WApikompleksy – organizmy wyłącznie pasożytnicze, wyróżniające się obecnością tzw. kompleksu apikalnego ułatwiającego im wnikanie do komórek żywiciela. Obecnie zaliczane są do supergrupy Chromalveolata, razem z żółto-brunatnymi glonami i grzybopodobnymi lęgniowcami oraz orzęskami.
WBabesia bovis - protist należy do królestwa protista, rodziny babeszje wywołuje u bydła chorobę - babeszjozę zwaną hemoglobinurią bydła. Długość 2,4 µm. Szerokość 1,5 µm. Kształtu owalnego lub gruszkowatego.
WBabesia canis – protist należący do królestwa protista, rodziny babeszje. Wywołuje u psów chorobę pasożytniczą – babeszjozę nazywaną babeszjozą psów (babesiosis canum). Babesia canis jest dużym pierwotniakiem. Wielkości do 6 µm. Kształtu kulistego. W erytrocycie żywiciela najczęściej występuje parami. Spotyka się też erytrocyty w których występuje kilka par tych pasożytów. Wektorem i drugim żywicielem są kleszcze. W Ameryce Północnej jest to Rhipicephalus sanguineus.
WBabesia divergens – protist należy do królestwa protista, rodziny babeszje. Wywołuje u bydła chorobę pasożytniczą – babeszjozę zwaną hemoglobinurią europejską. Babesia divergens jest jedną z najmniejszych babeszji. Długość 1 µm. Szerokość 0,6 µm. Kształtu gruszkowatego. Lokalizuje się na obrzeżach krwinki.
WBabesia equi – protist należący do królestwa Protista, rodziny babeszje. Wywołuje u koni chorobę pasożytniczą – babeszjozę koni. Babesia equi jest małym pierwotniakiem. Wielkości do 2 µm. Kształtu kulistego lub pierścieniowatego.
WBabeszje (Babesia) – rodzaj chorobotwórczych pasożytów należących do królestwa protista. Powodują u zwierząt kręgowych chorobę nazywaną babeszjozą. U ludzi może występować jako zoonoza. Należą tutaj następujące gatunki protistów:Babesia beliceri Babesia benetti Babesia bigemina – powoduje u bydła gorączkę teksaską Babesia bovis – powoduje hemoglobinurię bydła Babesia caballi – powoduje babeszjozę koni Babesia canis – powoduje babeszjozę psów Babesia capreoli Babesia cati Babesia crassa Babesia divergens – powoduje hemoglobinurię europejską Babesia duncani Babesia equi – powoduje babeszjozę koni Babesia felis Babesia gibsoni – powoduje babeszjozę psów Babesia herpailuri Babesia jakimovi Babesia kiwiensis Babesia lengau Babesia leo Babesia major Babesia microti – powoduje babeszjozę u ludzi Babesia motasi – powoduje babeszjozę owiec Babesia occultans Babesia odocoilei Babesia orientalis Babesia ovate Babesia ovis – powoduje babeszjozę owiec Babesia pantherae Babesia perroncitoi Babesia pitheci Babesia rhodaini Babesia rossi Babesia trautmanni Babesia venatorum Babesia vogeli
WCryptosporidium rodzaj chorobotwórczych pierwotniaków powodująch zarażenia układu pokarmowego przede wszystkim u zwierząt, zaś u ludzi wywołujących kryptosporydiozę. Ich mitochondria nie zawierają DNA.
WCryptosporidium parvum – gatunek chorobotwórczego pierwotniaka powodującego choroby układu pokarmowego człowieka oraz wielu gatunków zwierząt.
WEimeria – rodzaj pasożytów bytujących w nabłonku jelit z gromady kokcydiów należącej do sporowców. Są to jednokomórkowe pierwotniaki, pasożyty komórek krwi lub nabłonka przewodu pokarmowego kręgowców o mniej lub bardziej owalnym kształcie. Wywołują choroby pasożytnicze zwane kokcydiozami.
WEimeria maxima nnależy do królestwa protista, rodziny Eimeriidae, rodzaj Eimeria. Wywołuje u kur chorobę pasożytniczą - kokcydiozę. Eimeria maxima pasożytuje w jelicie cienkim.
WEimeriidae (Eimerie) – rodzina pasożytniczych pierwotniaków powodujących zachorowania ludzi i zwierząt należąca do protista. Należą tutaj następujące rodzaje:Atoxoplasma Barrouxia Caryospora Caryotropha Cyclospora Diaspora Dorisa Dorisiella Eimeria Grasseella Isospora Mantonella Ovivora Pfeifferinella Pseudoklossia Tyzzeria Wenyonella
WEimeriorina – podrząd podtypu apikompleksów, wchodzącego w skład typu Myzozoa.
WEucoccidiorida – rząd mikroskopijnych, wytwarzających zarodniki, jednokomórkowych pasożytów z gromady Conoidasida. Należy do podgromady Coccidia. Wśród pierwotniaków należących do tego rzędu są pasożyty, którymi mogą zarazić się ludzie oraz oswojone dzikie zwierzęta. Do tych pasożytów zaliczają się Toxoplasma gondii, która powoduje toksoplazmozę oraz Cystoisospora belli, która powoduje izosporydozę.
WGregaryny, hurmaczki (Gregarinasina) – podgromada protistów należąca do typu apikompleksów. Te osiągające rozmiar około pół milimetra długości pasożyty zamieszkują w przewodach pokarmowych i jamach ciała bezkręgowców lądowych, morskich oraz słodkowodnych. Do tej zróżnicowanej grupy protistów należy około 250 rodzajów z 1650 gatunkami. Nie pasożytują one w żadnych kręgowcach. Gregaryny są blisko spokrewnione z pierwotniakami z gatunku Toxoplasma gondii, wywołującego u zwierząt toksoplazmozę. Hurmaczki łączą szereg prymitywnych cech z niespotykanymi u innych protistów przystosowaniami, wynikającymi z pasożytniczego trybu życia.
WIsospora belli, Cystoisospora belli – gatunek pasożyta jelitowego, należącego do typu apikompleksów.
WKokcydia – gromada pasożytów z podtypu apikompleksów. Są to jednokomórkowe pierwotniaki, pasożyty komórek krwi lub nabłonka przewodu pokarmowego kręgowców o mniej lub bardziej owalnym kształcie. Należą do nich m.in. Toxoplasma gondii, Cryptosporidium i gatunki z rodziny Eimeriidae.
WSarcocystidae – rodzina chorobotwórczych pierwotniaków z rzędu Eucoccidiorida należącego do podtypu Apicomplexa.
WSarcocystis – rodzaj chorobotwórczych pierwotniaków z rzędu Eucoccidiorida należącego do podtypu Apicomplexa. Powodują chorobę pasożytniczą zwaną sarkocystozą.
WTheileria – rodzaj chorobotwórczych pasożytów należących do protista. Należą tutaj:Theileria parva – powoduje gorączkę wschodniego wybrzeża Afryki. Theileria lawrencei – powoduje corridor disease. Theileria annulata – powoduje tropikalną teileriozę bydła Theileria mutans – powoduje rzekoma teileriozę Theileria hirci – powoduje teileriozę owiec Theileria ovis – powoduje teileriozę owiec
WTheileria parva należy do królestwa Protista, rodziny Theileriidae, rodzaj Theileria wywołuje u bydła chorobę pasożytniczą – teileriozę zwaną gorączką wschodniego wybrzeża Afryki. Theileria parva w krwinkach czerwonych występuje jako pałeczkowaty trofozoit o wielkości 1,5-2 µm.
WToxoplasma – rodzaj chorobotwórczego pierwotniaka z rodziny Sarcocystidae.
WToxoplasma gondii – gatunek chorobotwórczego pierwotniaka z rodzaju Toxoplasma wywołującego u zwierząt toksoplazmozę, która u człowieka wywołuje chorobę odzwierzęcą (zoonozę).
WZarodnik, spora – termin stosowany w botanice, mykologii i mikrobiologii w odniesieniu do komórki powstałej podczas rozmnażania protistów, roślin i grzybów. Zarówno termin „zarodnik”, jak i „spora” są stare – pochodzą z czasów, gdy nie znano jeszcze dokładnie procesów rozmnażania tych grup organizmów, stąd też używane były zarówno do określania komórek powstałych podczas rozmnażania bezpłciowego, jak i płciowego. Zarodniki powstają z reguły w wyniku rozmnażania bezpłciowego – ich rozwój nie jest poprzedzony zapłodnieniem i odtwarzają one pod względem genetycznym taki sam organizm jak rodzicielski. U roślin i grzybów cechujących się przemianą pokoleń proces powstawania zarodników związany jest jednak z rozmnażaniem płciowym i przed ich utworzeniem następuje podział mejotyczny.
WZarodziec (Plasmodium) – rodzaj jednokomórkowego pierwotniaka pasożytniczego. Przedstawiciele rodzaju Plasmodium wywołują malarię u gadów, ptaków i ssaków. Wszystkie gatunki są przenoszone przez komary.
WZarodziec owalny – pierwotniak należący do rodzaju Plasmodium, jeden z kilku gatunków, które wywołują malarię u ludzi. Wywołuje malarię trzeciaczkę. Jest mniej groźny od zarodźca sierpowatego.
WZarodziec pasmowy, zarodziec malaryczny – gatunek pierwotniaka zaliczany do gromady krwinkowców (Haemosporidia), pasożytujący w czerwonych krwinkach człowieka.
WZarodziec ruchliwy – pierwotniak należący do rodzaju Plasmodium, jeden z kilku gatunków, które wywołują malarię u ludzi.
WZarodziec sierpowaty, zarodziec sierpowy – pierwotniak należący do rodzaju Plasmodium, który jest jednym z 4 głównych gatunków, wywołujących malarię u ludzi. Jest przenoszony w ślinie komara widliszka, kiedy pobiera on krew. Występuje głównie w Czarnej Afryce.