Zamach 20 lipcaW
Zamach 20 lipca

Zamach 20 lipca – nieudany zamach stanu, mający na celu m.in. zabicie Adolfa Hitlera, przeprowadzony 20 lipca 1944 przez oficerów Wehrmachtu pod przywództwem pułkownika Clausa von Stauffenberga.

23-FW
23-F

23-F – nieudany zamach stanu w Hiszpanii, dokonany 23 lutego 1981, znany też jako 23-F. Był próbą przejęcia władzy przez wysokich rangą funkcjonariuszy wojska i Guardia Civil. Jego najsłynniejszym epizodem było zajęcie Kongresu Deputowanych przez oddział Guardia Civil pod dowództwem podpułkownika Antonio Tejero podczas zaprzysiężenia Leopoldo Calvo-Sotelo z UCD na stanowisko premiera. Zamach zakończył się bez ofiar w dniu następnym.

Bunt KoggegoW
Bunt Koggego

Bunt Koggego – wydarzenia w Gdańsku na przełomie lat 1456/1457.

Fatti di RoveretaW
Fatti di Rovereta

Fatti di Rovereta – kryzys konstytucyjny z 1957 roku, w wyniku którego obalony został lewicujący rząd San Marino. Sytuacja ta doprowadziła do dominacji w tym kraju rządów chadeckich.

Zamach z GudiW
Zamach z Gudi

Zamach z Gudi, także rewolucja z Gudi – wojskowy zamach stanu przeprowadzony w 1909 w Grecji przez grupę oficerów zrzeszonych w Lidze Wojskowej kierowanej przez płk Nikolaosa Zorbasa.

Junta czarnych pułkownikówW
Junta czarnych pułkowników

Junta czarnych pułkowników – dyktatura wojskowa w Grecji, w latach 1967–1974. Została zapoczątkowana 21 kwietnia 1967 przez wojskowy zamach stanu. W 1973 krwawo stłumiono strajk studentów. W 1974 nieudana próba przyłączenia Cypru do Grecji skompromitowała juntę – rządy objął wezwany z emigracji Konstandinos Karamanlis.

Zamach stanu w Katalonii (1936)W
Zamach stanu w Katalonii (1936)

Zamach stanu w Katalonii (1936) – planowany przez narodowo-socjalistyczną katalońską organizację Estat Català(kat.) przewrót, mający na celu obalenie autonomicznego rządu Generalitat. W dalszej perspektywie zamachowcy planowali ogłoszenie pełnej niepodległości Katalonii jako państwa neutralnego oraz marginalizację opozycji wewnętrznej, zwłaszcza anarchistów. Przewrotu zamierzano dokonać w listopadzie 1936 roku, wykorzystując siły własnych milicji oraz inflitrowanych przez Estat Català katalońskich formacji wojskowych i porządkowych. Liczono, że zaabsorbowane walkami o Madryt centralne władze Republiki nie będą zdolne do kontrakcji. Zamach nie doszedł do skutku w wyniku przeciwdziałania anarchistów, którzy zdemaskowali część konspiratorów. Służby Generalitat aresztowały lub zatrzymały niektórych przywódców spisku zanim zdążyli przystąpić do akcji; pozostali w większości zbiegli do Francji. Estat Català została zmarginalizowana, a w Katalonii umocniła się pozycja CNT i FAI. Próba zamachu pozostaje mało znanym epizodem nie tylko w Hiszpanii, ale również w Katalonii. W historiografii jest on dyskutowany w związku z kwestią faszyzmu katalońskiego.

Zamach stanu na Litwie (1926)W
Zamach stanu na Litwie (1926)

Zamach stanu na Litwie – przeprowadzony 17 grudnia 1926 roku zamach wojskowy na rząd Mykolasa Sleževičiusa i zastąpienie go rządem Augustinasa Voldemarasa. Po przewrocie władza na Litwie do końca jej niepodległości (1940) była sprawowana przez Antanasa Smetonę, który został wybrany na prezydenta oraz jego partię, Związek Litewskich Narodowców. W 1926 roku partia chrześcijańskich demokratów zdobyła tylko 3 mandaty w wyborach parlamentarnych.

Zamach stanu Ludwika Napoleona Bonapartego (1851)W
Zamach stanu Ludwika Napoleona Bonapartego (1851)

Zamach stanu 2 grudnia 1851 – przejęcie pełni władzy przez Ludwika Napoleona Bonapartego, prezydenta II Republiki Francuskiej, początek II Cesarstwa Francuskiego.

Marsz na RzymW
Marsz na Rzym

Marsz na Rzym – określenie faszystowskiego zamachu stanu w 1922 roku, w wyniku którego we Włoszech zdobył władzę Benito Mussolini. „Marsz na Rzym” polegał na koncentracji członków faszystowskich bojówek w stolicy Królestwa Włoch. Zamach miał miejsce w dniach 27–29 października 1922.

Rewolucja portugalska (1910)W
Rewolucja portugalska (1910)

Rewolucja portugalska w 1910 roku, inaczej rewolucja 5 października 1910 roku w Portugalii – zbrojny przewrót, który doprowadził do obalenia portugalskiej monarchii i wprowadzenia władz republikańskich. Wywołana i kierowana przez Portugalską Partię Republikańską i masonerię. Bezpośrednie walki, trwające od 3 do 5 października 1910 roku, objęły wyłącznie Lizbonę i okręty floty. W efekcie zlikwidowano Królestwo Portugalii i powołano do życia Republikę Portugalską. Według oficjalnych danych w rewolucji zginęło 65 osób, zaś 728 odniosło rany.

Praski zamach stanu 1948W
Praski zamach stanu 1948

Praski zamach stanu 1948 – faktyczne przejęcie całości władzy w Czechosłowacji przez Komunistyczną Partię Czechosłowacji (KSČ), z poparciem ZSRR, dokonane w dniach 20–25 lutego 1948 roku w Pradze. Przy zachowaniu fasady demokracji parlamentarnej i pozorów systemu wielopartyjnego wprowadzona została dyktatura partii komunistycznej, kierowanej przez Klementa Gottwalda. Dotychczasowe partie niekomunistyczne zostały przekształcone w niesamodzielne ugrupowania satelickie KSČ, a ich kierownictwa przejęte przez osoby podporządkowane Komunistycznej Partii Czechosłowacji. Przewrotowi towarzyszyły czystki personalne i aresztowania przeciwników partii komunistycznej przez podporządkowaną KSČ Státní bezpečnost. Bezpośrednio po przewrocie w niewyjaśnionych okolicznościach zginął minister spraw zagranicznych Jan Masaryk. Tysiące osób udało się na emigrację.

Pucz Kappa-LüttwitzaW
Pucz Kappa-Lüttwitza

Pucz Kappa-Lüttwitza − nieudana próba przewrotu monarchistycznego w Republice Weimarskiej w marcu 1920 r., trwająca 4 dni.

Pucz monachijskiW
Pucz monachijski

Pucz monachijski, zwany też puczem piwiarnianym – nieudana próba przeprowadzenia zamachu stanu w Republice Weimarskiej przez Adolfa Hitlera i gen. Ericha Ludendorffa, zorganizowana w nocy z 8 na 9 listopada 1923 w Monachium przy pomocy bojówek partyjnych SA; zakończona rozwiązaniem Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP) i skazaniem Hitlera na pięć lat więzienia.

Pucz moskiewskiW
Pucz moskiewski

Pucz moskiewski, pucz sierpniowy lub pucz Janajewa – próba powstrzymania rozpadu systemu komunistycznego w przeżywającym głęboki kryzys ekonomiczny ZSRR. Nieudany zamach stanu przeciw władzy prezydenta Związku Radzieckiego Michaiła Gorbaczowa, próba przejęcia władzy w ZSRR przez „twardogłowych” liderów KPZR, przeprowadzona w dniach 19–21 sierpnia 1991 roku. Twórcy zamachu wykorzystali powszechne niezadowolenie biurokracji państwowej oraz armii wobec głasnosti i pieriestrojki, uwięzili Gorbaczowa, a wiceprezydent Giennadij Janajew przejął jego stanowisko. Do Moskwy weszło wojsko radzieckie wyposażone w czołgi i otoczyło wszystkie ważniejsze gmachy. Przywódcy puczu nie mieli jednak klarownego scenariusza przewrotu ani wystarczającej determinacji, żeby go skutecznie wykonać. Sprzeciwiający się zamachowi prezydent RSFRR Borys Jelcyn bezzwłocznie przekształcił budynek rosyjskiego parlamentu w centrum oporu i unieważnił rozkazy nowego przywództwa. Jelcyn uzyskał poparcie społeczeństwa, lojalnych jednostek wojskowych i międzynarodowe. Pucz Janajewa nie powstrzymał reform a doprowadził do ich gwałtownego przyspieszenia, wynosząc przy tym do władzy Jelcyna, który zastąpił Gorbaczowa. Podczas puczu zginęło 15 osób.

Rebelia Żelaznej GwardiiW
Rebelia Żelaznej Gwardii

Rebelia Żelaznej Gwardii, także rebelia Legionistów – przeprowadzony w dniach 21-23 stycznia 1941 r. nieudany pucz faszystowskiej Żelaznej Gwardii przeciwko rządom w Rumunii gen. Ionowi Antonescu.

Kryzys konstytucyjny w Rosji (1993)W
Kryzys konstytucyjny w Rosji (1993)

Kryzys konstytucyjny w Rosji 1993 – napięcie polityczne w Federacji Rosyjskiej pomiędzy prezydentem a parlamentem, wynikające ze sporu o kształt ustrojowy państwa.

Zamach majowy (Serbia)W
Zamach majowy (Serbia)

Zamach majowy – zamach stanu przeprowadzony w 1903 w Serbii przez grupę oficerów pod dowództwem porucznika Dragutina Dimitrijevicia i pułkownika Aleksandra Mašina. W jego rezultacie zamordowany został król Aleksander Obrenović razem z małżonką Dragą oraz premier gen. Dimitrije Cincar-Marković, a władzę przejęła – po raz drugi – dynastia Karadziordziewiciów.

Spisek niewolników (1749)W
Spisek niewolników (1749)

Spisek niewolników, znany też jako Rewolta niewolników – nieudany spisek muzułmańskich niewolników na rządzonej przez Zakon Joannitów Malcie, mający na celu wywołanie rebelii, zamordowanie wielkiego mistrza Manuela Pinto i przejęcie wyspy. Rewolta miała rozpocząć się 29 czerwca 1749 roku, lecz plany zostały zdradzone zakonowi jeszcze przed jej rozpoczęciem. Spiskowcy zostali aresztowani i większość z nich później stracono.

Spisek PazzichW
Spisek Pazzich

Spisek Pazzich – nieudany zamach stanu we Florencji przeprowadzony 26 kwietnia 1478 r. w celu odsunięcia od władzy Wawrzyńca Wspaniałego.

13 VendémiaireW
13 Vendémiaire

13 vendemiaire’a roku IV – nieudana próba zamachu stanu dokonana przez rojalistów paryskich przeciwko Konwentowi Narodowemu w Paryżu 5 października 1795.