57 Radioodbiorniki

Radioodbiornik – urządzenie elektroniczne służące do odbioru audycji radiowych. Audycje wysyłane są przez stacje nadawcze jako fale radiowe zmodulowane sygnałem akustycznym. Stosowana bywa modulacja amplitudy lub modulacja częstotliwości. Zadaniem odbiornika jest zamiana informacji zawartej w falach radiowych na napięcie elektryczne, a następnie na dźwięk.

Odbiorniki radiowe rozpoczęto produkować w Polsce w latach 20. XX wieku, równocześnie z powstaniem radiofonii w Europie. Odbiornik radiowy był dla większości mieszkańców Polski pierwszym urządzeniem elektronicznym w domu, a dla wielu był przez kilkadziesiąt lat jedynym urządzeniem elektronicznym.

Adagio 62126 – polski radioodbiornik produkowany w Zakładach Radiowych Diora. Umożliwia odbiór stacji na falach długich, średnich i krótkich. Posiada płynną regulację barwy dźwięku, wbudowaną antenę ferrytową i automatyczną regulację wzmocnienia. Układ odbiornika (superheterodynowy) zmontowany jest na płytce drukowanej i zawiera 3 lampy elektronowe.

Adam DMT-445 – polski radioodbiornik z zegarem produkowany w Zakładach Radiowych Diora. Umożliwia odbiór stacji na falach długich, średnich krótkich i UKF. Posiada płynną regulację barwy dźwięku, wbudowaną antenę ferrytową, gniazda antenowe i uziemienia, gniazdo magnetofonowo-gramofonowe i przyciskowy przełącznik zakresów. Układ odbiornika (superheterodynowy) zawiera 10 tranzystorów i 9 diod. Wbudowany zegar klapkowy może automatycznie włączać i wyłączać odbiornik lub służyć jako budzik.

AGA – radioodbiornik produkowany w Polsce na licencji szwedzkiej.

Amator-Stereo DSS-101 – pierwszy polski odbiornik stereofoniczny klasy standard produkowany przez ZR Diora w latach 1976–1985.

Amplituner – połączenie wzmacniacza elektroakustycznego (amplifier) i odbiornika radiowego (tuner) we wspólnej obudowie i zazwyczaj wspólnym zasilaczem.

Ballada 24504 – polski radioodbiornik z wbudowanym gramofonem G-253 produkowany w Zakładach Radiowych Diora. Umożliwia odbiór stacji na falach długich, średnich i krótkich. Posiada wbudowaną antenę ferrytową, gniazda antenowe i uziemienia, gniazdo magnetofonowo-gramofonowe i obrotowy przełącznik zakresów z dźwignią wyprowadzoną na boczną ściankę. Układ odbiornika (superheterodynowy), identyczny z zastosowanym w odbiorniku Promyk-Lux, zawiera 3 lampy elektronowe, diodę germanową (DOG-58) i prostownik selenowy (SPS6B). Wbudowany gramofon pracuje z prędkościami obrotowymi 78, 45 i 33⅓ obr/min.

Czar – przenośny odbiornik radiowy produkcji polskiej z 1960 r.

Degen 1103 − radioodbiornik klasy odbiorników światowych produkcji chińskiej firmy Degen International. Zapewnia odbiór na falach długich, średnich, krótkich oraz UKF a także w modulacji SSB. Umożliwia odbiór na antenie ferrytowej, teleskopowej oraz zewnętrznej.

Detefon – nazwa handlowa polskiego radioodbiornika wyposażonego w detektor kryształkowy. Został opracowany w roku 1929 przez Wilhelma Rotkiewicza i produkowany do wybuchu wojny przez Państwową Wytwórnię Łączności, potem przez Państwowe Zakłady Tele- i Radiotechniczne, jako prosty i tani odbiornik po przystępnej cenie. Kosztował 39 ówczesnych złotych w komplecie z anteną i słuchawkami wysokoomowymi. Można było do niektórych odbiorników podłączyć drugą parę słuchawek. Odbiornik dostępny był w systemie sprzedaży ratalnej, sprzedaż prowadziły m.in. urzędy pocztowe. Słuchacze odbiorników kryształkowych płacili połowę abonamentu radiowego – 1,50 zł miesięcznie, a od 1934 r. mieszkańcy wsi płacili złotówkę. Normalnie abonament wynosił 3 zł za miesiąc. Równocześnie oddano do użytku nowy nadajnik radiostacji warszawskiej o mocy 120 kW, umożliwiającej odbiór detektorowy na terenie całego kraju.

DSL-201 – pierwszy polski radioodbiornik stereofoniczny, produkowany na początku lat 70. przez Zakłady Radiowe Unitra-Diora.

Eltra 50 – polski radioodbiornik przenośny produkcji zakładów Eltra w Bydgoszczy. Pierwszy w Polsce wyprodukowany z użyciem układów scalonych.

Eltra MOT-59 to pod wieloma względami przełomowa konstrukcja w polskiej radiotechnice. Był pierwszym polskim odbiornikiem tranzystorowym, pierwszym odbiornikiem zmontowanym na płytce drukowanej i pierwszym odbiornikiem wytwarzanym w bydgoskiej „Eltrze”, która dotychczas produkowała podzespoły stykowe.

Ewa to jeden z pierwszych polskich odbiorników przenośnych z zakresem UKF. Pierwszą informację o Ewie podało w maju 1969 roku czasopismo „Radioamator i Krótkofalowiec” nr 5/69, w krótkiej notatce pt. Nowy odbiornik turystyczno-samochodowy. W 1969 roku wyprodukowano też pierwszy tysiąc odbiorników. Seryjną produkcję rozpoczęto w roku 1970. Wytwórcą była dzierżoniowska „DIORA”, znana dotychczas z produkcji większych odbiorników domowych. Do roku 1972 fabrykę opuściło łącznie ok. 105 tys. egzemplarzy Ewy.

Figaro 3291 – polski radioodbiornik z zegarem produkowany w Zakładach Radiowych im. Marcina Kasprzaka w Warszawie. Został zaprojektowany w 1958, po 3 miesiącach prac - zgodnie z wytycznymi władz PRL jako „popularny, tani, nowoczesny i oszczędny odbiornik radiowy”. Umożliwia odbiór stacji na falach długich, średnich i krótkich. Posiada wbudowaną antenę ferrytową, wyjście antenowe i obrotowy przełącznik zakresów na bocznej ścianie. Układ odbiornika, zasilany jest z autotransformatora i zawiera 3 lampy elektronowe i prostownik selenowy.

Fonoset ZM-10 – zestaw elektroakustyczny, produkowany w latach 70. XX wieku przez łódzką Fonicę. Jest to połączenie mechanizmu gramofonu WG-400 Mister Hit, produkowanego na licencji firmy Telefunken, monofonicznego wzmacniacza tranzystorowego oraz 3-zakresowego odbiornika radiowego. Obudowa zestawu jest wykonana z tworzyw sztucznych, zaś głośnik szerokopasmowy umieszczony jest na pokrywie urządzenia. Zestaw wyposażony fabrycznie w wkładkę krystaliczną UF-50 produkowaną przez Fonicę. Dodatkowo posiadał również gniazdo magnetofonowe, służące do przegrywania sygnału z płyt winylowych na taśmę magnetyczną.

Guliwer - polski radioodbiornik z zakresem fal krótkich.

Izabella – pierwszy polski odbiornik radiowy z zakresem UKF zbudowany na tranzystorach.Izabella MOT-664 powstała w roku 1969 jako pierwszy przenośny odbiornik radiowy wyposażony w zakres UKF z modulacją częstotliwości (FM). Eltra od już wielu lat produkowała małe odbiorniki tranzystorowe, ale dotychczasowe modele nie umożliwiały odbioru stacji na zakresie UKF. Wprowadzając Izabellę Eltra wyprzedziła nieco zakłady Diora, które opracowywały odbiornik Ewa.Tranzystory niezbędne do budowy głowicy UKF i wzmacniacza pośredniej częstotliwości 10.7 MHz nie były produkowane w kraju i pochodziły z importu. Jedynie we wzmacniaczu małej częstotliwości zastosowano tranzystory produkowane w Tewie.Bezpośrednią następczynią Izabelli był odbiornik Laura. Różni się od niej przede wszystkim dodanym zakresem krótkofalowym i dużo lepszym wzmacniaczem małej częstotliwości – dodano jeden stopień napięciowy, a w stopniu końcowym zastosowano tranzystory AD365 (TG60).

Jowita – seria radioodbiorników produkowanych w różnych odmianach w latach 70. i 80. XX wieku w zakładach Eltra.

Jubilat DMT-401/406 – radioodbiornik stołowy, monofoniczny, zbudowany na tranzystorach, produkowany w latach 70. w ZR Unitra Diora. Był to najtańszy i najpopularniejszy radioodbiornik stołowy w tych latach.

Jubilat-Stereo DST-401 – radioodbiornik stołowy, tranzystorowy, stereofoniczna odmiana odbiornika Jubilat DMT-401 produkowana w Zakładach Radiowych Unitra Diora w latach 70. XX wieku.

Julia Stereo – polski przenośny odbiornik radiowy produkowany przez Unitrę Eltra od 1979 do 1991 roku.

Klawesyn DML-306 − radioodbiornik monofoniczny, ostatni typ stołowego radioodbiornika lampowego produkowany przez Diorę w latach 1972−1975. Układowo zbliżony do odbiorników DML-301, DML-302, DML-351 i Harfa.

Kleopatra hi fi – nazwa przypisana zestawowi elektroakustycznemu, składającemu się z dwóch segmentów: tunera i wzmacniacza stereofonicznego. Produkowany był w latach 70. XX wieku przez Diorę jako następca zestawu Meluzyna.

Koliber MOT-601 – pierwszy masowo produkowany polski odbiornik radiowy zbudowany na tranzystorach.

Kos - mały, lampowy odbiornik radiowy w obudowie z tworzywa sztucznego. Pierwszy produkt „Diory”, w którym jako chassis użyto płytki z tworzywa izolacyjnego. Wbrew często spotykanym opiniom, Kos nie był odbiornikiem wykonanym na płytce drukowanej. W radiu Kos płyta stanowiła wyłącznie podstawę, a elementy były lutowane bezpośrednio pomiędzy sobą lub łączone za pomocą przewodów. Niemniej użycie lekkiej konstrukcji odbiornika w miejsce metalowego chassis pozwoliło na stworzenie radia lekkiego i niewielkich rozmiarów. Płytka ustawiona pionowo, na środku ma prostokątny otwór, przez który wystaje magnes głośnika. Antena ferrytowa. Zasilanie autotransformatorowe z prostownikiem selenowym, jednopołówkowym. Na nieistniejącej już stronie internetowej firmy DIORA odbiornik wymieniany był jako jeden z kamieni milowych w rozwoju firmy. W czasach produkcji kosztował 850 zł i był promowany jako „mały, nowoczesny, drugi odbiornik w domu”.

Krokus - polski radioodbiornik posiadający wielofunkcyjną konstrukcję. Radio mogło służyć jako odbiornik domowy, przenośny lub samochodowy.

Major MOT-759 – przenośny, monofoniczny radioodbiornik produkcji polskiej. Jeden z modeli w wystroju „military look” o formie zewnętrznej stylizowanej na sprzęt wojskowy. Produkowany w latach siedemdziesiątych (1976) XX w. przez zakłady Unitra-Eltra.

Malwa 3301 – polski radioodbiornik produkowany w Zakładach Radiowych im. Marcina Kasprzaka w Warszawie. Pierwszy odbiornik zasilany bateryjnie produkowany w tych zakładach. Umożliwiał odbiór stacji na falach długich, średnich i krótkich. Posiadał 7 obwodów strojonych, wbudowaną antenę ferrytową oraz gniazda antenowe i uziemienia.

Mazur - rodzina lampowych odbiorników radiowych produkowana przez Zakłady Radiowe „DIORA” Dzierżoniów w latach pięćdziesiątych XX wieku, składała się z trzech odbiorników: Mazur, Mazur-Lux i Mazur II. Mazur i Mazur-Lux różniły się tylko obudową, Mazur II posiadał dodatkowo wskaźnik dostrojenia.

Meluzyna DST 101 – polski radioodbiornik klasy hi-fi zbudowany na 43 tranzystorach, produkowany przez ZR Diora od roku 1972, produkcja seryjna ruszyła od 1973 roku. Komplet zawierał tuner TST101, wzmacniacz elektroakustyczny WST101 i parę dwudrożnych kolumn głośnikowych ZGZ-20-1K, z których każda wyposażona była w dwa głośniki średnio-niskotonowe i jeden wysokotonowy stożkowy Audax TW8B.

Merkury HiFi DSH-303 i DSH-303A – sześciozakresowy, stereofoniczny odbiornik radiowy klasy hi-fi. Produkowany od 1979 r. przez dzierżoniowskie Zakłady Radiowe Diora.

Miki – pierwszy polski samochodowy odbiornik radiowy zawierający tranzystor.Radioodbiornik samochodowy Miki był produkowany w Zakładach Radiowych im. Marcina Kasprzaka (ZRK) na początku lat 60 XX wieku. Był określany przez producenta jako „tranzystorowany”, gdyż był zbudowany głównie na lampach, ale zawierał jeden tranzystor - typu TG70 pracujący w stopniu końcowym wzmacniacza małej częstotliwości. To jedyne tego rodzaju urządzenie produkowane w Polsce. Poprzedni odbiornik samochodowy (Żerań) był całkowicie lampowy, a następny (Admirał) całkowicie tranzystorowy. Był również jedynym polskim radioodbiornikiem zawierającym lampy elektronowe przystosowane do pracy z niskim napięciem anodowym 12V. Nie były one produkowane w Polsce i pochodziły całkowicie z importu. Opis techniczny i schemat opublikowano w miesięczniku „Radioamator”. Odbiornik Miki był produkowany krótko i w niewielkiej liczbie, obecnie jest bardzo rzadki.

MK 2500 Automatic – polski monofoniczny radiomagnetofon przenośny, produkowany w latach 80. XX wieku przez Zakłady Radiowe Kasprzaka na licencji niemieckiego Grundiga. Był to jeden z najpopularniejszych radiomagnetofonów produkowanych w Polsce. Po zakończeniu produkcji przez ZRK produkowany przez bydgoską Eltrę jako MK 2500A.

OVERMAX OV-MW-01 – miniwieża produkowana po 2000 roku przez holenderską firmę Overmax.

Panasonic RF-2400 - przenośny monofoniczny radioodbiornik produkowany od 2009 roku przez firmę Panasonic.

Pionier – pierwsza polska powojenna konstrukcja lampowego odbiornika radiowego. Opracowany w Zakładach Radiowych Diora (T-6) w Dzierżoniowie przez zespół inż. Wilhelma Rotkiewicza w roku 1948. Układ elektryczny oparty został na nowoczesnym układzie, zastosowanym przez Philipsa w roku 1941 w odbiorniku 203U. Z niewielkimi modyfikacjami układ ten przetrwał aż do roku 1968. Produkowany był w kilku rodzajach skrzynek bakelitowych i drewnianych w modelach U, U2, U3, B, B2, B3, Noteć, I 6161, Promyk.

Radio internetowe – urządzenie cyfrowe do odsłuchiwania internetowych stacji radiowych oraz podcastów. Radio internetowe poprzez łącze Wi-Fi lub kablowe typu Ethernet łączy się z jednym portali radiowych, uzyskując dostęp do zarejestrowanych stacji internetowych. Najpopularniejsze portale radiowe to vTuner, TuneIn, Frontier Silicon, iBiquity i Reciva.

Odbiornik Radiowy RADMOR 5100 Stereo HiFi Quasi Quadro to amplituner klasy HiFi. Odbiornik radiowy ze wzmacniaczem, przystosowany do odbioru programów stereofonicznych na zakresie UKF oraz monofonicznych na zakresie fal długich. Produkowany w latach 1977–1979 w zakładach UNITRA Radmor w Gdyni.

Odbiornik Radiowy RADMOR 5102 Stereo HiFi Quasi Quadro – amplituner stereofoniczny produkowany przez gdyński Radmor. Wprowadzony do produkcji w 1979 roku następca modelu 5100.

RB 3200 Automatic – polski radiomagnetofon przenośny, produkowany na przełomie lat 70. i 80. XX w. przez Zakłady Radiowe Kasprzaka na licencji niemieckiego Grundiga. Był to jeden z najpopularniejszych radiomagnetofonów produkowanych w Polsce.

Rozyna – polski radioodbiornik produkowany w Zakładach Radiowych im. Marcina Kasprzaka w Warszawie. Umożliwia odbiór stacji na falach długich, średnich i krótkich. Posiada wbudowaną antenę ferrytową i suwakowy przełącznik zakresów na bocznej ścianie. Układ odbiornika, zasilany jest z autotransformatora i zawiera 3 lampy elektronowe i prostownik selenowy. Odbiornik produkowano w dwóch podstawowych wersjach – z obudową drewnianą i bakelitową.

Salut 001 – radioodbiornik produkcji radzieckiej firmy Radiotechnika z Rygi przy współpracy VEB Stern-Radio Berlin. Na początku lat 80. radioodbiornik był modernizowany, m.in. dołożono jedno pasmo fal krótkich.

Sarabanda – polski stołowy radioodbiornik lampowy produkowany w latach 1966-1971 w zakładach Diora należących do zjednoczenia Unitra.

Selena 216 – radioodbiornik przenośny produkcji zakładów TENTO w Mińsku, produkowany od roku 1983. Jest kolejnym radioodbiornikiem linii VEGA, eksportowanym do krajów Europy Wschodniej jak i zachodnich. Jest to wersja eksportowa odbiornika "Okean 214". Rozbudowane pasma fal krótkich sprawiają, że jest odbiornikiem przede wszystkim do słuchania fal krótkich.

Sonatina - pierwszy odbiornik z klawiszowym przełącznikiem zakresów, wyprodukowany przez Diorę. Poprzednie modele miały przełączniki zakresów obrotowe. Równocześnie z Sonatiną wszedł do produkcji Nokturn, mający ten sam układ elektryczny, a różniący się skrzynką. Sonatina miała drewnianą, politurowaną obudowę, a Nokturn był w bakelicie. Produkcję rozpoczęto w roku 1957 i do jej zakończenia w 1963 r. fabrykę opuściło ponad 200 tys. egzemplarzy odbiornika.Podstawowe parametry i właściwości lampy: UCH21, UCH21, UBL21, UY1N zakresy fal: Długie 1034 - 2070 m Średnie 1 322 - 575 m Średnie 2 186 - 333 m Krótkie 24,2 - 52,1 m zasilanie: napięcie przemienne lub stałe 220 V lub 125 V elementy regulacyjne: potencjometr siły głosu z wyłącznikiem, klawiszowy przełącznik zakresów, strojenie gniazda: antena i uziemienie wymiary: 420 x 302 x 195 mm / ok. 6,7 kG

Stolica – radioodbiornik domowy w drewnianej obudowie. Zmodernizowana wersja pierwszego produktu ZRK – odbiornika Syrena z nieznacznie zmienionym układem elektrycznym. W odróżnieniu od Syreny, w Stolicy regulacja siły głosu oraz barwy tonu znalazły się w jednej osi. Barwa tonu pozostała nadal skokowa, czteropozycyjna. Podobnie na wspólnej osi umieszczono strojenie i przełącznik zakresów.

Sudety R-208 – czterozakresowy, monofoniczny odbiornik stacjonarny, produkowany w latach 1987–1990 przez zakłady Diora należące do Unitry.

Sylwia – miniaturowy radioodbiornik produkcji polskiej z 1966 r. Zbudowany został jako następca radioodbiornika Koliber. W stosunku do poprzednika w Sylwii zmniejszono liczbę tranzystorów do 6. Zastosowano natomiast identyczną płytkę drukowaną jak w ostatniej serii odbiornika Koliber.

Syrena – pierwszy odbiornik zaprojektowany w wytwórni ZRK w Warszawie. Wcześniej produkowano tam licencyjną Agę, po której „Syrena” odziedziczyła układ elektryczny. Na czołowej ściance widać więc charakterystyczne dwa pokrętła duże i dwa przełączniki małe. Pokrętła małe są wzięte wprost z „Agi”, a duże mają nowy wzór. Całkowicie została zmieniona konstrukcja napędu skali. Układ elektryczny ma kilka charakterystycznych cech, którymi wyróżniały się wszystkie odbiorniki ZRK z lampami serii loctal, czyli Syrena, Stolica, Wola i Etiuda. Za cechy te można uznać:ostatni wzmacniacz p.cz. i pierwszy m.cz. na dwóch pentodach EF-22 ; filtry pośredniej częstotliwości w kwadratowych kubkach aluminiowych ; skokowa regulacja barwy tonu połączona ze zmianą szerokości pasma, realizowaną przez dołączanie dodatkowego uzwojenia w pierwszym filtrze pośredniej częstotliwości; możliwość wyjęcia chassis ze skrzynki bez użycia lutownicy - złącze na cokole oktal.

Szarotka – praktycznie pierwszy przenośny polski radioodbiornik lampowy.

Śnieżka – polski monofoniczny tranzystorowy odbiornik radiowy, produkowany w latach 80. i 90. XX wieku w zakładach Diora wchodzących w skład Unitry.

Śnieżnik R-502 – stacjonarny radioodbiornik monofoniczny produkowany w latach 80. XX w. przez zakłady Unitra Diora. Bezpośredni następca Śnieżnika produkowanego dekadę wcześniej. Był produkowany także model R-504.

Taraban - seria polskich radioodbiorników stołowych produkowanych w latach 1979-198x w różnych podtypach przez zakłady Diora należące do Unitry.

Volksempfänger – radioodbiornik, jedno z narzędzi wewnątrzniemieckiej propagandy Goebbelsa.

Zodiak DSS-401 i 402 – seria dwóch typów odbiorników radiowych produkowanych od 1979 roku w zakładach Diora należących do zjednoczenia Unitra.