140 cm, z regulowaną wysokością blatu, zazwyczaj okrągłego, spotykane są również blaty wielokątne i kwadratowe. Służy do tworzenia modeli w miekkich materiałach, np. w glinie. Są również kawalety niskie (20–50 cm) o blatach znacznie szerszych, najczęściej kwadratowych o boku od 80 do nawet 400 cm. Służą one do realizacji większych modeli, np. figur w skali naturalnej bądź pomników. Mają formę niskiego, szerokiego stołu, bez regulowanej wysokości. Te większe wykonywane są zazwyczaj do konkretnej realizacji, te mniejsze służą często w uczelniach artystycznych do realizacji studium figury ludzkiej.

Kojec dla dziecka – ogrodzenie tworzące małemu dziecku bezpieczną przestrzeń do zabawy. Małe dzieci, uczące się chodzić mają naturalną tendencję brania wszystkiego do buzi, a tracąc równowagę w odruchu obronnym łapią wszystko, co znajdzie się w zasięgu ich rąk. Mogą wtedy zrzucić sobie na głowę różne ciężkie i niebezpieczne przedmioty. Zamykając dziecko w kojcu z miękkim podłożem i dając mu bezpieczne zabawki uzyskuje się pewność, że nic mu się nie stanie podczas chwilowej nieobecności opiekuna. Dużą popularnością cieszą się kojce-łóżeczka z możliwością opuszczenia (zdejmowania) jednej ścianki. Zdejmując lub opuszczając taką ściankę opiekun ułatwia sobie opiekę nad dzieckiem, a jemu pozwala na samodzielne wchodzenie i wychodzenie z kojca.

Kołyska – sprzęt do kołysania małych dzieci.

Kontuar – mebel, lada oddzielająca sprzedawcę lub barmana od klientów.

Kredens – mebel przeznaczony do przechowywania naczyń i innego wyposażenia stołowego; również osobne pomieszczenie przeznaczone do tego celu i dla osób usługujących przy stole.

Kufer – przenośny pojemnik w kształcie zbliżonym do dużego prostopadłościanu, najczęściej z wypukłym otwieranym wiekiem. Służył do transportu lub przechowywania przedmiotów, dla których stanowił zabezpieczenie przed uszkodzeniami. Dzisiaj wykonywany z różnych materiałów: drewna, sklejki, blachy, często z dodatkowym dekoracyjnym wykończeniem powierzchni tkaniną i metalowymi okuciami na narożnikach. Posiada zwykle zamek lub skobel do założenia kłódki.

Meble skrzyniowe – jedna z dwu podstawowych grup, na które dzieli się meble ze względu na ich konstrukcję – drugą grupą są meble szkieletowe.

Meble szkieletowe – jedna z dwu podstawowych grup, na które dzieli się meble ze względu na ich konstrukcję – drugą grupą są meble skrzyniowe.

Meblościanka – mebel spopularyzowany w Polsce w latach 70. i 80. XX wieku. Meblościanka składa się z kilku segmentów meblowych, ze względów oszczędnościowych posiadających wspólne elementy pionowe - ścianki boczne. Nazwa odnosi się do tego, że po zmontowaniu mebel stanowił "ścianę".

Pawlacz – rodzaj schowka w postaci szafki montowanej pod sufitem. Szczególnie przydatny jest do przechowywania rzadziej używanych rzeczy w niewielkich mieszkaniach. Często umieszczany w przedpokoju, zwłaszcza nad drzwiami wejściowymi, był popularnym elementem wystroju wnętrz w czasach PRL-u, ale jest wciąż stosowanym rozwiązaniem.

Podłokietniki - elementy mebla do siedzenia, o które osoba siedząca opiera ręce. Podłokietniki bywają tapicerowane, połączone są z siedziskiem mebla, a często i z oparciem.

Podnóżek – mebel mający na celu zmniejszenie obciążenia statycznego układu kostno-mięśniowego kończyn dolnych podczas siedzenia. Mogą przyjmować formę taboretu, pufy lub specjalnej, pochylonej podstawki pod nogi.

Poudreuse lub pudreza – odmiana toaletki, która pojawiła się w XVII w. i była w użyciu przez cały wiek XVIII.

Półka – pozioma płaszczyzna umieszczona w szafie, przymocowana do ściany lub pod stołem czy stolikiem przeznaczona do układania na niej różnego rodzaju przedmiotów takich jak książki, naczynia, czy ubrania.

Półkotapczan – mebel rozpowszechniony w Polsce głównie w latach 70 i 80 XX wieku. Przypominał on swoją budową pierwsze modele meblościanek. Nie był podzielony na segmenty, jak standardowa meblościanka i był zazwyczaj od niej niższy. W dolnej części półkotapczanu znajdował tapczan, który chował się w specjalnej skrzyni. Na niej znajdowały się szafki, półki lub gabloty. W niektórych wersjach półkotapczan był wyposażony w półkę, rozkładaną po złożeniu tapczana, spełniającą rolę biurka. Ze względu na wielofunkcyjność tego mebla znalazł on głównie zastosowanie w małych mieszkaniach.

Przewijak – specjalny mebel, konstrukcja lub podkładka ułatwiająca zmianę pieluszki u dziecka. Zwykle ma kształt czworoboku z miękkim wsadem zabezpieczonym wodoszczelnym materiałem. Boki powierzchni roboczej, na której umieszcza się dziecko, są zwykle podwyższone, co ma na celu ochronę dziecka przed niekontrolowanymi zmianami położenia i upadkiem ze znacznej wysokości.

Psyche – wysokie przechylne lustro w prostokątnej lub owalnej ruchomej ramie, dające możliwość oglądania całej postaci pod różnym kątem.

Pulpit – mebel, na którym kładzie się otwartą księgę lub pojedynczą kartę w celu łatwiejszego jej czytania przez człowieka będącego w pozycji stojącej.

Regał – mebel biblioteczny służący do przechowywania książek.

Sejf lub kasa pancerna – zamykana metalowa skrzynka lub szafa, służąca do przechowywania wartościowych przedmiotów w celu zabezpieczenia ich przed kradzieżą lub zniszczeniem. Niektóre sejfy są specjalnie skonstruowane do przechowywania konkretnej zawartości, np. broni długiej. Sejfy są na ogół wyposażone w zamek szyfrowy i mogą być mocowane do podłogi lub ściany. Sejfy mogą też być ognioodporne, zapewniając utrzymanie wewnętrznej temperatury niepowodującej uszkodzenia zawartości podczas pożaru. Czas ten dla dokumentów papierowych wynosi typowo 30 lub 60 minut. Dłuższe czasy np. 120 minut oferowane są rzadko, gdyż powodują nieproporcjonalny wzrost ceny.

Sekretera – rodzaj wielofunkcyjnego dużego mebla skrzyniowego.

Serwantka – rodzaj wolno stojącej oszklonej z trzech stron szafki z półkami do przechowywania ozdobnej porcelany, szkła, sreber i innych przedmiotów, często elementów zastawy stołowej. Tylna ścianka czasem bywa lustrzana. Serwantka, zabezpieczając przechowywane w niej przedmioty przed kurzem, umożliwia jednocześnie prezentację przedmiotów, służy więc do dekoracji pomieszczenia.

Skrzynia – mebel służący do przechowywania przedmiotów. Na przestrzeni dziejów występował w wielu odmianach. Podobnym w kształcie i funkcji meblem jest kufer.

Stelaż – zestaw elementów służących do prezentacji eksponatów na wystawach.

Szafa – mebel wolnostojący lub zabudowany we wnęce ściany, zamykany drzwiami, używany do przechowywania różnych przedmiotów, takich jak ubrania, książki czy naczynia. Na przestrzeni lat wygląd szafy unowocześniał się. Najczęstszym wyposażeniem szafy są:półki drąg do wieszania ubrań na wieszakach szuflady lustro wieszak na paski, krawaty, itp.

Szafka nocna lub gwarowo nakastlik – niewielki mebel do przechowywania przedmiotów w konstrukcji skrzyniowej lub szkieletowej z pojemnikiem.

Szkatuła Królewska – drewniana skrzynia wykonana z hebanu w 1800 roku dla Izabeli Czartoryskiej w celu przechowywania w niej pamiątek po monarchach polskich.

Szuflada – wysuwana, otwarta od góry skrzynka, stanowiąca część mebli takich jak na przykład biurka, stoły czy szafy służąca do przechowywania różnych przedmiotów.

Witryna - oszklona szafka do ekspozycji cennych, drobnych wyrobów ceramiki artystycznej, a także ze szkła i porcelany. Pojawia się w okresie klasycyzmu, za panowania Ludwika XVI.

Żardiniera – półka lub wydłużony stolik z zagłębionym blatem przeznaczone na rośliny doniczkowe, popularna we Francji od 2. połowy XVIII wieku do połowy XX wieku.