60 Cmentarze żydowskie w województwie śląskim

Cmentarz żydowski w Będzinie przy ulicy Sieleckiej – został założony pod koniec XIX wieku. Został zniszczony podczas II wojny światowej, a w okresie PRL wybudowano na jego miejscu bazę Państwowej Komunikacji Samochodowej. Część ocalałych macew przeniesiono wówczas na kirkut na Podzamczu. W 2007 roku macewy pochodzące z terenu nekropolii odkryto w konstrukcji rampy kolejowej.

Nowy cmentarz żydowski w Będzinie – kirkut w Będzinie położony na północnym zboczu Góry Zamkowej przy ul. Podzamcze.

Stary cmentarz żydowski w Będzinie – został założony w 1592 przy obecnej ulicy Zawale. Był wykorzystywany do połowy XIX wieku - zamknięty dla nowych pochówków w 1894 roku. Z powodu epidemii cholery w 1831 roku utworzono nowy cmentarz na Podzamczu.

Cmentarz żydowski w Bielsku-Białej – czynny cmentarz żydowski znajdujący się w Bielsku-Białej, w dzielnicy Aleksandrowice, przy ul. Cieszyńskiej 92.

Cmentarz żydowski przy ul. Wyzwolenia w Bielsku-Białej – nieistniejący cmentarz żydowski znajdujący się w Bielsku-Białej, w dzielnicy Biała Krakowska, przy ul. Wyzwolenia 59.

Cmentarz żydowski w Bieruniu – kirkut znajdujący się w Bieruniu, w dzielnicy Bieruń Stary, założony w 1778 r., zajmuje powierzchnię 0,21 ha. Cmentarz znajduje się przy ul. św. Wita. Do naszych czasów zachowało się ponad czterdzieści nagrobków. Inskrypcje są w językach niemieckim i hebrajskim. Na przełomie 1994 i 1995 r. kirkut poddano renowacji.

Nowy cmentarz żydowski w Bytomiu – żydowski cmentarz założony w 1866 roku w Bytomiu, był wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego od 31 grudnia 2010 do 16 czerwca 2011, jeden z trzech czynnych cmentarzy żydowskich w województwie śląskim. Ponownie wpisany do rejestru zabytków decyzją z 27 grudnia 2011.

Stary cmentarz żydowski w Bytomiu – żydowski cmentarz w Bytomiu, założony w 1720 roku, zlikwidowany w 1965 roku, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.

Cmentarz żydowski w Chorzowie – został założony w XIX wieku. Został zlikwidowany w 1973 roku, a na jego miejscu zorganizowano Park pod Kasztanami. W 2006 roku w parku postawiono pomnik ku czci żydowskiej społeczności Chorzowa.

Cmentarz żydowski w Cieszowej – cmentarz położony kilkaset metrów od miejscowości Cieszowa w gminie Koszęcin.

Nowy Cmentarz Żydowski przy ulicy Hażlaskiej w Cieszynie jest jedną z dwóch izraelickich nekropolii w mieście.

Stary Cmentarz Żydowski przy ulicy Hażlaskiej 39 w Cieszynie jest jedną z dwóch izraelickich nekropolii w mieście i zarazem najstarszą z nich.

Cmentarz żydowski w Czechowicach-Dziedzicach – został założony w XIX wieku i zajmuje powierzchnię 0,41 ha na której zachowało się około dwudziestu pięciu nagrobków. Kirkut znajduje się przy ul. Szkolnej. Na cmentarzu znajdował się budynek domu przedpogrzebowego, który został rozebrany w 1994 roku.

Cmentarz żydowski w Czeladzi – został założony w 1880 roku i zajmuje powierzchnię 1,6 ha na której zachowało się około tysiąca nagrobków. Na terenie nekropolii znajduje się pomnik ofiar Holocaustu. Cmentarz znajduje się przy ul. Będzińskiej 64.

Cmentarz żydowski w Częstochowie – położony jest przy ul. Złotej w dzielnicy Dąbie, obok terenów Huty Częstochowa.

Cmentarz żydowski w Dąbrowie Górniczej – kirkut powstał w 1929. Mieści się przy ulicy Jaworowej. Pierwotnie posiadał ogrodzenie. Ma powierzchnię 0,5 ha. W czasie II wojny światowej został zdewastowany przez hitlerowców. Znajduje się na nim 21 fragmentów uszkodzonych macew z napisami w języku hebrajskim i typową ornamentyką. 19 sierpnia 1993 odsłonięto pomnik upamiętniający nekropolię. Inicjatorem tego przedsięwzięcia był Zenon Chmielewski, dąbrowianin, odznaczony medalem "Sprawiedliwy wśród narodów świata".

Nowy cmentarz żydowski w Gliwicach, znajdujący się przy ul. J. Poniatowskiego – został założony w latach 1902–1903 i zajmuje powierzchnię 1,7 ha, na której zachowało się około sześciuset nagrobków. W listopadzie 1905 oddano do użytku stojący do dziś dom przedpogrzebowy, a w 1932 wybudowano - również zachowany - pomnik żołnierzy żydowskich poległych podczas I wojny światowej. Nekropolia do dziś służy celom grzebalnym.

Stary cmentarz żydowski w Gliwicach – kirkut znajdujący się przy ul. Na Piasku w Gliwicach; najstarszy zachowany zabytek kultury żydowskiej w tym mieście.

Cmentarz żydowski w Janowie – został założony pod koniec XVIII wieku i znajduje się przy obecnej ul. Kościuszki. Do naszych czasów przetrwały nieliczne zniszczone nagrobki. Cmentarz ma powierzchnię 1,2 ha.

Cmentarz żydowski w Jaworznie – kirkut został założony w drugiej połowie XIX wieku. Znajduje się przy obecnej Alei J. Piłsudskiego w dzielnicy Podłęże. Najstarszy znany nagrobek pochodzi z roku 1884. Cmentarz służył Żydom do 1942 roku. W roku 1995 odsłonięto tablicę upamiętniającą jaworznickich Żydów. Nekropolia obecnie ma powierzchnie 0,25 ha, znajduje się na niej ponad 300 nagrobków. Cmentarz jest ogrodzony.

Cmentarz żydowski w Katowicach − cmentarz znajdujący się przy ul. Kozielskiej 16, w dzielnicy Śródmieście.

Cmentarz żydowski w Kłobucku – kirkut znajdujący się we wschodniej części Kłobucka, przy ul. Sadowej. Powstał w pierwszej połowie XIX wieku. W czasie II wojny światowej został doszczętnie zdewastowany przez nazistów. Zachowała się jedna macewa. Cmentarz jest nieogrodzony. Powierzchnia kirkutu to 0,76 ha.

Cmentarz żydowski w Koniecpolu – kirkut mieścił się przy ul. Zachodniej 30. W czasie okupacji został doszczętnie zniszczony przez nazistów. Po 1945 r. częściowo na jego terenie wybudowano budynki mieszkalne i przemysłowe. Na terenie około 0,5 ha nie zachowała się żadna macewa.

Cmentarz żydowski w Krzepicach – kirkut, który został założony w I połowie XVIII w., zajmuje powierzchnię 1,4 ha. Do naszych czasów zachowało się 640 nagrobków, z których najstarszy pochodzi z 1749 r. Cmentarz jest jednym z największych skupisk żeliwnych macew w Europie – jest ich tu około czterystu, większość pochodzi z połowy XIX w. W 2000 r. został uporządkowany i odnowiony w ramach akcji Antyschematy przez młodzież polską i izraelską.

Nowy cmentarz żydowski w Lelowie – nieistniejący kirkut znajdujący się w Lelowie, na wschód od wsi, w pobliżu rzeki Białki.

Stary cmentarz żydowski w Lelowie – nieistniejący kirkut znajdujący się w Lelowie, przy ul. Ogrodowej 7, naprzeciwko dawnej synagogi.

Cmentarz żydowski w Lublińcu – kirkut w Lublińcu położony przy ulicy 11 Listopada.

Cmentarz żydowski w Miasteczku Śląskim – powstał najpewniej w roku 1879 lub 1880 i znajduje się na małym wzniesieniu w pobliżu ul. Niepodległości. Do naszych czasów zachowały się fragmenty ogrodzenia i nieliczne nagrobki.

Nowy cmentarz żydowski w Mikołowie – został założony prawdopodobnie w XVIII wieku i zajmuje powierzchnię 0,5 ha na skrzyżowaniu ulic Starej Drogi i Konstytucji 3 Maja.

Stary cmentarz żydowski w Mikołowie – to nieistniejąca nekropolia żydowskiej społeczności Mikołowa. Powstał prawdopodobnie w XVII wieku. Po wojnie, w latach 70., na miejscu zniszczonego kirkutu wzniesiono osiedle mieszkaniowe.

Cmentarz żydowski w Milówce – powstał około 1891 r., zajmuje powierzchnię 0,5 ha. Inskrypcje zawierają napisy w językach hebrajskim, jidysz, niemieckim i polskim. Zachowało się około stu całych i dwudziestu zniszczonych nagrobków.

Cmentarz żydowski w Mstowie – powstał w XIX wieku i znajduje się przy obecnej ul. Kilińskiego. Został zdewastowany w czasie II wojny światowej przez nazistów – do naszych czasów zachowały się tylko pojedyncze nagrobki. Po wojnie na terenie cmentarza urządzono boisko piłkarskie.

Cmentarz żydowski w Mysłowicach – nieczynny cmentarz żydowski, założony w 1864 roku, zamknięty w 1963 roku; znajduje się w północnej części Mysłowic w dzielnicy Piasek. Cmentarz ma powierzchnię 0,4 ha. Zachowało się na nim około 100 nagrobków.

Cmentarz żydowski w Przyrowie – kirkut mieścił się w Przyrowie przy ul. Cmentarnej. Data jego powstania jest nieznana. W czasie II wojny światowej został doszczętnie zniszczony przez nazistów. Nie zachowały się żadne macewy. Teren nekropolii jest zarośnięty i pozbawiony ogrodzenia. Brak jakiejkolwiek tablicy informacyjnej o istnieniu kirkutu.

Cmentarz żydowski w Pszczynie – kirkut znajdujący się w Pszczynie, w głębi działki przy ulicy Katowickiej. Cmentarz zajmuje powierzchnię 0,6 ha, zachowało się na nim ponad 400 nagrobków. Obecnie należy do jednych z najlepiej zachowanych żydowskich nekropolii w województwie śląskim.

Cmentarz żydowski w Pyskowicach – kirkut w Pyskowicach położony przy drodze wojewódzkiej nr 901 w kierunku do Gliwic przy ul. Zaolszany 12.

Cmentarz żydowski w Raciborzu – znajduje się na obecnej ulicy Głubczyckiej i Fojcika, za mleczarnią, założony w 1814, o powierzchni 2,03 ha.

Cmentarz żydowski w Rybniku – powstał w 1815 i został zamknięty w 1931 na polecenie policji z powodu uchybień sanitarnych. Na przełomie marca i kwietnia 1940 został zlikwidowany przez nazistów – macewy użyto do utwardzania dróg, a teren zamieniono na skwer noszący obecnie nazwę Zieleńca im. H. Wieniawskiego.

Cmentarz żydowski w Siewierzu – nekropolia została założona w 1915 r. poza obszarem zabudowanym, po lewej stronie szosy do Koziegłów. Kirkut został zlikwidowany w czasach PRL-u.

Cmentarz żydowski w Sławkowie – kirkut, który założony został w 1907 r. przy drodze wiodącej ze Sławkowa do wsi Krzykawka. Wspólnota żydowska zakupiła na ten cel 2 morgi ziemi od właściciela dóbr Krzykawka. Cmentarz, pomimo że formalnie był własnością gminy żydowskiej w Sławkowie, znajdował się na gruntach gminy Bolesław. Obok cmentarza wybudowano dom przedpogrzebowy i dom mieszkalny dla stróża. Cmentarz znajduje się ok. 2,5 km od sławkowskiego Rynku. Spoczywa na nim ponad 200 Żydów ze Sławkowa i Strzemieszyc.

Cmentarz żydowski w Sosnowcu, w Rudnej, zwany też nowym cmentarzem żydowskim w Sosnowcu – cmentarz wchodzący w skład Cmentarza Wielowyznaniowego w Sosnowcu. Kirkut założony w 1894 r., należący do większego wielowyznaniowego kompleksu cmentarnego. Znajduje się przy ul. Gospodarczej 1. Ma powierzchnię 1 ha. Jest otoczony murowanym ogrodzeniem. Został zniszczony podczas II wojny światowej. Zachowało się około 300 nagrobków. Na cmentarzu znajduje się pomnik upamiętniający pomordowanych Żydów. Opiekunem i właścicielem jest Żydowska Gmina Wyznaniowa w Katowicach.

Najnowszy cmentarz żydowski w Sosnowcu – kirkut służący żydowskiej społeczności niegdyś zamieszkującej Sosnowiec. Powstał zapewne w dwudziestoleciu międzywojennym. Znajduje się w dzielnicy Milowice przy ul. Stalowej. Został zniszczony podczas II wojny światowej oraz w latach późniejszych. Do czasów dzisiejszych zachowało się kilkadziesiąt nagrobków.

Stary cmentarz żydowski w Sosnowcu – położony przy ul. Pastewnej, kirkut służący żydowskiej społeczności niegdyś zamieszkującej obecną dzielnicę Sosnowca – Modrzejów. Nie ma dokumentów z których dałoby się ustalić datę powstania. Faktem jest jednak, iż musiał on istnieć już w XVIII wieku. Cmentarz został bardzo zniszczony przez Niemców w czasie drugiej wojny światowej. Następnie przez długie lata porośnięty trawą i krzakami. Dopiero w latach 80. i 90. XX wieku cmentarz został uprzątnięty i ogrodzony.

Cmentarz żydowski w Sośnicowicach – został założony w 1848 r. Wskutek dewastacji z czasów III Rzeszy zachowały się jedynie pojedyncze fragmenty macew. Jest to najmniejszy zachowany kirkut na terenie województwa Śląskiego.

Nowy cmentarz żydowski w Szczekocinach – kirkut powstał w XIX w. W czasie okupacji został doszczętnie zdewastowany przez nazistów. Po 1945 na terenie kirkutu wybudowano budynki spółdzielni gminnej. Kirkut znajduje się, przy ul. Lelowskiej 20.

Stary cmentarz żydowski w Szczekocinach – kirkut, którego data powstania jest nieznana. W czasie okupacji został doszczętnie zdewastowany przez nazistów. Po 1945 r. na terenie kirkutu wybudowano szalet miejski. W 2006 r. Yossi Bornstein, syn jednego z szczekocińskich Żydów, doprowadził do rozebrania szaletu na terenie dawnego kirkutu. W 2008 r. władze miasta podjęły decyzję o budowie pomnika upamiętniającego szczekocińskich Żydów. Będzie on miał kształt otwartej księgi. Kirkut znajduje się, przy ul. Konopnickiej.

Cmentarz żydowski w Tarnowskich Górach – cmentarz znajdujący się przy ul. Gliwickiej 66 w dzielnicy Śródmieście-Centrum.

Cmentarz żydowski w Toszku – został założony w I połowie XIX wieku i znajduje się przy ulicy Wielowiejskiej. Ma powierzchnię 0,2 ha. Został zniszczony podczas II wojny światowej. Do naszych czasów zachowało się osiem stojących macew.

Cmentarz żydowski w Ustroniu – został założony w 1905 r. W czasie II wojny światowej został zdewastowany przez hitlerowców. W latach 70. XX w. przez teren cmentarza przeprowadzono nową drogę z Wisły do Katowic burząc dom przedpogrzebowy. Pozostałą część nekropolii włączono w 1994 r. do sąsiadującego cmentarza komunalnego. Do naszych czasów nie zachował się żaden nagrobek.

Cmentarz żydowski w Wielowsi – kirkut położony ok. 600 m od wsi Wielowsi w kierunku miejscowości Wojska, otoczony polami. Cmentarz ma powierzchnię 0,3 ha. Zachowało się na nim około 200 nagrobków.

Cmentarz żydowski w Wilamowicach – powstał w 1891 roku jako miejsce pochówku Żydów z pobliskiego Skoczowa. Najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z roku założenia nekropolii i kryje szczątki Perel Zabarski. Cmentarz ma powierzchnię 1 ha i zachowało się na nim około 20 nagrobków. W czasie II wojny światowej został zdewastowany przez nazistów a płyty nagrobne trafiły do firmu Jeikner, gdzie znajdowały się do końca wojny. Po jej zakończeniu część nagrobków wróciła na swoje miejsce przeniesiona przez krewnych pochowanych na kirkucie osób. Pozostałe macewy trafiły na cmentarz jesienią 1958 roku dzięki interwencji Leopolda Rozenthala. Po wyjeździe ze Skoczowa ostatnich Żydów nekropolia zaczęła popadać w ruinę, a władze miejskie zaczęły rozważać jej likwidację. Rozebrano wówczas dom przedpogrzebowy. Cmentarz uporządkowano w 1996 roku, grupując ocalałe nagrobki w podwójny krąg wokół pomnika upamiętniającego ofiary Holocaustu.

Cmentarz żydowski w Zabrzu – cmentarz żydowski w Zabrzu położony przy ul. Cmentarnej. Kirkut ten został założony w 1872. Powodem jego założenia było powstanie gminy żydowskiej w Zabrzu oraz utrudnienia w grzebaniu zmarłych, gdyż najbliższe kirkuty znajdowały się wówczas w Bytomiu i Gliwicach. Działka na cmentarz została podarowana gminie żydowskiej przez księcia Guidona Henckla von Donnersmarcka. Większością spraw związanych z uroczystościami pogrzebowymi zajmowało się Święte Bractwo "Chewra Kadisza". Wyjątkowość tego kirkutu wynika z zestawienia w jednym miejscu skromnych macew z monumentalnymi grobowcami rodzinnymi, które należy uznać za symbol częściowej asymilacji społeczności żydowskiej z pruską. Cmentarz zajmuje powierzchnię ok. 2,2 ha.

Cmentarz żydowski w Zawierciu – został założony w 1911 i zajmuje powierzchnię 0,6 ha. Do naszych czasów zachował się dom przedpogrzebowy, pomieszczenie na karawan i około dwustu nagrobków. Cmentarz znajduje się przy ul. Daszyńskiego.

Cmentarz żydowski w Zawierciu-Kromołowie – został założony w XVIII wieku i zajmuje powierzchnię 0,5 ha na której zachowało się około 920 nagrobków oraz dom przedpogrzebowy. Inskrypcje nagrobne są w języku hebrajskim, jidysz i polskim. Cmentarz znajduje się przy ul. Piaskowej 32. Cmentarz jest otoczony murowanym ogrodzeniem.

Nowy cmentarz żydowski w Żarkach – cmentarz żydowski w Żarkach położony przy ul. Polnej. Pierwotnie istniały w Żarkach trzy cmentarze żydowskie, z których przetrwał jedynie kirkut przy ul. Polnej zwany również Nowym Cmentarzem Żydowskim. Kirkut ten został założony w 1821 r. i zajmuje 1,5 hektara nieogrodzonej powierzchni, na której do dzisiaj zachowało się ponad 700 nagrobków. Najstarszy nagrobek pochodzi z 1835 roku.

Stary cmentarz żydowski w Żarkach – kirkut znajdujący się przy obecnej ul. Górki w Żarkach. Data jego powstania jak też likwidacji pozostaje nieznana. Na terenie kirkutu nie zachowały się żadne widoczne macewy, ale pod powierzchnią gruntu znajdują się szczątki pochowanych na cmentarzu osób.

Nowy cmentarz żydowski w Żarnowcu – kirkut znajduje się w południowej części wsi, przy rozwidleniu dróg do Chiliny i Jelczy, przy ul. Kościuszki. W wyniku zdewastowania przez nazistów do dnia dzisiejszego na jego terenie zachowały się pojedyncze macewy z wyrytymi imionami zmarłych. Na terenie nekropolii mieści się wybudowany prawdopodobnie w miejscu zburzonego ohelu współczesny nagrobek rabina Ruwena ha-Lewi Horowica – miejscowego dajana, autora dzieła "Dudaim Basade", syna rabina Jakowa Chaima, wnuka rabina z Tykocina, ucznia Elimelecha z Leżajska i Widzącego z Lublina.

Stary cmentarz żydowski w Żarnowcu – najstarszy kirkut w Żarnowcu znajduje się przy skrzyżowaniu ul. Kościuszki i ul. Miechowskiej. W wyniku zdewastowania, do dziś na jego terenie nie zachowały się żadne macewy.

Cmentarz żydowski w Żorach – został założony w 1814 i jest najstarszą nekropolią miasta. Cmentarz znajduje się przy ul. Cmentarnej. Cmentarz ma powierzchnię 0,58 ha. Jest ogrodzony murem i siatką. W 1945 roku podczas działań wojennych zniszczeniu uległ dom przedpogrzebowy, który rozebrano w latach sześćdziesiątych, a sama nekropolia popadła w ruinę w okresie PRL. Był wykorzystywany m.in. jako boisko. W 1985 roku dokonano pierwszej inwentaryzacji cmentarza, a wkrótce potem przeprowadzono prace porządkowe. Inwentaryzację powtórzono w 1994 roku. Na cmentarzu zachowało się około 130 nagrobków z czego 45 stojących. Istniejący na cmentarzu zespół 59 starych drzew jest objęty ochroną.

Cmentarz żydowski w Żywcu – znajduje się przy ul. Stolarskiej w dzielnicy Zabłocie, sąsiaduje z cmentarzem katolickim w Zabłociu. Powstał w XIX wieku. Ma powierzchnię 0,5 ha. Na cmentarzu znajduje się około 500 zachowanych macew, najstarsza należy do Zymela, pochowanego w 1853 roku, a ostatnia – z 1946 roku. Nagrobki wykonane są głównie z piaskowca, granitu i wapienia. Do niedawna na terenie cmentarza znajdował się dom przedpogrzebowy, jednak w 2005 roku uległ on spaleniu i zawaleniu.