54 Komputery

Komputer ; dawniej: mózg elektronowy, elektroniczna maszyna cyfrowa, maszyna matematyczna – maszyna przeznaczona do przetwarzania informacji, które da się zapisać w formie ciągu cyfr albo sygnału ciągłego. Maszyna roku tygodnika „Time” w 1982 roku.

System komputerowy – układ współdziałania dwóch składowych: sprzętu komputerowego oraz oprogramowania, działających coraz częściej również w ramach sieci komputerowej. Można mówić o następujących poziomach takiego systemu: sprzęt komputerowy, system operacyjny, oprogramowanie użytkowe (aplikacje). W pełni zautomatyzowany system komputerowy działa bez udziału człowieka.

Acorn Archimedes – rodzina komputerów osobistych zaprojektowanych przez Acorn Computers Ltd. w Wielkiej Brytanii. Zbudowana w oparciu o architekturę ARM i system operacyjny RISC OS stworzone przez Acorn. W sprzedaży od 1987 do połowy lat 90. XX w.

ALTAIR 8800 – zestaw komputerowy do własnoręcznego montażu, opracowany pod koniec 1974 w przedsiębiorstwie Micro Instrumentation and Telemetry Systems, założonym przez Eda Robertsa. Zestaw, kosztujący 400 USD, zawierał 8-bitowy mikroprocesor Intel 8080 o częstotliwości 2 MHz oraz podstawową pamięć operacyjną 256 bajtów. Posiadał duży potencjał rozbudowy np. pamięci RAM o 1, 2, 4, 16 kB oraz możliwość podłączenia magnetofonu, jako pamięci masowej, a w późniejszym czasie stacji dyskietek. W 1975 r. został uzupełniony o, napisany przez niewielkie wówczas przedsiębiorstwo Billa Gatesa i Paula Allena, interpreter Microsoft Basic, znany też jako Altair BASIC. W odróżnieniu od dzisiejszych komputerów Altair nie posiadał klawiatury i monitora. W podstawowej konfiguracji jego obsługa odbywała się poprzez przełączniki na panelu przednim komputera. W bardziej zaawansowanej możliwe było podłączenie terminala szeregowego, co wymagało dodatkowej karty we/wy. Altair 8800 wyposażony był w szynę S-100. Przedsiębiorstwo zdołało sprzedać ok. 10 tys. egzemplarzy zestawu, co było wielkim sukcesem rynkowym. Komputer zyskał ogromną popularność wśród osób i przedsiębiorstw, które chciały mieć po prostu własny komputer i kupowały go jako złożony zestaw. Maszyna ta jest uznawana za pierwszy komputer osobisty.

Amiga – marka komputerów produkowanych od 1985 r. między innymi przez firmę Commodore, popularna w XX wieku. Po bankructwie Commodore marka została przejęta przez firmę Escom, a następnie przez Gateway. W końcu wyłoniła się samodzielna firma Amiga INC, która po bankructwie sprzedała wszelkie prawa firmie KMOS. Z kolei KMOS zmienił nazwę na Amiga Inc.

AmigaOne – linia komputerów produkowana przez firmę Eyetech na licencji Amiga Inc. w latach 2000 – 2005 oraz przez firmę A-EON Technology od roku 2009 do dziś.

Amstrad PC 1512 – komputer osobisty zgodny z IBM PC produkowany przez firmę Amstrad.

Analizator różnicowy – komputer analogowy przeznaczony do rozwiązywania równań różniczkowych przez przybliżone całkowanie, na przykład z użyciem mechanicznych układów całkujących. Był jedną z pierwszych zaawansowanych maszyn liczących w praktycznym użyciu.

ARPA – komputer wbudowany w radar, prowadzący automatycznie nakres radarowy. Pozwala na jednoczesne śledzenie wielu obiektów, obliczenie parametrów ich ruchu oraz możliwości kolizji. W zależności od rozwiązania i ustawień może pokazywać dane na ekranie radaru w formie graficznej lub tekstowej.

BeBox – komputer z dwoma procesorami PowerPC oferowany przez firmę Be Inc. Dostarczany był z systemem operacyjnym BeOS.

Cambridge Z88 – przenośny komputer osobisty produkcji Sinclair Research rozmiaru arkusza papieru A4 i grubości około 1 cm, ważący poniżej 1 kilograma. Z88 wyposażony był w mikroprocesor Zilog Z80, zaś jako jego oprogramowanie użytkownik mógł wykorzystać aplikacje m.in. do przetwarzania tekstu, baz danych i arkuszy kalkulacyjnych.

Colossus – seria programowalnych maszyn cyfrowych oparta na teoretycznych podstawach prac Alana Turinga.

Commodore PC — seria klonów IBM PC opracowana w drugiej połowie lat 1980 i na początku lat 1990 przez firmę Commodore.

EDSAC – komputer oparty na architekturze von Neumanna, skonstruowany przez zespół Maurice'a Wilkesa z University of Cambridge Mathematical Laboratory, na którym pierwszy program uruchomiono 6 maja 1949 r.

EDVAC – maszyna zbudowana według projektu J. Prespera Eckerta, J.W. Mauchly'ego i Johna von Neumanna, oddana w kwietniu 1949, działająca od stycznia 1952 do końca 1962. Projekt komputera zaczął powstawać w roku 1944, w trakcie prac nad jego poprzednikiem, ENIAC-iem. Do usprawnień należy zaliczyć: przechowywanie programu w pamięci, binarne kodowanie liczb, rtęciową pamięć operacyjną.

ENIAC – komputer skonstruowany w latach 1943–1945 przez J.P. Eckerta i J.W. Mauchly’ego na Uniwersytecie Pensylwanii w USA. Zaprzestano jego używania w 1955 r.

GamePort – port w komputerach PC przeznaczony do podłączania manipulatorów gier, takich jak joystick, czy gamepad. Umożliwia również podłączenie instrumentów muzycznych poprzez zewnętrzny kontroler MIDI. Używany głównie w latach 90. XX wieku oraz w pierwszych latach XXI wieku. Zazwyczaj umieszczany był na kartach dźwiękowych montowanych na złączach ISA i PCI. Obecnie GamePort został całkowicie wyparty przez port USB.

HAL 9000 – fikcyjny komputer przedstawiony w książce 2001: Odyseja kosmiczna Arthura C. Clarke'a i w filmie o tym samym tytule.

Hollywood – komercyjny język programowania stworzony przez Andreasa Falkenhahna przeznaczony głównie do tworzenia aplikacji multimedialnych. Hollywood jest dostępny dla systemów AmigaOS, MorphOS, OS/2 Warp, AROS, Windows, macOS, Linux, iOS oraz Android. Posiada on również wbudowany kompilator skrośny, co umożliwia automatyczne tworzenie plików wykonywalnych na wszystkie wspierane platformy. Generowane pliki wykonywalne są absolutnie samodzielne i nie wymagają dołączania żadnych zewnętrznych bibliotek, co sprawia, że mogą być one uruchamiane bezpośrednio z pamięci USB. Opcjonalny dodatek pozwala także kompilować pliki do formatu APK.

Jednolity System Elektronicznych Maszyn Cyfrowych – systemy komputerowe, opracowywane i produkowane przez kraje RWPG w latach 1970–1991.

Komputer analogowo-cyfrowy – komputer analogowy uzupełniony o przetworniki analogowo-cyfrowe, cyfrowo-analogowe, cyfrowe generatory funkcji i układ sterownia mogący współpracować z komputerem cyfrowym. Typowo w takim układzie część analogowa odpowiedzialna jest za rozwiązywanie równań różniczkowych, a cyfrowa za sterowanie procesem i przetwarzanie operacji logicznych.

Komputer czwartej generacji – komputer zbudowany na układach scalonych wielkiej skali integracji (LSI) lub następnych, czyli bazujący na mikroprocesorze. Początkiem tej generacji było wprowadzenie w 1971 r. przez Intela pierwszego komercyjnego mikroprocesora Intel 4004, który wykonywał 60.000 operacji na sekundę i był montowany w kalkulatorach. Ten 4-bitowy procesor był podstawą dla kolejnych procesorów np. Intel 8086, który został zastosowany w pierwszym komputerze osobistym (PC), a jego następcy są używani masowo do dnia dzisiejszego.

Komputer drugiej generacji – komputer, w którym do budowy elementów logicznych (bramek) wykorzystano elementy półprzewodnikowe – były nimi wynalezione w pierwszej połowie XX w. tranzystory. Do tego typu komputerów zalicza się np. ZAM 41 czy Cray-1.

Komputer kwantowy – komputer, do opisu którego wymagana jest mechanika kwantowa, zaprojektowany tak, aby wynik ewolucji tego układu reprezentował rozwiązanie określonego problemu obliczeniowego.

Komputer nurkowy - elektroniczne urządzenie wspomagające nurkowanie, mierzące podstawowe parametry jak np. czas nurkowania, głębokość oraz wyposażone w specjalne algorytmy obliczające stopień saturacji organizmu nurka. Komputer nurkowy w zależności od modelu jest mocowany na przedramieniu bądź na wężu wysokiego ciśnienia jako zamiennik konsoli.

Komputer osobisty – komputer ogólnego przeznaczenia którego rozmiar, możliwości i cena predysponują go do indywidualnego użytku. Komputery osobiste są obsługiwane bezpośrednio przez użytkownika końcowego, a nie przez technika lub innego specjalistę. Typowo jest używany przez jedną osobę. Zasada ta odróżnia go od dużych komputerów typu mainframe lub minikomputerów, gdzie wiele osób korzysta z urządzenia w tym samym czasie.

Komputer pierwszej generacji – komputer zbudowany na bazie lamp elektronowych np. polski XYZ.Inne przykłady komputerów tej generacji to:Atanasoff-Berry Computer – komputer ABC wykonany był już w technologii lampowej i działał w arytmetyce binarnej. Ukończony został w 1942 roku, co zostało opisane w książce „The First Electronic Computer: The Atanasoff Story” autorstwa Alice R. Burks i Arthur W. Burks. Komputer został przekazany w 1942 roku do Waszyngtonu do zastosowań wojskowych.Electronic Numerical Integrator and Computer − John Mauchly oraz Presper Eckert zbudowali ENIAC-a w technologii lampowej, był on początkowo programowany za pomocą zestawiania obwodów wykorzystując kable połączeniowe, później stosowano już karty perforowane.

Komputery pokładowe programu Apollo ang. Apollo Guidance Computers (AGC) służyły do kierowania Modułem Dowodzenia/Serwisowym ang. Command/Service Module (CSM) i modułem księżycowym ang. Lunar Module (LM). Głównym zadaniem komputerów programu Apollo była realizacja programów zgromadzonych w pamięciach komputerów. Programy były napisane w języku maszynowym i nazywały się Instrukcje Podstawowe. Najmniejszą jednostką adresowalną w AGC było słowo maszynowe o długości 16 bitów. Instrukcje podstawowe mogły być słowami maszynowymi przenoszącymi instrukcje lub słowami maszynowymi przenoszącymi dane.

Komputer przemysłowy – komputer przeznaczony do działania w warunkach przemysłowych (np. w halach fabrycznych). Charakteryzuje się większą odpornością na warunki zewnętrzne i zwiększonym poziomem niezawodności działania.

Komputer stacjonarny, potocznie desktop – rodzaj komputera osobistego, który zwykle jest na stałe umiejscowiony przy biurku, głównie ze względu na swoje gabaryty i ciężar. Składa się z co najmniej trzech zasadniczych elementów: jednostki systemowej, monitora i klawiatury.

Komputer trzeciej generacji – komputer zbudowany na układach scalonych małej skali integracji (SSI) i średniej skali integracji (MSI), które zawierały tylko kilka do kilkunastu struktur półprzewodnikowych na jednej płytce, czyli oparty głównie o układy wytwarzane w technologii TTL.

Barebone – handlowa nazwa komputera osobistego o niestandardowej obudowie i zminimalizowanych rozmiarach przeznaczonego w zasadzie głównie do obsługi multimediów. Inną nazwą proponowaną głównie przez firmę Shuttle to XPC. Poza estetyczną obudową, nawiązującą stylistycznie do wież audio i kształcie zbliżonym na ogół do sześcianu.

Lilith – nazwa mikrokomputera skonstruowanego na ETHZ Zürich przez zespół kierowany przez prof. Niklausa Wirtha.

Mark I Fire Control Computer i jego późniejsza wersja Mark IA, analogowy przelicznik artyleryjski z okresu II wojny światowej będący częścią amerykańskiej centrali artyleryjskiej Mark 37 używanej na okrętach US Navy. W przypadku niszczycieli na okręcie mieścił się jeden system kierowania ogniem, w przypadku pancerników – aż cztery.

MFA (Multifunktionsanzeige) jest to komputer pokładowy stosowany w samochodach grupy VAG.

Microsoft PixelSense – komputer dotykowy zaprojektowany przez Microsoft rozwijany pod nazwą kodową Milan.

Minimig – rekonstrukcja komputera Amiga 500 stworzona w oparciu o technologię FPGA.

Modyfikowanie komputera – modyfikowanie obudowy i niektórych elementów komputera w celu poprawy jego walorów estetycznych, a czasem również funkcjonalnych. Modyfikowaniem zajmują się zazwyczaj entuzjaści sprzętu komputerowego, którzy chcą, aby wygląd ich komputera ilustrował jego moc. Zmodyfikowane obudowy często można zobaczyć na różnych LAN party, gdzie są prezentowane przez swoich właścicieli.

MSX – standard komputerów 8-bitowych wprowadzony w 1983 roku. Była to pierwsza poważniejsza próba wprowadzenia międzynarodowego standardu na rynku komputerów domowych (mikrokomputerów). "Ojcem" standardu był Kazuhiko Nishi, prezes ASCII Corporation i tokijskiej filii firmy Microsoft. Nazwa MSX pochodzi od ang. Microsoft Extended.

MSX 2 to standard komputerów 8-bitowych wprowadzony w 1985 roku, rozwinięcie standardu MSX. W stosunku do poprzedniego, miał rozszerzone możliwości graficzne i system operacyjny MSX DOS 2.0.

Nimrod - specjalny komputer do celu gry w Nim. Zaprojektowany i zbudowany przez Ferranti w 1951 roku. Nimrod został zaprezentowany na Festival of Britain w 1951 roku. Komputer ten miał wymiary 3,5 x 1,5 x 2,7 m

Osborne 1 – komputer opracowany przez Adama Osborne’a, pokazany w kwietniu 1981 r., który był pierwszym przenośnym komputerem w historii. Maszyna, sterowana systemem operacyjnym CP/M, ważyła ok. 12 kg i kosztowała 1795 USD.

Pixar Image Computer – komputer przeznaczony do projektowania grafiki. Rozprowadzany przez Graphics Group, sekcję firmy LucasFilm zajmującą się animacjami komputerowymi, która później przemieniła się w firmę Pixar.

PMD-85 - czechosłowacki komputer produkowany od roku 1985 przez firmę Tesla w Bratysławie.

Risc PC to seria komputerów firmy Acorn, wprowadzona na rynek w roku 1994. Zastąpiła wcześniejszą serię Archimedes. Specjalizowane układy scalone: VIDC20 (grafika) i IOMD zastąpiły starsze VIDC, MEMC i IOC. Komputer oferował dwie podstawki SIMM dla pamięci RAM i jedną dla VRAM. Na płycie głównej znajdowały się dwa sloty dla kart procesorowych, drugi często wykorzystywany na kartę z procesorem x86 dla emulacji PC. Komputer był zamknięty w oryginalnej obudowie, którą można było rozbudowywać poprzez nadstawki, określane jako slice, z miejscami na dodatkowe urządzenia wewnętrzne.

Simputer to mały, niedrogi asystent elektroniczny, który miał przybliżyć technologię komputerową ludziom z Indii oraz innych krajów rozwijających się. Urządzenie to zostało skonstruowane przez Simputer Trust, organizację non-profit utworzoną w listopadzie 1999 roku.

Manchester Small-Scale Experimental Machine (SSEM), o przydomku Baby – pierwszy komputer oparty na architekturze von Neumanna, na którym 21 czerwca 1948 r. uruchomiono zapisany w pamięci komputera program. Został on opracowany przez prof. Frederica C. Williamsa i Toma Kilburna na uniwersytecie w Manchesterze.

System wbudowany – system komputerowy specjalnego przeznaczenia, który staje się integralną częścią obsługiwanego przez niego sprzętu komputerowego (hardware).

TCO – norma będąca certyfikatem jakości, przyznawanym głównie dla monitorów komputerowych oraz elektronicznych urządzeń biurowych oceniających ich zgodność m. in. pod względem: emisji promieniowania, ergonomii, energooszczędności i ekologii.

TX-0 – komputer zbudowany w połowie lat 50. XX wieku w Lincoln Labs w Massachusetts Institute of Technology, jako jeden z pierwszych mający budowę tranzystorową. Komputer posiadał wiele innowacyjnych jak na owe czasy urządzeń, jak np. monitor (ekran) ekranowy, czy pióro świetlne. Urządzenie pobierało dane z taśmy dziurkowanej, poza tym do sterowania używany był pulpit sterowniczy. Urządzeniem wyjścia mógł być popularny wówczas teleks, jak i monitor wbudowany w róg pulpitu. Wyposażony w drukarkę Flexowriter, stosowaną także w komputerach systemu SAGE.

UNIVAC I − pierwszy na świecie elektroniczny komputer ogólnego przeznaczenia, zaprojektowany i budowany przez Johna Eckerta i Johna Mauchly w założonej przez nich firmie Eckert-Mauchly Computer Corporation. Została ona w międzyczasie wykupiona w 1950 r. przez Remington Rand, natomiast komputer UNIVAC I pokazano dopiero w 1951 r. W sumie sprzedano ok. 40 egzemplarzy tego urządzenia.

Komputer Alto firmy Xerox, stworzony w Xerox PARC w 1973, jest uważany za pierwszy komputer osobisty z systemem graficznym. Wykorzystano w nim wiele innowacyjnych rozwiązań:graficzny interfejs użytkownika, pulpit widoczny na ekranie monitora, trójprzyciskowa mysz komputerowa, WYSIWYG czyli to, co użytkownik widział na ekranie było tym, co otrzymywał na wydruku, obsługa drukarek laserowych, obsługa sieci Ethernet.

Xerox Star – stacja robocza wprowadzona na rynek jako komercyjny produkt w 1981 r.; stację nazywano też Dandelion lub Dlion. Star został opracowany przez Xerox Systems Development Division, a nie przez Xerox PARC, jak się powszechnie sądzi. Niemniej wiele idei zostało zaczerpniętych z prac Xerox PARC, jak WYSIWYG, Ethernet i usługi sieciowe. Komputer zawierał maszynę wirtualną dla języka programowania Mesa, bezpośredniego prekursora Modula-2 i Modula-3.

Zaurus – nazwa serii PDA produkowanej przez firmę Sharp. Zaurus był najbardziej popularnym PDA w Japonii lat 90., bazował na własnym systemie operacyjnym. Pierwszym PDA Sharpa używającym systemu operacyjnego GNU/Linux był model SL-5000D. Dystrybucja ta nosi nazwę Embedix Plus. Istnieje też niezależna dystrybucja OpenZaurus.