W

Pijawki, pijawki właściwe (Hirudinea) – podgromada zwierząt z typu pierścienic (Annelida) obejmująca ponad 500 – w większości eurytopowych – gatunków zaopatrzonych w jedną lub dwie przyssawki. Prowadzą pasożytniczy lub drapieżny tryb życia. Są blisko spokrewnione ze skąposzczetami, mają z nimi wiele cech wspólnych i włączane są z nimi do siodełkowców (Clitellata). Większość pijawek to zwierzęta wodne lub amfibiotyczne, gatunki lądowe należą do rzadkości.

W

Americobdella valdiviana – jedyny znany nauce, endemiczny gatunek bezryjkowej pijawki z rodziny Americobdellidae. Jest jedną z największych pijawek świata. Osiąga ponad 20 cm długości. Charakteryzuje się nietypową dla pijawek anatomią. Nie ma oczu. Jest zwierzęciem lądowym lub amfibiotycznym, prowadzącym drapieżny tryb życia. Występuje w południowej części Chile.

W

Arhynchobdellida – rząd pijawek obejmujący gatunki, które nie mają ryjka (proboscis) ani osobnego układu krwionośnego. Brak ryjka uzasadnia stosowaną dla nich nazwę pijawki bezryjkowe. Kanały i zatoki celomatyczne ich ciała wypełnia hemoglobina. Gardziel jest umięśniona, u niektórych wyposażona w szczęki z ząbkami lub w sztylety, a siodełko uwidacznia się w okresie rozrodu. Pijawki te nie opiekują się potomstwem. Z 250 gatunków występujących na świecie w Polsce stwierdzono 11 przedstawicieli z 3 rodzin.

W

Erpobdella – rodzaj pijawek z rodziny Erpobdellidae obejmujący kilkadziesiąt gatunków występujących w Europie, Azji, Północnej Afryce i Ameryce Północnej, m.in.:Erpobdella lahontana Erpobdella punctata Erpobdella triannulata

W

Erpobdella octoculata – rodzaj pijawek z rodziny Erpobdellidae obejmujący kilkadziesiąt gatunków występujących w Europie, Azji, Północnej Afryce i Ameryce Północnej, m.in.:

W

Erpobdellidae – rodzina drapieżnych pijawek o wydłużonym ciele, którego boczne krawędzie są równoległe do siebie na długich odcinkach. W ich gardzieli nie występują szczęki ani sztylety. Erpobdellidae są spotykane w słodkich, rzadziej w słonych wodach półkuli północnej. Ich pokarm stanowią drobne, wodne zwierzęta bezkręgowe. Pijawki z tej rodziny są wykorzystywane jako gatunki wskaźnikowe oraz jako organizmy modelowe w badaniach nad zależnościami międzygatunkowymi bezkręgowców.

W

Glossiphoniidae – rodzina wyłącznie słodkowodnych pijawek ryjkowych (Rhynchobdellida) obejmująca około 150 gatunków charakteryzujących się ciałem silnie spłaszczonym w płaszczyźnie grzbieto-brzusznej oraz brakiem klitellum.

W

Haemadipsidae – silnie zróżnicowana rodzina krwiopijnych pijawek szczękowych (Hirudiniformes) występujących w strefie tropikalnej i subtropikalnej. Są to w większości gatunki lądowe zasiedlające wilgotne środowiska. Pierwsi przedstawiciele tej rodziny pojawili się prawdopodobnie w triasie.

W

Haemopidae – rodzina pijawek szczękowych (Hirudiniformes) obejmująca 26 gatunków wyróżnionych na podstawie braku uchyłków wola. Są to głównie gatunki wodne. Niektóre są amfibiotyczne, a nieliczne – lądowe. Wszystkie prowadzą drapieżniczy tryb życia. Występują w obydwu Amerykach, Azji Południowo-Wschodniej (Whitmania), a jeden z gatunków – pijawka końska – ma palearktyczny zasięg występowania – jest jedynym przedstawicielem rodziny stwierdzonym na obszarze Polski.

W

Phytobdella catenifera – gatunek pijawki z rodziny Haemadipsidae występujący w Malezji. Długość ciała tej pijawki wynosi ok. 5 cm.

W

Pijawka końska, pijawka wielożerna – gatunek pijawki z rodziny Haemopidae. Występuje w Europie, środkowej i zachodniej Azji oraz w północnej Afryce. Jest największą pijawką żyjącą w Polsce. Na terenach nizinnych kraju jest gatunkiem pospolitym, występuje również w zbiornikach wodnych na wyżynach i w górach. Wbrew nazwie nie pasożytuje, jest drapieżna, żywi się skąposzczetami, drobnymi mięczakami i larwami owadów. Osiąga długość 6–10 cm. Występuje pospolicie w stojących i wolno płynących wodach słodkich.

W

Pijawka lekarska – ciepłolubny gatunek wodno-lądowej pijawki z rodziny pijawkowatych (Hirudinidae).

W

Pijawka rybia – gatunek pijawki z rodziny Piscicolidae. Ma typowe dla przedstawicieli rodziny wąskie, cylindryczne ciało i wydatne przyssawki. Jest jednym z wielu występujących na świecie i ok. 10 w Polsce gatunków pijawek z rodzaju Piscicola, bardzo trudnych do odróżnienia od siebie. Wszystkie są zewnętrznymi pasożytami ryb, poszczególne gatunki specjalizują się w poszczególnych gatunkach ryb. Piscicola geometra występuje w zbiornikach słodkowodnych i w ciekach, przytwierdzona do roślin wodnych, skąd atakuje ryby, głównie karpiowate. Odżywia się krwią swoich żywicieli, a ponadto przenosi na nich pasożyty krwi.

W

Pijawki gardzielowe (Erpobdelliformes) – grupa pijawek bezryjkowych obejmująca gatunki o długiej, silnie umięśnionej gardzieli, mającej trójkątny przekrój poprzeczny. Nie mają szczęk, uchyłków w jelicie środkowym, ani prącia. Ich krew ma barwę czerwoną i wypełnia kanały oraz szczeliny wtórnej jamy ciała. Są to gatunki drapieżne, słodkowodne lub ziemnosłodkowodne, nieliczne są typowo lądowe. Żywią się drobnymi bezkręgowcami.

W

Pijawki ryjkowe (Rhynchobdellida) – rząd pijawek obejmujący wyłącznie wodne gatunki, których gardziel jest przekształcona w umięśniony, wysuwalny ryjek (proboscis) rurkowatego kształtu. Ich ciało jest zbudowane z 34 segmentów. Mają skomplikowany układ krwionośny oddzielony od wtórnej jamy ciała. Ich krew jest bezbarwna. Produkują spermatofory.

W

Pijawki szczękowe (Hirudiniformes) – grupa bezryjkowych pijawek wyposażonych w szczęki, tradycyjnie klasyfikowana w randze rzędu Gnathobdellida, a obecnie, w wyniku rewizji taksonomicznych, zaliczana do rzędu Arhynchobdellida. Są to w większości krwiopijne gatunki pasożytujące na kręgowcach.

W

Pijawkowate (Hirudinidae) – rodzina słodkowodnych i amfibiotycznych pierścienic zaliczanych do pijawek szczękowych (Hirudiniformes). Obejmuje gatunki krwiopijne, występujące na wszystkich kontynentach, poza Antarktydą. Pijawkowate mają dobrze rozwinięte szczęki i pięć par oczu ułożonych w półkole na spodniej części ciała. Segmenty ciała podzielone są na pięć podpierścieni. Gatunki z tej rodziny żywią się krwią kręgowców.

W

Piscicolidae – rodzina pijawek ryjkowych (Rhynchobdellida), obejmująca około 130 gatunków, u których segmenty tułowia podzielone są na więcej niż 3 podpierścienie. Mają zazwyczaj wydłużone, cylindryczne ciało i duże przyssawki. Są to głównie gatunki morskie, niektóre występują w wodach słonawych lub słodkich. Jaja składane są pojedynczo do kokonów, których osłona twardnieje po złożeniu. Kokony umieszczane są na twardym podłożu.

W

Tyrannobdella rex – gatunek pijawki z rodziny Praobdellidae. Występuje na terenie Ameryki Południowej. Pasożytuje na błonach śluzowych ssaków, w tym również ludzi. Tyrannobdella rex ma umięśnione ciało, ubarwione jednolicie szaro lub brązowo, bez pasów i plam. Nie występują brodawki. Narządy rozrodcze mikromorficzne. Przyssawka gębowa niewielka, podczas gdy ogonowa jest duża, szersza niż tylna część ciała pijawki. W przyssawce gębowej znajduje się osiem stosunkowo dużych zębów tworzących jeden rząd. Nie jest znany żaden inny gatunek pijawki, którego przedstawiciele mają jedną szczękę z tak dużymi zębami. Zredukowana liczba zębów, przyssawka ogonowa szersza niż tylna część ciała oraz pasożytowanie na błonach śluzowych ssaków wskazuje na przynależność Tyrannobdella rex do rodziny Praobdellidae. Hipotezę tę potwierdziła analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Phillips i współpracowników (2010), która zasugerowała, że taksonem siostrzanym dla T. rex jest Pintobdella chiapasensis. Podobny wynik przyniosła również analiza przeprowadzona przez Oceguerę-Figueroę i in. (2012), natomiast według badań przeprowadzonych przez Phillips i in. w 2011 roku Tyrannobdella jest najbliżej spokrewniona z Myxobdella annandalei, a rodzina Praobdellidae to takson parafiletyczny.

W

Xerobdella lecomtei – gatunek pijawki z rodziny Xerobdellidae. Żyje na lądzie i pędzi nocny tryb życia. Występuje w środkowych Niemczech i w Alpach. Atakuje zwierzęta i ludzi.